جبر و اختیار: تفاوت میان نسخه‌ها

{{مسئله‌شناسی عدل الهی}}

'''جبر و اختیار''' از مهمترین، قدیمی‌ترین و حساس‌ترین مباحث [[فلسفه]] و [[کلام]] است. اهمیت و حساسیت این مساله از بُعد [[دین|دینی]] و کلامی به این دلیل است که با مسائل اراده، استطاعت، قدرت، علم [[خداوند]] به افعال بندگان، مخصوصاً خلق افعال و [[قضا و قدر]] و طلب و اراده، پیوندی تنگاتنگ دارد.

#دیدگاه [[امر بین الامرین|امر بین الأمرین]] که نظریه شیعیان است.

===نظریه تفویض===

حاصل این نظریه این است که فعل اختیاری انسان فقط توسط او پدید می‎آید و مخلوق خداوند نیست. انتساب فعل انسان به خداوند انتساب حقیقی نیست، بلکه بدین جهت است که خداوند انسان را آفریده و به او قدرت انجام فعل را عطا کرده است، ولی در انجام یا ترک فعل او دخالتی ندارد، یعنی فعل انسان از نظر تکوینی به خود او واگذار شده است. دلایلی که قاضی [[عبدالجبار معتزلی]] بر این نظریه اقامه کرده عبارتند از:

*فعل انسان تابع قصد و اراده او است، آنچه که اراده کند، انجام می‎دهد، و آنچه که اراده نکند انجام نمی‎‌دهد، بنابراین انسان، خود پدید آورنده فعل خویش است، و خداوند آن را در انسان نیافریده است.<ref>قاضی، شرح الاصول الخمسة،۱۴۲۲ق، ص۲۲۶</ref>

{{هم‌چنین ببینید|تفویض}}

===نظریه کسب===

اکثریت متکلمان اشعری بر این عقیده اند که افعال انسان فقط به قدرت خداوند تحقق می‎یابد و قدرت و اختیار انسان در تحقق افعال او هیچ گونه تأثیری ندارد. مؤلف مواقف گفته است: