مهریه: تفاوت میان نسخه‌ها
اصلاح متن
M.hasanzadeh (بحث | مشارکتها) (اصلاح متن) |
|||
| خط ۴: | خط ۴: | ||
تعیین نشدن مهریه قبل از [[ازدواج موقت]] (به [[فتوا|فتوای]] بیشتر مراجع) باعث بطلان آن می‌شود. [[قرآن]] به مردان توصیه می‌کند مهریه زنان را با رضایت کامل پرداخت کنند و حق ندارند در صورت دلزدگی، زن را آزار دهند تا از مهریه خود صرف نظر کند یا بخشی از آن را بازگرداند. | تعیین نشدن مهریه قبل از [[ازدواج موقت]] (به [[فتوا|فتوای]] بیشتر مراجع) باعث بطلان آن می‌شود. [[قرآن]] به مردان توصیه می‌کند مهریه زنان را با رضایت کامل پرداخت کنند و حق ندارند در صورت دلزدگی، زن را آزار دهند تا از مهریه خود صرف نظر کند یا بخشی از آن را بازگرداند. | ||
مهریه‌های سنگین، مشکلات متعدد اجتماعی به وجود آورده و مردان زیادی را به زندان افکنده است. در [[حدیث|احادیث]]، زیادی مَهر از بد قدمی زن دانسته شده و توصیه به مهریه پایین و [[مهر السنة|مَهر السُّنه]] شده که حدود ۱۲۵۰ تا ۱۵۰۰ گرم نقره است(که در آن زمان معادل حدود ۱۷۰ تا ۲۲۳ گرم طلا بوده است). | |||
==پیشینه مهریه== | ==پیشینه مهریه== | ||
| خط ۳۳: | خط ۳۳: | ||
در حدیثی از [[امام رضا(ع)]] میزان مهریه در سنت، که به مَهرُ السُّنه مشهور است، پانصد [[درهم]] تعیین شده است.<ref> بحار الانوار ج۹۳ ص۱۷۰ روایت ۱۰ </ref> منابع تاریخی میزان مهریه حضرت زهرا(س) را بین ۴۰۰ تا ۵۰۰ درهم ذکر کرده‌اند.<ref> ابن شهر آشوب، مناقب، موسسه انتشارات علامه، بی‌تا، ج۳، ص۳۵۰، ۳۵۱، و متقی هندی، فاضل، کنزالعمال، موسسه الرساله، ج۱۳، ص۶۸۰. </ref> ۵۰۰ [[درهم]] حدود ۱۲۵۰ <ref>مکارم شیرازی، استفتاءات جدید، ۱۳۸۴ش، ج۱، ص۲۱۷.</ref> تا ۱۵۰۰گرم<ref>در میزان دقیق وزن درهم اختلاف نظر وجود دارد. </ref> نقره است و با توجه به اینکه در آن زمان هر ده درهم نقره معادل یک [[دینار]] طلا بوده، مهر السنه معادل حدود ۱۷۰ تا ۲۲۳ گرم طلا بوده است <ref>[http://www.sistani.org/persian/qa/0929/ سایت آیت الله سیستانی]</ref>(این مقادیر تقریبی و با توجه به اختلاف نظر در وزن درهم و دینار متفاوت است).<ref> جواهر الکلام، ج ۱۵، ص۱۷۴- ۱۷۹. توضیح المسائل مراجع، ج ۲، ص۱۲۹، چاپ هشتم، انتشارات جامعه مدرسین، قم، ۱۴۲۴، ه ق</ref> | در حدیثی از [[امام رضا(ع)]] میزان مهریه در سنت، که به مَهرُ السُّنه مشهور است، پانصد [[درهم]] تعیین شده است.<ref> بحار الانوار ج۹۳ ص۱۷۰ روایت ۱۰ </ref> منابع تاریخی میزان مهریه حضرت زهرا(س) را بین ۴۰۰ تا ۵۰۰ درهم ذکر کرده‌اند.<ref> ابن شهر آشوب، مناقب، موسسه انتشارات علامه، بی‌تا، ج۳، ص۳۵۰، ۳۵۱، و متقی هندی، فاضل، کنزالعمال، موسسه الرساله، ج۱۳، ص۶۸۰. </ref> ۵۰۰ [[درهم]] حدود ۱۲۵۰ <ref>مکارم شیرازی، استفتاءات جدید، ۱۳۸۴ش، ج۱، ص۲۱۷.</ref> تا ۱۵۰۰گرم<ref>در میزان دقیق وزن درهم اختلاف نظر وجود دارد. </ref> نقره است و با توجه به اینکه در آن زمان هر ده درهم نقره معادل یک [[دینار]] طلا بوده، مهر السنه معادل حدود ۱۷۰ تا ۲۲۳ گرم طلا بوده است <ref>[http://www.sistani.org/persian/qa/0929/ سایت آیت الله سیستانی]</ref>(این مقادیر تقریبی و با توجه به اختلاف نظر در وزن درهم و دینار متفاوت است).<ref> جواهر الکلام، ج ۱۵، ص۱۷۴- ۱۷۹. توضیح المسائل مراجع، ج ۲، ص۱۲۹، چاپ هشتم، انتشارات جامعه مدرسین، قم، ۱۴۲۴، ه ق</ref> | ||
