پرش به محتوا

حدیث یوم الدار: تفاوت میان نسخه‌ها

 
خط ۵۱: خط ۵۱:
۱. '''اختلاف درباره مکان و مخاطب واقعه:'''  
۱. '''اختلاف درباره مکان و مخاطب واقعه:'''  
در منابع اهل سنت مخاطبین انذار به سه صورت بیان شده است:  
در منابع اهل سنت مخاطبین انذار به سه صورت بیان شده است:  
* در منابعی نظیر: صحیح بخاری،<ref>بخاری، صحیح البخاری، ۱۴۰۱ق، ج۶، ص۱۱۱.</ref> صحیح مسلم،<ref>نیشابوری، صحیح مسلم، ۱۴۱۲ق، ج۱، ح۲۰۸، ص۱۹۴.</ref> تفسیر طبری<ref>طبری، جامع البیان، ۱۴۱۲ق، ج۱۹، ص۱۳۹.</ref> تفسیر ابن کثیر،<ref>ابن کثیر، تفسیر القرآن العظیم، ۱۴۱۹ق، ج۵، ص۲۱۰.</ref> تاریخ طبری،<ref>طبری، تاریخ الطبری، ۱۳۸۷ق، ج۲، ص۲۱۶.</ref> البدایه و النهایه،<ref>ابن‌کثیر، البدایه و النهایه، ۱۴۱۳ق، ج۳، ص۳۴.</ref> مخاطبین انذار کافرین بیان شده است و آیه مربوط به ابتدای رسالت پيامبر(ص) ذکر شده است و پيامبر اکرم(ص)‌ در اين دوران مدعوين را به سوی اسلام دعوت کرده و از کفر انذار دادند. و آن حضرت وقتی می خواستند عشيره خود را دعوت و انذار کند بر روی کوه صفا رفتند و فرياد زدند: «يا صباحا يا صباحا».
* در منابعی نظیر: صحیح بخاری،<ref>بخاری، صحیح البخاری، ۱۴۰۱ق، ج۶، ص۱۱۱.</ref> صحیح مسلم،<ref>نیشابوری، صحیح مسلم، ۱۴۱۲ق، ج۱، ح۲۰۸، ص۱۹۴.</ref> تفسیر طبری<ref>طبری، جامع البیان، ۱۴۱۲ق، ج۱۹، ص۱۳۹.</ref> تفسیر ابن کثیر،<ref>ابن کثیر، تفسیر القرآن العظیم، ۱۴۱۹ق، ج۵، ص۲۱۰.</ref> تاریخ طبری،<ref>طبری، تاریخ الطبری، ۱۳۸۷ق، ج۲، ص۲۱۶.</ref> البدایه و النهایه،<ref>ابن‌کثیر، البدایه و النهایه، ۱۴۱۳ق، ج۳، ص۳۴.</ref> مخاطبین انذار کافران بیان شده است و آیه مربوط به ابتدای رسالت پيامبر(ص) ذکر شده است و پيامبر اکرم(ص)‌ در اين دوران مدعوين را به سوی اسلام دعوت کرده و از کفر انذار دادند. و آن حضرت وقتی می خواستند عشيره خود را دعوت و انذار کند بر روی [[صفا و مروه|کوه صفا]] رفتند و فرياد زدند: «يا صباحاه يا صباحاه».
* در منابعی نظیر: تاریخ طبری،<ref>طبری، تاریخ الطبری، ۱۳۸۷ق، ج۲، ص۲۱۷.</ref> تفسیر طبری،<ref>طبری، جامع البیان فی تفسیر القرآن، ۱۴۱۲ق، ج۱۹، ص۱۴۱.</ref> تفسیر ابن کثیر،<ref>ابن‌کثیر، تفسیر القرآن العظیم، ۱۴۱۹ق، ج۵، ص۲۱۳.</ref> البدایه و النهایه،<ref>ابن‌کثیر، البدایه و النهایه، ۱۴۱۳ق، ج۳، ص۳۶.</ref> خصائص امیرالمومنین علی بن ابی طالب(ع)،<ref>نسائی، خصائص امیرالمومنین علی بن ابی طالب(ع)، ۱۴۲۴ق، ص۹۹.</ref> المسند،<ref>شاشی، المسند، مکتبه العلوم و الحکم، ج۲، ص۱۶۴.</ref> تفسیر ابن کثیر<ref>ابن‌کثیر، تفسیر القرآن العظیم، ۱۴۱۹ق، ج۵، ص۲۱۱.</ref> مخاطبان انذار کافران بیان شده است و نشان می دهد که رسول خدا(ص) هنگامی که این آیه بر آن حضرت نازل شد، به علی(ع) دستور داد که طعام تهیه کند و فرزندان عبدالمطلب را در خانه عمویش ابو طالب دعوت کند. پیامبر(ص) آنها را خواند و اسلام آوردند و فرمود: هر کس در این امر با او بیعت کند برادر و صحابی و وصی و جانشین او خواهد بود که فقط علی(ع) بیعت نمود.
