سید محمدتقی خوانساری: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
S.h.fatemi (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۳۳: | خط ۳۳: | ||
'''محمدتقی خوانساری''' ([[سال ۱۳۰۵ هجری قمری|۱۳۰۵]]-[[سال ۱۳۷۱ هجری قمری|۱۳۷۱]]ق) [[فقیه جامع‌الشرائط|فقیه]] و [[مرجع تقلید]] [[شیعه|شیعی]] قرن چهاردهم هجری بود. در ۱۳۳۲ق با شروع جنگ جهانی اول و درگیر شدن [[امپراتوری عثمانی|حکومت عثمانی]] با دولت [[انگلیس]] و اشغال شدن بعضی از مناطق جنوبی [[عراق]]، خوانساری با تعدادی از طلبه‌ها و علمای [[نجف]] به مقابله با اشغالگران برخاستند. او در این جنگ مجروح و به مدت چهار سال به [[سنگاپور]] تبعید شد. خوانساری به [[اراک]] و سپس به [[قم]] رفت. | '''محمدتقی خوانساری''' ([[سال ۱۳۰۵ هجری قمری|۱۳۰۵]]-[[سال ۱۳۷۱ هجری قمری|۱۳۷۱]]ق) [[فقیه جامع‌الشرائط|فقیه]] و [[مرجع تقلید]] [[شیعه|شیعی]] قرن چهاردهم هجری بود. در ۱۳۳۲ق با شروع جنگ جهانی اول و درگیر شدن [[امپراتوری عثمانی|حکومت عثمانی]] با دولت [[انگلیس]] و اشغال شدن بعضی از مناطق جنوبی [[عراق]]، خوانساری با تعدادی از طلبه‌ها و علمای [[نجف]] به مقابله با اشغالگران برخاستند. او در این جنگ مجروح و به مدت چهار سال به [[سنگاپور]] تبعید شد. خوانساری به [[اراک]] و سپس به [[قم]] رفت. | ||
خوانساری بعد از درگذشت [[عبدالکریم حائری یزدی |شیخ عبدالکریم حائری]] و قبل از ورود [[آیت الله بروجردی]] از [[مراجع ثلاث|مراجع تقلید]] بود. او در برابر اقدامات رژیم [[محمدرضا پهلوی]] موضع‌گیری می‌کرد. یکی از حوادث معروف زندگی خوانساری، اقامه [[استسقاء|نماز باران]] توسط وی در منطقه خاکفرج [[قم]] است که پس از سه روز خواندن نماز، باران | خوانساری بعد از درگذشت [[عبدالکریم حائری یزدی |شیخ عبدالکریم حائری]] و قبل از ورود [[آیت الله بروجردی]] از [[مراجع ثلاث|مراجع تقلید]] بود. او در برابر اقدامات رژیم [[محمدرضا پهلوی]] موضع‌گیری می‌کرد. یکی از حوادث معروف زندگی خوانساری، اقامه [[استسقاء|نماز باران]] توسط وی در منطقه خاکفرج [[قم]] است که پس از سه روز خواندن نماز، باران زیاد از آسمان بارید. | ||
سید محمد تقی خوانساری داماد [[محمد علی اراکی|آیت الله اراکی]] بوده است.<ref>استادی، رضا، یادنامه آیت الله العظمی اراکی (ره)، ص۱۳۵.</ref> | سید محمد تقی خوانساری داماد [[محمد علی اراکی|آیت الله اراکی]] بوده است.<ref>استادی، رضا، یادنامه آیت الله العظمی اراکی (ره)، ص۱۳۵.</ref> | ||
| خط ۴۴: | خط ۴۴: | ||
{{تبارنامه خاندان خوانساری}} | {{تبارنامه خاندان خوانساری}} | ||
== تحصیلات == | ==تحصیلات== | ||