== اقسام مهریه == | ==اقسام مهریه== | ||
مهریه در اسلام بر سه قسم است: | مهریه در اسلام بر سه قسم است: | ||
=== مَهرُ المُسَمّی === | ===مَهرُ المُسَمّی=== | ||
مَهر المسمی مهری است که زن و شوهر قبل از انعقاد عقد نسبت به مقدار و میزان آن توافق نموده و آن را در عقد ذکر می‌کنند یا پس از عقد بر روی مقدار معینی توافق می‌کنند. مهر باید بین طرفین تا حدی که رفع جهالت آنها بشود مشخص باشد نه اینکه چیز گنگ و مبهمی باشد.<ref> ماده ۱۰۷۹ قانون مدنی </ref> | مَهر المسمی مهری است که زن و شوهر قبل از انعقاد عقد نسبت به مقدار و میزان آن توافق نموده و آن را در عقد ذکر می‌کنند یا پس از عقد بر روی مقدار معینی توافق می‌کنند. مهر باید بین طرفین تا حدی که رفع جهالت آنها بشود مشخص باشد نه اینکه چیز گنگ و مبهمی باشد.<ref> ماده ۱۰۷۹ قانون مدنی </ref> | ||
شرایط مهر المسمی: | شرایط مهر المسمی: | ||
* دارای ارزش مالی و اقتصادی باشد | *دارای ارزش مالی و اقتصادی باشد | ||
* قابل تملک و نقل و انتقال باشد | *قابل تملک و نقل و انتقال باشد | ||
* مشخص و معلوم باشد | *مشخص و معلوم باشد | ||
* معین و تصریح شده باشد | *معین و تصریح شده باشد | ||
* دارای منفعت عقلایی و مشروع باشد | *دارای منفعت عقلایی و مشروع باشد | ||
* شوهر قدرت تسلیم مهریه را داشته باشد | *شوهر قدرت تسلیم مهریه را داشته باشد | ||
تعیین میزان مهر مطابق ماده ۱۰۸۰ قانون مدنی منوط به تراضی طرفین است و محدودیتی در این خصوص در قانون پیش بینی نشده است ولی طبق روایات مستحب است که مهرالسّنه ملاک قرار گیرد. | تعیین میزان مهر مطابق ماده ۱۰۸۰ قانون مدنی منوط به تراضی طرفین است و محدودیتی در این خصوص در قانون پیش بینی نشده است ولی طبق روایات مستحب است که مهرالسّنه ملاک قرار گیرد. | ||
=== مهر المثل === | ===مهر المثل=== | ||
{{اصلی|مهر المثل}} | {{اصلی|مهر المثل}} | ||
اگر در زمان انعقاد عقد دائم راجع به مهریه توافق نشده یا اینکه مهریه تعیین شده باطل باشد ولی [[آمیزش|عمل زناشوئی]] بین زوجین صورت گرفته باشد، در این حالت بر اساس عرف و عادت محل و وضعیت خاص زوجه مانند خانواده، تحصیلات، سن، شغل و امثال آن مهریه‌ای هم‌شأن زنان مشابه وی تعیین می‌گردد که به این نوع مهریه، مَهرُالمِثل می‌گویند یعنی مهریه‌ای معادل زنان مثل او. | اگر در زمان انعقاد عقد دائم راجع به مهریه توافق نشده یا اینکه مهریه تعیین شده باطل باشد ولی [[آمیزش|عمل زناشوئی]] بین زوجین صورت گرفته باشد، در این حالت بر اساس عرف و عادت محل و وضعیت خاص زوجه مانند خانواده، تحصیلات، سن، شغل و امثال آن مهریه‌ای هم‌شأن زنان مشابه وی تعیین می‌گردد که به این نوع مهریه، مَهرُالمِثل می‌گویند یعنی مهریه‌ای معادل زنان مثل او. | ||
=== مهر المُتعَه === | ===مهر المُتعَه=== | ||
هرگاه در عقد نکاح مهر ذکر نشده باشد و شوهر قبل از نزدیکی و تعیین مهر، زن خود را [[طلاق]] دهد زن مستحق مهر المتعه است.<ref> ماده ۱۰۹۳ قانون مدنی </ref> | هرگاه در عقد نکاح مهر ذکر نشده باشد و شوهر قبل از نزدیکی و تعیین مهر، زن خود را [[طلاق]] دهد زن مستحق مهر المتعه است.<ref> ماده ۱۰۹۳ قانون مدنی </ref> | ||
