تغییر قبله: تفاوت میان نسخه‌ها

<blockquote>{{متن قرآن|{{قلم رنگ۱|سیاه|قَدْ نَرَى تَقَلُّبَ وَجْهِكَ فِي السَّمَاءِ فَلَنُوَلِّيَنَّكَ قِبْلَةً تَرْضَاهَا فَوَلِّ وَجْهَكَ شَطْرَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ وَحَيْثُ مَا كُنْتُمْ فَوَلُّوا وُجُوهَكُمْ شَطْرَهُ وَإِنَّ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ لَيَعْلَمُونَ أَنَّهُ الْحَقُّ مِنْ رَبِّهِمْ وَمَا اللهُ بِغَافِلٍ عَمَّا يَعْمَلُونَ}}|ترجمه=نگریستنت را به اطراف آسمان می‌بینیم. تو را به سوی قبله‌ای که می‌پسندی می‌گردانیم. پس روی به جانب مسجدالحرام کن. و هر جا که باشید روی بدان جانب کنید. اهل کتاب می‌دانند که این دگرگونی به حق و از جانب پروردگار آنان بوده است. و خدا از آنچه می‌کنید غافل نیست.|سوره=[[سوره بقره|بقره]]|آیه=۱۴۴}}</blockquote>

*در برخی روایات آمده است که قبله رسمی مسلمانان تا دو سال پس از [[هجرت به مدینه|هجرت]]، بیت المقدس بوده است.<ref>ازرقی،‌ اخبار مکه، ۱۴۱۵ق، ج۲، ص۳۱.</ref> کعبه در آن هنگام، به صورت بت‌خانه‌ای درآمده بود و نماز گزاردن به سوی آن، شبهه احترام به بت‌ها را برمی‌انگیخت.<ref>نک: زمخشری، الکشاف، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۲۰۰.</ref>

بیشتر مورخان مسجد محله بنی سَلِمة در شمال غربی مدینه<ref> قائدان، تاریخ و آثار اسلامی، ۱۳۸۶ش، ص۲۶۸.</ref> که به [[مسجد ذو قبلتین|مسجد قبلتین]]<ref>ابن النجار، الدرة الثمینه،‌ دار الارقم، ص۱۱۵؛ ابن سید الناس، عیون الاثر، ۱۴۱۴ق، ج۱، ص۳۰۸.</ref> مشهور است، مکان وقوع تغییر قبله دانسته‌اند.<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۸ق، ج۱، ص۱۸۶؛ یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، ۱۴۱۵ق، ج۲، ص۴۲؛ زمخشری، الکشاف، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۲۰۲.</ref> نقل شده است [[پیامبر(ص)]] به همراه تعدادی از [[صحابه]] به میان قبیله بنی‌سلمه رفت<ref>صالحی دمشقی‏، سبل‏ الهدى، ۱۴۱۴ق، ج۱۲، ص۵۶.</ref> تا با اُم‌ّبِشر دختر [[براء بن معرور]] ملاقات کند.<ref>ابن‌سعد، الطبقات الكبرى‏، ۱۹۹۰م، ج۱، ص۱۸۶.</ref> ام‌بشر غذایی برایشان آماده کرد. پس از خوردن غذا به همراه صحابه به [[نماز]] مشغول شدند. و آیه تغییر قبله نازل شد.<ref>بلاذری، أنساب‏ الأشراف، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۲۴۶.</ref>

[[بیت‌المقدس|بیت المقدس]] در سمت شمال [[مدینه]] و [[مسجد الحرام|مسجدالحرام]] در جهت جنوب آن است. از این رو، پیامبر(ص) به عکس آن جهت که روی بدان داشت، چرخیده است.<ref> ابن النجار، الدرة الثمینه،‌ دار الارقم، ص۱۲۶.</ref>

بر این اساس، این شبهه پدید آمده است که در این نماز، مأمومان بر امام و نیز زنان بر مردان پیش افتاده‌اند؛<ref>نک: الصالحی، سبل الهدی، ۱۴۱۴ق، ج۳، ص۳۷۰.</ref> اما برخی منابع گفته‌اند، پیامبر(ص) پس از چرخیدن به سوی کعبه، از جای خود در جلو مسجد به سمت آخر آن حرکت کرده است<ref>ابن النجار، الدرة الثمینه،‌ دار الارقم، ص۱۲۶؛ الصالحی، سبل الهدی، ۱۴۱۴ق، ج۳، ص۳۷۲.</ref> و مأمومان نیز به پیروی از امام جماعت خود، رو به کعبه جا به جا شده‌اند.<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۸ق، ج۱، ص۱۸۶؛ ابن سید الناس، عیون الاثر، ۱۴۱۴ق، ج۱، ص۲۶۹؛ السمهودی، وفاء الوفاء، ۲۰۰۶م، ج۱، ص۲۷۸.</ref> بر پایهٔ این گزارش، امام جماعت به چرخش ۱۸۰ یا ۱۶۰<ref> قائدان، تاریخ و آثار اسلامی، ۱۳۸۶ش، ص۳۰۶.</ref> درجه‌ای اکتفا نکرده است؛ زیرا پشت سر او در [[مسجد]]، جایی نبود تا صف مردان و زنان تشکیل شود.<ref>السمهودی، وفاء الوفاء، ۲۰۰۶م، ج۳، ص۳۷۲.</ref>