محمدتقی، تحصیل مقدمات علوم دینی را در [[خوانسار]] به پایان برد و در ۱۳۲۲ق برای ادامه تحصیل به [[عراق]] رفت. او نزد [[محمد کاظم خراسانی]]، [[سید محمد کاظم طباطبائی یزدی]]، [[شیخ الشریعه اصفهانی]]، [[محمد حسین نائینی]]، و [[آقا ضیاء عراقی]]، [[فقه]] و [[اصول فقه|اصول]] آموخت و از عراقی [[اجازه اجتهاد]] نیز دریافت کرد. همچنین در حکمت و [[فلسفه اسلامی]] از درس [[شیخ علی قوچانی]] (از شاگردان [[محمدکاظم خراسانی|آخوند خراسانی]] درگذشت:۱۳۳۳ق.)استفاده کرد.<ref>ر.ک: عراقی ج۱، مقدمه آصفی، ص۲۰، تبریزی خیابانی، ص۲۱۱، حسینی یزدی و همکاران، ص۴۲۴.</ref> | محمدتقی، تحصیل مقدمات علوم دینی را در [[خوانسار]] به پایان برد و در ۱۳۲۲ق برای ادامه تحصیل به [[عراق]] رفت. او نزد [[محمد کاظم خراسانی]]، [[سید محمد کاظم طباطبائی یزدی]]، [[شیخ الشریعه اصفهانی]]، [[محمد حسین نائینی]]، و [[آقا ضیاء عراقی]]، [[فقه]] و [[اصول فقه|اصول]] آموخت و از عراقی [[اجازه اجتهاد]] نیز دریافت کرد. همچنین در حکمت و [[فلسفه اسلامی]] از درس [[شیخ علی قوچانی]] (از شاگردان [[محمدکاظم خراسانی|آخوند خراسانی]] درگذشت:۱۳۳۳ق.)استفاده کرد.<ref>ر.ک: عراقی ج۱، مقدمه آصفی، ص۲۰، تبریزی خیابانی، ص۲۱۱، حسینی یزدی و همکاران، ص۴۲۴.</ref> | ||
== مرجعیت == | ==مرجعیت== | ||
{{اصلی|مراجع ثلاث}} | {{اصلی|مراجع ثلاث}} | ||
خوانساری سپس به زادگاهش بازگشت و به دعوت [[عبدالکریم حائری یزدی]] راهی [[اراک]] شد و در مدرسه علمیه آنجا به تدریس پرداخت. محمدتقی در ۱۳۴۰ق همراه با حایری به [[قم]] رفت و ضمن تدریس دروس [[فقه]] و [[اصول فقه|اصول]]، در درس حائری یزدی نیز حضور یافت.<ref>تبریزی خیابانی، علماء معاصرین، ۱۳۶۶ش، ص ۲۱۳؛ شریف‌رازی، گنجینه دانشمندان، ۱۳۵۲ـ۱۳۵۴ش، ج ۱، ص ۳۲۲.</ref> | خوانساری سپس به زادگاهش بازگشت و به دعوت [[عبدالکریم حائری یزدی]] راهی [[اراک]] شد و در مدرسه علمیه آنجا به تدریس پرداخت. محمدتقی در ۱۳۴۰ق همراه با حایری به [[قم]] رفت و ضمن تدریس دروس [[فقه]] و [[اصول فقه|اصول]]، در درس حائری یزدی نیز حضور یافت.<ref>تبریزی خیابانی، علماء معاصرین، ۱۳۶۶ش، ص ۲۱۳؛ شریف‌رازی، گنجینه دانشمندان، ۱۳۵۲ـ۱۳۵۴ش، ج ۱، ص ۳۲۲.</ref> | ||
| خط ۵۳: | خط ۵۳: | ||
پس از وفات حائری، گروهی از علما و مردم [[مرجعیت]] او را پذیرفتند و او همراه با [[سید محمد حجت کوه کمره ای]] و [[سید صدرالدین صدر]] تا ورود [[سید حسین طباطبایی بروجردی]] به قم، مسئولیت رسیدگی به وضع طلاب و سرپرستی [[حوزه علمیه قم]] را برعهده داشت.<ref>تبریزی خیابانی، ص۲۱۳، شریف رازی، ج۱، ص۳۲۲، حسینی یزدی و همکاران، ص۴۲۶.</ref> خوانساری در تثبیت مرجعیت حاج آقا حسین بروجردی و اقامت او در قم نقش جدی داشت.