* در منابعی نظیر: تاریخ طبری،<ref>طبری، تاریخ الطبری، ۱۳۸۷ق، ج۲، ص۲۱۷.</ref> تفسیر طبری،<ref>طبری، جامع البیان فی تفسیر القرآن، ۱۴۱۲ق، ج۱۹، ص۱۴۱.</ref> تفسیر ابن کثیر،<ref>ابن‌کثیر، تفسیر القرآن العظیم، ۱۴۱۹ق، ج۵، ص۲۱۳.</ref> البدایه و النهایه،<ref>ابن‌کثیر، البدایه و النهایه، ۱۴۱۳ق، ج۳، ص۳۶.</ref> خصائص امیرالمومنین علی بن ابی طالب(ع)،<ref>نسائی، خصائص امیرالمومنین علی بن ابی طالب(ع)، ۱۴۲۴ق، ص۹۹.</ref> المسند،<ref>شاشی، المسند، مکتبة العلوم و الحکم، ج۲، ص۱۶۴.</ref> تفسیر ابن کثیر<ref>ابن‌کثیر، تفسیر القرآن العظیم، ۱۴۱۹ق، ج۵، ص۲۱۱.</ref> مخاطبان انذار کافران بیان شده است و نشان می دهد که رسول خدا(ص) هنگامی که این آیه بر آن حضرت نازل شد، به علی(ع) دستور داد که طعام تهیه کند و فرزندان عبدالمطلب را در خانه عمویش ابو طالب دعوت کند. پیامبر(ص) آنها را خواند و اسلام آوردند و فرمود: هر کس در این امر با او بیعت کند برادر و [[صحابه|صحابی]] و وصی و جانشین او خواهد بود که فقط علی(ع) بیعت نمود.
* در منابعی نظیر: صحیح بخاری،<ref>بخاری، صحیح البخاری، ۱۴۰۱ق،ج۳، ص۱۷۱.</ref> صحیح مسلم،<ref>نیشابوری، صحیح مسلم، ۱۴۱۲ق،ج۱، ص۱۹۲.</ref> مخاطبینِ انذار را مسلمانان و انذار آنان را از عذابِ  [[گناه| معصیت]] می داند.
* در منابعی نظیر: صحیح بخاری،<ref>بخاری، صحیح البخاری، ۱۴۰۱ق،ج۳، ص۱۷۱.</ref> صحیح مسلم،<ref>نیشابوری، صحیح مسلم، ۱۴۱۲ق،ج۱، ص۱۹۲.</ref> مخاطبانِ انذار را مسلمانان و انذار آنان را از عذابِ  [[گناه| معصیت]] می‌داند.
در منابع شیعه:
در منابع شیعه:
تفسیر القمی،<ref>قمی، تفسیر القمی، ۱۴۰۴ق، ص۴۸۱.</ref> [[علل الشرائع (کتاب)|علل الشرایع]]،<ref>ابن‌بابویه، علل الشرایع، ۱۳۸۵ق، ج۱، باب۳۳، ح۱، ص ۱۶۹.</ref> الأمالی،<ref>طوسی، الأمالی، ۱۴۱۴ق، ص۵۸۲.</ref> البرهان فی تفسیر القرآن،<ref>بحرانی، البرهان فی تفسیر القرآن، ۱۴۱۵ق، ج۳، ‌ص۱۹۰.</ref> مخاطبین اقربای خاص آن حضرت بیان شده است که به دستور خداوندمتعال در خانه ابوطالب در جهت ابلاغ علنی رسالت و مسأله خلافت امام علی(ع) است.