*شماری از مسلمانان از بر باد رفتن پاداش عبادت‌های گذشته خود و مردگانشان ابراز نگرانی کردند.<ref> مقاتل، تفسیر مقاتل، ۱۴۲۳ق، ج۱، ص۱۴۶.</ref> پیامبر(ص) با تلاوت آیه ۱۴۳ سوره بقره به آنان پاسخ داد: {{متن قرآن|وَمَا کانَ اللَّهُ لِیضِیعَ إِیمَانَکمْ ۚ إِنَّ الله بِالنَّاسِ لَرَ‌ءُوفٌ رَّ‌حِیمٌ|ترجمه= خدا ایمان شما را تباه نمی‌کند، چراکه او بر مردمان مهربان و بخشاینده است|سوره=بقره|آیه=۱۴۳}}.<ref> بیهقی،‌ دلائل النبوه، ۱۴۰۵ق، ج۲، ص۵۷۵؛ طبرسی، مجمع البیان، ج۱، ص۴۱۷.</ref>

*نهج البلاغه، به تصحیح صبحی صالح، تهران،‌ دار الاسوه، ۱۴۱۵ق.

*ابن النجار، محمد بن محمود، الدرة الثمینه فی أخبار المدینه، به کوشش حسین محمد علی شکری، بیروت،‌ دارالارقم.

*ابن خلدون، تاریخ ابن خلدون، بیروت،‌ دار احیاء التراث العربی، ۱۳۹۱ق.

*ابن سعد، الطبقات الکبری، به کوشش محمد عبدالقادر، بیروت،‌ دارالکتب العلمیه، ۱۴۱۸ق.

*ابن سید الناس، عیون الاثر فی فنون المغازی و الشمائل و السیر، تحقیق ابراهیم محمد رمضان، بیروت،‌ دارالقلم، ۱۴۱۴ق.

*ابن هشام، السیرة النبویه، به کوشش السقاء و دیگران، بیروت،‌ دارالمعرفه.

*الحلبی، علی بن ابراهیم بن احمد، السیرة الحلبیه، بیروت،‌ دار المعرفه، ۱۴۰۰ق.

*السمهودی، علی بن عبدالله، وفاء الوفاء بأخبار‌ دار المصطفی، به کوشش محمد عبدالحمید، بیروت،‌ دار الکتب العلمیه، ۲۰۰۶م.

*الصالحی، محمد بن یوسف، سبل الهدی و الرشاد، به کوشش عادل احمد و علی محمد، بیروت،‌ دارالکتب العلمیه، ۱۴۱۴ق.

*القرطبی، تفسیر قرطبی (الجامع لاحکام القرآن)، بیروت،‌ دار احیاء التراث العربی، ۱۴۰۵ق.

*بیهقی، احمد بن حسین، دلائل النبوه، به کوشش عبدالمعطی قلعجی، بیروت،‌ دارالکتب العلمیه، ۱۴۰۵ق.

*شیخ طوسی، محمد بن حسن، التبیان، به کوشش العاملی، بیروت،‌ دار احیاء التراث العربی.

*طبری، محمد بن جریر، جامع البیان فی تفسیر القرآن، به کوشش صدقی جمیل، بیروت،‌ دار الفکر، ۱۴۱۵ق.

*طنطاوی، محمد سید، التفسیر الوسیط للقرآن الکریم، قاهره،‌ دار المعارف، ۱۴۱۲ق.

*عسقلانی، ابن حجر، فتح الباری شرح صحیح البخاری، بیروت،‌ دار المعرفه.

*علامه مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، بیروت،‌ دار احیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق.

*قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر القمی، به کوشش الجزائری، قم،‌ دارالکتاب، ۱۴۰۴ق.

*کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، به کوشش غفاری، تهران،‌ دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۷۵ش.

*یعقوبی، احمد بن یعقوب، تاریخ الیعقوبی، بیروت،‌ دار صادر، ۱۴۱۵ق.