<ref>ر.ک: بدلا، ص۹۴.</ref> | پس از وفات حائری، گروهی از علما و مردم [[مرجعیت]] او را پذیرفتند و او همراه با [[سید محمد حجت کوه کمره ای]] و [[سید صدرالدین صدر]] تا ورود [[سید حسین طباطبایی بروجردی]] به قم، مسئولیت رسیدگی به وضع طلاب و سرپرستی [[حوزه علمیه قم]] را برعهده داشت.<ref>تبریزی خیابانی، ص۲۱۳، شریف رازی، ج۱، ص۳۲۲، حسینی یزدی و همکاران، ص۴۲۶.</ref> خوانساری در تثبیت مرجعیت حاج آقا حسین بروجردی و اقامت او در قم نقش جدی داشت.<ref>ر.ک: بدلا، ص۹۴.</ref> | ||
== شاگردان == | ==شاگردان== | ||
خوانساری چه در دوره سطح و چه در [[درس خارج]] شاگردان متعددی داشت از جمله؛ [[سید روح‌الله موسوی خمینی]]، [[سید محمد محقق داماد]]، [[مرتضی حائری]]، [[سید رضا بهاءالدینی]]، موسی زنجانی، [[ابراهیم خوئی]]،<ref>ر.ک: امام خمینی، ج۱، مقدمه هاشمی، ص۶، حائری یزدی، مقدمه امراللهی، ص۷، حسینی اشکوری، ج۲، ص۸۳۲، موسوعه مولفی الامامیه، ج۱، ص۴۱۸، موسوعه طبقات الفقهاء ج۱۴، قسم۱، ص۵۱۷.</ref> | خوانساری چه در دوره سطح و چه در [[درس خارج]] شاگردان متعددی داشت از جمله؛ [[سید روح‌الله موسوی خمینی]]، [[سید محمد محقق داماد]]، [[مرتضی حائری]]، [[سید رضا بهاءالدینی]]، موسی زنجانی، [[ابراهیم خوئی]]،<ref>ر.ک: امام خمینی، ج۱، مقدمه هاشمی، ص۶، حائری یزدی، مقدمه امراللهی، ص۷، حسینی اشکوری، ج۲، ص۸۳۲، موسوعه مولفی الامامیه، ج۱، ص۴۱۸، موسوعه طبقات الفقهاء ج۱۴، قسم۱، ص۵۱۷.</ref> | ||
[[عبدالکریم حق‌شناس]].<ref>[http://hoda.ws/site/haghshenas-life-story وب‌سایت رسمی میرزا عبدالکریم حق‌شناس.]</ref> | [[عبدالکریم حق‌شناس]].<ref>[http://hoda.ws/site/haghshenas-life-story وب‌سایت رسمی میرزا عبدالکریم حق‌شناس.]</ref> | ||
== آثار == | ==آثار== | ||
* حاشیه بر [[عروة الوثقی]]، اثر [[سید محمد کاظم طباطبائی یزدی|سید محمد کاظم طباطبایی]] که نتیجه مباحثات او با [[محمدعلی اراکی]] بوده و همراه با حواشی علمای دیگر در سال ۱۳۷۱ق. در قم چاپ سنگی و بعدها به نام اراکی نیز چاپ شده است. | *حاشیه بر [[عروة الوثقی]]، اثر [[سید محمد کاظم طباطبائی یزدی|سید محمد کاظم طباطبایی]] که نتیجه مباحثات او با [[محمدعلی اراکی]] بوده و همراه با حواشی علمای دیگر در سال ۱۳۷۱ق. در قم چاپ سنگی و بعدها به نام اراکی نیز چاپ شده است. | ||
* رساله علمیه با عنوان منتخب الاحکام اثر فتوایی و حاشیه بر ذخیرة العباد [[محمدتقی شیرازی|میرزا محمدتقی شیرازی]] که مبسوط تر از منتخب است. | *رساله علمیه با عنوان منتخب الاحکام اثر فتوایی و حاشیه بر ذخیرة العباد [[محمدتقی شیرازی|میرزا محمدتقی شیرازی]] که مبسوط تر از منتخب است. | ||
* حاشیه بر مناسک الحج [[شیخ انصاری]] | *حاشیه بر مناسک الحج [[شیخ انصاری]] | ||
* مختصر الاحکام | *مختصر الاحکام | ||
* رساله تقویم الصلاة.<ref>ر.ک: تبریزی خیابانی، ص۲۱۲، مشار ۱۳۴۴ش، ستون۶۲۲، همو، ۱۳۵۰ـ۱۳۵۵ش، ج۲، ستون۲۳۹۹، ج۴، ستون۴۹۵۵، ۴۹۷۲، آقا بزرگ تهرانی، همانجا، امینی ج۲، ص۵۴۶، استادی، ص۱۷۱.</ref> | *رساله تقویم الصلاة.<ref>ر.ک: تبریزی خیابانی، ص۲۱۲، مشار ۱۳۴۴ش، ستون۶۲۲، همو، ۱۳۵۰ـ۱۳۵۵ش، ج۲، ستون۲۳۹۹، ج۴، ستون۴۹۵۵، ۴۹۷۲، آقا بزرگ تهرانی، همانجا، امینی ج۲، ص۵۴۶، استادی، ص۱۷۱.</ref> | ||
== فعالیت‌ها== | ==فعالیت‌ها== | ||
[[پرونده:سید محمدتقی خوانساری.JPG|250px|بندانگشتی|[[عیادت بیمار|عیادت]] آیت الله [[سید ابوالقاسم کاشانی]] از آیت الله سید محمدتقی خوانساری در بیمارستان فیروزآبادی تهران]] | [[پرونده:سید محمدتقی خوانساری.JPG|250px|بندانگشتی|[[عیادت بیمار|عیادت]] آیت الله [[سید ابوالقاسم کاشانی]] از آیت الله سید محمدتقی خوانساری در بیمارستان فیروزآبادی تهران]] | ||
===مقابله با حضور انگلستان در عراق=== | ===مقابله با حضور انگلستان در عراق=== | ||
| خط ۷۰: | خط ۷۰: | ||
دیگر فعالیت‌های وی: حمایت از [[فدائیان اسلام]]، حمایت از جنبش [[ملی شدن صنعت نفت]]، [[فتوا]] به [[وجوب]] مشارکت در هفدهمین انتخابات مجلس شورای ملی ایران، معارضه با [[کشف حجاب]] زنان و حمایت از [[فلسطین|فلسطینیان]] در پی اشغال سرزمینشان در سال ۱۳۲۷ـ۱۳۲۶ش.<ref>ر.ک: د.اسلام چاپ دوم، د.ا.ترک، ذیل ماده؛ استادی، ص۶۰۷، خوانساری، ص۱۲۹.</ref> | دیگر فعالیت‌های وی: حمایت از [[فدائیان اسلام]]، حمایت از جنبش [[ملی شدن صنعت نفت]]، [[فتوا]] به [[وجوب]] مشارکت در هفدهمین انتخابات مجلس شورای ملی ایران، معارضه با [[کشف حجاب]] زنان و حمایت از [[فلسطین|فلسطینیان]] در پی اشغال سرزمینشان در سال ۱۳۲۷ـ۱۳۲۶ش.<ref>ر.ک: د.اسلام چاپ دوم، د.ا.ترک، ذیل ماده؛ استادی، ص۶۰۷، خوانساری، ص۱۲۹.</ref> | ||
=== نماز باران === | ===نماز باران=== | ||
در سال [[سال ۱۳۲۳ هجری شمسی|۱۳۲۳ش]] که بخش‌های مرکز [[ایران]] در اشغال متفقین بود، مردم با خشکسالی و قحطی بی‌سابقه‌ای مواجه شدند؛ از این رو مردم [[قم]] در شهریور آن سال از خوانساری خواستند که به برگزاری [[استسقاء|نماز استسقاء]] اقدام کند، او سه روز پیاپی به همراه گروه | در سال [[سال ۱۳۲۳ هجری شمسی|۱۳۲۳ش]] که بخش‌های مرکز [[ایران]] در اشغال متفقین بود، مردم با خشکسالی و قحطی بی‌سابقه‌ای مواجه شدند؛ از این رو مردم [[قم]] در شهریور آن سال از خوانساری خواستند که به برگزاری [[استسقاء|نماز استسقاء]] اقدام کند، او سه روز پیاپی به همراه گروه فراوان از مردم (که برخی آن را ۲۰۰۰۰ نفر تخمین زده‌اند) راهی بیابان شد و نماز را به جا آورد در سومین روز باران تندی بارید و حتی لشکریان خارجی مقیم منطقه را شگفت‌زده کرد به طوری که خبر آن در مطبوعات آن زمان انعکاس گسترده‌ای یافت. چند تن از شاعران معاصر او در اشعاری که پس از درگذشت وی در مدحش سروده‌اند به این واقعه اشاره کرده‌اند.