تفسیر القمی،<ref>قمی، تفسیر القمی، ۱۴۰۴ق، ص۴۸۱.</ref> [[علل الشرائع (کتاب)|علل الشرایع]]،<ref>ابن‌بابویه، علل الشرایع، ۱۳۸۵ق، ج۱، باب۳۳، ح۱، ص ۱۶۹.</ref> الأمالی،<ref>طوسی، الأمالی، ۱۴۱۴ق، ص۵۸۲.</ref> البرهان فی تفسیر القرآن،<ref>بحرانی، البرهان فی تفسیر القرآن، ۱۴۱۵ق، ج۳، ‌ص۱۹۰.</ref> مخاطبان اقربای(خویشان) خاصِّ آن حضرت بیان شده است که به دستور خداوندمتعال در خانه ابوطالب در جهت ابلاغ علنی [[نبوت|رسالت]] و مسأله خلافت امام علی(ع) است.


۲. '''اختلاف در کلمات و تعابیر روایت:''' طبق تقریر و برداشت [[عبدالحسین امینی|علامه امینی]]<ref>نگاه کنید به: امینی، الغدیر، ۱۴۱۶ق، ج۲، ص۲۷۹، ۲۸۰.</ref> جز صورتی که ذکر شد، شش صورت دیگر در منابع نقل شده است:<br />
۲. '''اختلاف در کلمات و تعابیر روایت:''' طبق تقریر و برداشت [[عبدالحسین امینی|علامه امینی]]<ref>نگاه کنید به: امینی، الغدیر، ۱۴۱۶ق، ج۲، ص۲۷۹، ۲۸۰.</ref> جز صورتی که ذکر شد، شش صورت دیگر در منابع نقل شده است:<br />
*«مَن یبَایعُنی عَلی اَنْ یکونَ اَخی وَ صاحِبی وَ ولیکمْ مِنْ بَعْدی؟»<ref>امینی، الغدیر، ۱۴۱۶ق، ج۳، ص۳۹۸ به نقل از منابع اهل سنت مانند حافظ ابن‌مردویه.</ref> در این نقل، کلمه «خلیفتی» نیامده اما تعبیر «ولیکمْ» آمده که در نقل نخست موجود نیست. می‌توان گفت که این نقل، با توجه به معنای «[[ولایت|ولی]]»(سرپرست) و «[[ولایت]]»(سرپرستی)، آن نقل را تقویت می‌کند.
*«مَن یبَایعُنی عَلی اَنْ یکونَ اَخی وَ صاحِبی وَ ولیکمْ مِنْ بَعْدی؟»<ref>امینی، الغدیر، ۱۴۱۶ق، ج۳، ص۳۹۸ به نقل از منابع اهل سنت مانند حافظ ابن‌مردویه.</ref> در این نقل، کلمه «خلیفتی» نیامده اما تعبیر «ولیُّکمْ» آمده که در نقل نخست موجود نیست. می‌توان گفت که این نقل، با توجه به معنای «[[ولایت|ولی]]»(سرپرست) و «[[ولایت]]»(سرپرستی)، آن نقل را تقویت می‌کند.
*«أَیُّکمْ یَنْتَدِبُ أَنْ یکونَ أَخِی وَ وَزِیرِی وَ وَصِیی وَ خَلِیفَتِی فِی أُمَّتِی وَ وَلِیَّ کلِّ مُؤْمِنٍ.... اللَّهُمَّ امْلَأْ جَوْفَهُ عِلْماً وَ فَهْماً وَ حُکماً ثُمَّ قَالَ لِأَبِی طَالِبٍ یا أَبَا طَالِبٍ اسْمَعِ الْآنَ لِابْنِک وَ أَطِعْ فَقَدْ جَعَلَهُ اللهُ مِنْ نَبِیّهِ بِمَنْزِلَةِ هَارُونَ مِنْ مُوسَی.»«کدام یک از شما در اين امر به معاونت و يارى من بر مى‌خيزد تا آنكه برادر و وصىّ من و جانشين من در ميان امتم و ولیِّ هر مؤمنی بوده باشد؟...بارالها دلش را از علم و فهم و حکمت پرکن.آنگاه پیامبر به پدرم (ابوطالب) فرمود: ای ابوطالب از اینک گوش به فرمان پسرت باش و از او اطاعت کن زیرا که به تحقیق خداوند او را همانند هارون برای موسی قرارداده است. <ref>هلالی، کتاب سلیم بن قیس الهلالی، ۱۴۱۵ق، ج۲، ص۷۷۹.</ref> این نقل افزون بر آنکه نقل دوم را پوشش می‌دهد، به [[حدیث منزلت]] نیز اشاره دارد و تأکیدی بر خلافت بلافصل علی (ع)است.