{{یاد| [[محمدعلی اراکی|آیت الله اراکی]] در خاطراتش می‌گوید: پس از نماز باران توسط آیت الله خوانساری آقاى اشراقى (ره)(میرزا محمدتقی درگذشت:۱۳۲۸ش) بالاى منبر رفتند و [[دعا]] نمودند<ref>محمدتقی ادهم نژاد | ||
نام نشریه: مبلغان، شماره 93</ref> و دو کلمه گفتند یکى اینکه گفتند هر قطره این باران به منزل تیر هزار شعبه است به قلب و سینه منحرفین و یک کلمه دیگر گفتند که: | نام نشریه: مبلغان، شماره 93</ref> و دو کلمه گفتند یکى اینکه گفتند هر قطره این باران به منزل تیر هزار شعبه است به قلب و سینه منحرفین و یک کلمه دیگر گفتند که: | ||
گر نماز آن است که این مظلوم کرد | گر نماز آن است که این مظلوم کرد | ||
دیگران را زین عمل محروم کرد.https://www.jamaran.news/بخش-تاریخ-14/15974-نماز-مظلوم؛ https://irdc.ir/fa/news/8218/روایت-آیت‌الله-العظمی-ارا}}<ref>ر.ک: تبریزی خیابانی، ص۲۱۳، شریف رازی، ج۱، ص۳۲۵ـ۳۲۴، نیز برای گزارش شاهدان این واقعه، نوری، ص۳۶، ابن الرضا، ج۱، ص۵۱۱؛ https://www.balagh.ir/content/18456</ref> [[سید موسی شبیری زنجانی|آیت الله شبیری]] که خود در واقعه [[استسقاء|نماز باران]] حضور داشته است در خاطرات خود گفته است که مردم برای نماز، دو روز بیرون رفتند و شب دوم باران بارید. به گفته او جمعیت ۲۰۰۰۰ نفر نبود. <ref>شبیری زنجانی، جرعه‌ای از دریا، ۱۳۸۹ش، ج۱، ص۵۶۷</ref> | دیگران را زین عمل محروم کرد.https://www.jamaran.news/بخش-تاریخ-14/15974-نماز-مظلوم؛ https://irdc.ir/fa/news/8218/روایت-آیت‌الله-العظمی-ارا}}<ref>ر.ک: تبریزی خیابانی، ص۲۱۳، شریف رازی، ج۱، ص۳۲۵ـ۳۲۴، نیز برای گزارش شاهدان این واقعه، نوری، ص۳۶، ابن الرضا، ج۱، ص۵۱۱؛ https://www.balagh.ir/content/18456</ref> [[سید موسی شبیری زنجانی|آیت الله شبیری]] که خود در واقعه [[استسقاء|نماز باران]] حضور داشته است در خاطرات خود گفته است که مردم برای نماز، دو روز بیرون رفتند و شب دوم باران بارید. به گفته او جمعیت ۲۰۰۰۰ نفر نبود. <ref>شبیری زنجانی، جرعه‌ای از دریا، ۱۳۸۹ش، ج۱، ص۵۶۷</ref> | ||
=== نماز جمعه === | ===نماز جمعه=== | ||
[[سید موسی شبیری زنجانی]] از [[سید احمد شبیری زنجانی|پدرش]] نقل کرده است که: هنگامی که نظر آقای خوانساری، وجوب [[نماز جمعه]] می‌شود (به صورت [[فتوا]] یا [[ احتیاط]])، چون در [[قم]] نماز جمعه خوانده نمی‌شد، به من (یعنی سید احمد حسینی زنجانی، پدر سید موسی) پیشنهاد کرد که شما امامت جمعه کنید و ما هم شرکت می‌کنیم. طبق این نقل، هنگامی که [[سید احمد شبیری زنجانی|سید احمد زنجانی]] می‌بیند جمعیت | [[سید موسی شبیری زنجانی]] از [[سید احمد شبیری زنجانی|پدرش]] نقل کرده است که: هنگامی که نظر آقای خوانساری، وجوب [[نماز جمعه]] می‌شود (به صورت [[فتوا]] یا [[ احتیاط]])، چون در [[قم]] نماز جمعه خوانده نمی‌شد، به من (یعنی سید احمد حسینی زنجانی، پدر سید موسی) پیشنهاد کرد که شما امامت جمعه کنید و ما هم شرکت می‌کنیم. طبق این نقل، هنگامی که [[سید احمد شبیری زنجانی|سید احمد زنجانی]] می‌بیند جمعیت زیاد شرکت کرده اند، به اصرار از آقای خوانساری می‌خواهد که خودش امامت کند و وی نیز می‌پذیرد. پس از آن، هر وقت آقای خوانساری در قم نبود، آقای [[محمدعلی اراکی|اراکی]] نماز جمعه را برگزار می‌کرد و هنگامی که هیچ یک از این دو نبودند سید احمد زنجانی نماز جمعه را برگزار می‌کرده است.<ref>شبیری زنجانی، جرعه‌ای از دریا، نشر موسسه کتاب شناسی شیعه، ج۲، ص۶۲۵.</ref> | ||
== پانویس == | ==پانویس== | ||
{{پانوشت}} | {{پانوشت}} | ||
== یادداشت == | ==یادداشت== | ||
{{یادداشت‌ها}} | {{یادداشت‌ها}} | ||
== منابع == | ==منابع== | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
*'''این مقاله تلخیصی از دانشنامه جهان اسلام است.''' | *'''این مقاله تلخیصی از دانشنامه جهان اسلام است.''' | ||
| خط ۱۱۹: | خط ۱۱۹: | ||
==پیوند به بیرون== | ==پیوند به بیرون== | ||
* منبع مقاله : [http://rch.ac.ir/article/Details?id=8863&&searchText= دانشنامه جهان اسلام] | *منبع مقاله : [http://rch.ac.ir/article/Details?id=8863&&searchText= دانشنامه جهان اسلام] | ||
* [https://www.cgie.org.ir/fa/article/245148/خوانساری،-محمدتقی دایره المعارف بزرگ اسلامی] | *[https://www.cgie.org.ir/fa/article/245148/خوانساری،-محمدتقی دایره المعارف بزرگ اسلامی] | ||
* زندگی [http://www.hawzah.net/fa/Mostabser/View/3200 سید محمد تقی خوانساری] در پایگاه اطلاع رسانی حوزه | *زندگی [http://www.hawzah.net/fa/Mostabser/View/3200 سید محمد تقی خوانساری] در پایگاه اطلاع رسانی حوزه | ||
* [http://www.ensani.ir/storage/Files/20120514173332-9017-54.pdf آیت الله سید محمدتقی خوانساری] | *[http://www.ensani.ir/storage/Files/20120514173332-9017-54.pdf آیت الله سید محمدتقی خوانساری] | ||
{{فقیهان شیعه (قرن ۱۴ قمری)}} | {{فقیهان شیعه (قرن ۱۴ قمری)}} | ||
{{مراجع تقلید شیعه}} | {{مراجع تقلید شیعه}} | ||