*«أَیُّکمْ یَنْتَدِبُ أَنْ یکونَ أَخِی وَ وَزِیرِی وَ وَصِیی وَ خَلِیفَتِی فِی أُمَّتِی وَ وَلِیَّ کلِّ مُؤْمِنٍ.... اللَّهُمَّ امْلَأْ جَوْفَهُ عِلْماً وَ فَهْماً وَ حُکماً ثُمَّ قَالَ لِأَبِی طَالِبٍ یا أَبَا طَالِبٍ اسْمَعِ الْآنَ لِابْنِک وَ أَطِعْ فَقَدْ جَعَلَهُ اللهُ مِنْ نَبِیّهِ بِمَنْزِلَةِ هَارُونَ مِنْ مُوسَی.»«کدام یک از شما در اين امر به معاونت و يارى من بر مى‌خيزد تا آنكه برادر و وصىّ من و جانشين من در ميان امتم و ولیِّ هر مؤمنی بوده باشد؟...بارالها دلش را از علم و فهم و حکمت پرکن.آنگاه پیامبر به پدرم (ابوطالب) فرمود: ای ابوطالب از اینک گوش به فرمان پسرت باش و از او اطاعت کن زیرا که به تحقیق خداوند او را همانند هارون برای موسی قرارداده است. <ref>هلالی، کتاب سلیم بن قیس الهلالی، ۱۴۱۵ق، ج۲، ص۷۷۹.</ref> این نقل افزون بر آنکه نقل دوم را پوشش می‌دهد، به [[حدیث منزلت]] نیز اشاره دارد و تأکیدی بر خلافت بلافصل علی (ع)است.
*«مَنْ یؤَاخِینِی وَ یوَازِرُنِی وَ یکونُ وَلِیی وَ وَصِیی بَعْدِی وَ خَلِیفَتِی فِی أَهْلِی وَ یقْضِی دَینِی.»<ref>ثعلبی، الکشف و البیان، ۱۴۲۲ق، ج۷، ص۱۸۲.</ref> این نقل تمامی تعابیر نقل نخست را پوشش می‌دهد.
*«مَنْ یؤَاخِینِی وَ یوَازِرُنِی وَ یکونُ وَلِیی وَ وَصِیی بَعْدِی وَ خَلِیفَتِی فِی أَهْلِی وَ یقْضِی دَینِی.»<ref>ثعلبی، الکشف و البیان، ۱۴۲۲ق، ج۷، ص۱۸۲.</ref> این نقل تمامی تعابیر نقل نخست را پوشش می‌دهد.
*«وَ إِنَّ اللهَ لَمْ یبْعَثْ نَبِیاً إِلَّا وَ جَعَلَ لَهُ مِنْ أَهْلِهِ أَخاً وَ وَزِیراً وَ وَارِثاً وَ وَصِیاً وَ خَلِیفَةً فِی أَهْلِهِ فَأَیکمْ یقُومُ فَیبَایعُنِی عَلَی أَنَّهُ أَخِی وَ وَارِثِی وَ وَزِیرِی وَ وَصِیی وَ یکونُ مِنِّی بِمَنْزِلَةِ هَارُونَ مِنْ مُوسَی إِلَّا أَنَّهُ لَانَبِی بَعْدِی؟»<ref>امینی، الغدیر، ۱۴۱۶ق، ج۲، ص۲۸۳.</ref> این نقل نیز تمامی تعابیر نقل نخست را پوشش می‌دهد و افزون بر این، به [[حدیث منزلت]] نیز تصریح دارد.
*«وَ إِنَّ اللهَ لَمْ یبْعَثْ نَبِیاً إِلَّا وَ جَعَلَ لَهُ مِنْ أَهْلِهِ أَخاً وَ وَزِیراً وَ وَارِثاً وَ وَصِیاً وَ خَلِیفَةً فِی أَهْلِهِ فَأَیکمْ یقُومُ فَیبَایعُنِی عَلَی أَنَّهُ أَخِی وَ وَارِثِی وَ وَزِیرِی وَ وَصِیی وَ یکونُ مِنِّی بِمَنْزِلَةِ هَارُونَ مِنْ مُوسَی إِلَّا أَنَّهُ لَانَبِی بَعْدِی؟»<ref>امینی، الغدیر، ۱۴۱۶ق، ج۲، ص۲۸۳.</ref> این نقل نیز تمامی تعابیر نقل نخست را پوشش می‌دهد و افزون بر این، به [[حدیث منزلت]] نیز تصریح دارد.
*«فَأَیکمْ یبَایعُنِی عَلَی أَنْ یکونَ أَخِی وَ صَاحِبِی وَ وَارِثِی....»<ref>طبری، تاریخ الامم والملوک، ۱۳۸۷ق، ج۱، ص۲۱۷.</ref> در این نقل، «خلیفتی» نیامده است؛ ولی کلمه «وارثی» آمده است.
*«فَأَیکمْ یبَایعُنِی عَلَی أَنْ یکونَ أَخِی وَ صَاحِبِی وَ وَارِثِی....»<ref>طبری، تاریخ الامم والملوک، ۱۳۸۷ق، ج۱، ص۲۱۷.</ref> در این نقل، «خلیفتی» نیامده است؛ ولی کلمه «وارثی» آمده است.
*«يَا بَنِي عَبْدِ الْمُطَّلِبِ إِنِّي قَدْ جِئْتُكُمْ بِخَيْرَيِ الدُّنْيَا وَالْآخِرَةِ. وَقَدْ أَمَرَنِيَ الله تَعَالَى أَنْ أَدْعُوَكُمْ إِلَيْهِ، فَأَيُّكُمْ يُوازِرُنِي عَلَى أَمْرِي هَذَا؟ وَيَكُونُ أَخِي وَوَصِيِّيْ وَخَلِيفَتِي فِيكُمْ فَاسْمَعُوا لَهُ وَأَطِيعُوا...وَيَقُولُونَ لِأَبِي طَالِبٍ: قَدْ أَمَرَكَ أَنْ تَسْمَعَ لِعَلِيٍّ وَتُطِيعَ»<ref>بغوی، تفسیر البغوی، ۱۴۲۰ق، ج۳، ص۴۸۱.</ref> این نقل نیز بر اینکه علی (ع) [[خلیفه بلافصل|خلیفۀ بلافصل]] پیامبر است، تصریح دارد.
*«يَا بَنِي عَبْدِ الْمُطَّلِبِ إِنِّي قَدْ جِئْتُكُمْ بِخَيْرَيِ الدُّنْيَا وَالْآخِرَةِ. وَقَدْ أَمَرَنِيَ الله تَعَالَى أَنْ أَدْعُوَكُمْ إِلَيْهِ، فَأَيُّكُمْ يُوازِرُنِي عَلَى أَمْرِي هَذَا؟ وَيَكُونُ أَخِي وَ وَصِيِّيْ وَ خَلِيفَتِي فِيكُمْ فَاسْمَعُوا لَهُ وَ أَطِيعُوا...وَ يَقُولُونَ لِأَبِي طَالِبٍ: قَدْ أَمَرَكَ أَنْ تَسْمَعَ لِعَلِيٍّ وَتُطِيعَ»<ref>بغوی، تفسیر البغوی، ۱۴۲۰ق، ج۳، ص۴۸۱.</ref> این نقل نیز بر اینکه علی (ع) [[خلیفه بلافصل|خلیفۀ بلافصل]] پیامبر است، تصریح دارد.


==جستارهای وابسته==
==جستارهای وابسته==
۱۷٬۸۸۳

ویرایش