=== تَفویض مهر === | ===تَفویض مهر=== | ||
اگر در عقد تعیین مهر به یکی از زوجین یا فرد دیگری واگذار شود صحیح است و به آن تفویض مهر گویند که در این حالت زن نمی‌تواند مهری بیش از مهر المثل تعیین کند. | اگر در عقد تعیین مهر به یکی از زوجین یا فرد دیگری واگذار شود صحیح است و به آن تفویض مهر گویند که در این حالت زن نمی‌تواند مهری بیش از مهر المثل تعیین کند. | ||
==موارد تعلق نصف مهر== | ==موارد تعلق نصف مهر== | ||
* موردی که در عقد، مهر معین شده یا بعد از عقد تعیین شده است و قبل از نزدیکی طلاق صورت گیرد زن مستحق نصف مهر المسمی خواهد بود.<ref> ۱۰۹۲ قانون مدنی </ref> | *موردی که در عقد، مهر معین شده یا بعد از عقد تعیین شده است و قبل از نزدیکی طلاق صورت گیرد زن مستحق نصف مهر المسمی خواهد بود.<ref> ۱۰۹۲ قانون مدنی </ref> | ||
* در صورتی که مهر تعیین نشده و عقد به علت عیب عَنَن (عدم توانایی جنسی مرد) فسخ شود، زن مستحق نصف مهر المثل است. | *در صورتی که مهر تعیین نشده و عقد به علت عیب عَنَن (عدم توانایی جنسی مرد) فسخ شود، زن مستحق نصف مهر المثل است. | ||
==معضل اجتماعی مهریه‌های سنگین== | ==معضل اجتماعی مهریه‌های سنگین== | ||
از پیامدهای مهریه‌های نامتناسب با توانایی مردان، و باور نادرست «کی داده و کی گرفته»، وجود زندانیان فراوان مهریه یا قسط‌های سنگین چند ده یا چند صد ساله مردان برای بازپرداخت آن است.<ref> [http://alef.ir/vdccp1qi12bq1o8.ala2.html?233953 سایت الف] </ref> این موضوع انگیزه ازدواج در مردان را کاهش داده و باعث بالا رفتن سن ازدواج یا تجرد قطعی برخی شده است. | از پیامدهای مهریه‌های نامتناسب با توانایی مردان، و باور نادرست «کی داده و کی گرفته»، وجود زندانیان فراوان مهریه یا قسط‌های سنگین چند ده یا چند صد ساله مردان برای بازپرداخت آن است.<ref> [http://alef.ir/vdccp1qi12bq1o8.ala2.html?233953 سایت الف] </ref> این موضوع انگیزه ازدواج در مردان را کاهش داده و باعث بالا رفتن سن ازدواج یا تجرد قطعی برخی شده است. برخی تلاش‌های ناکافی برای حل این مشکل صورت گرفته است. | ||
{{جعبه نقل قول| عنوان =| نقل‌قول = [[عبدالله جوادی آملی|آیت الله جوادی آملی]] از مراجع تقلید و اسلام پژوه:{{سخ}} | {{جعبه نقل قول| عنوان =| نقل‌قول = [[عبدالله جوادی آملی|آیت الله جوادی آملی]] از مراجع تقلید و اسلام پژوه:{{سخ}} | ||
[[امام جواد علیه‌السلام|امام جواد(ع)]] در هنگام عقد همسر خود ([[سمانه مغربیه]]) بعد از آنکه [[صیغه ازدواج|صیغه عقد]] را جاری فرمودند، خطبه‌ای خواندند و به ابوالزوجه خود فرمودند هر زنی مهریه‌ای می‌خواهد، از طرفی ما هر چه داریم در راه خدا داده‌ایم، برای همین من نسخه خطی [[مناجات]] [[امام رضا علیه‌السلام|امام رضا(ع)]] را مهریه همسرم قرار می دهم یعنی امام یک میراث و مهریه فرهنگی را مهریه همسر خود قرار داد، حاصل چنین ازدواجی [[امام هادی علیه‌السلام|امام هادی (ع)]] است.*| منبع =* '''منبع''': https://javadi.esra.ir/fa/w/مهریه-فرهنگی-امام-جواد-ع-برای-همسرشان/-امام-صادق-ع-| تراز = چپ| عرض = ۲۵۰px|رنگ حاشیه= #۶۶۷۷۸۸|حاشیه= ۵px|اندازه خط = ۱۵px|رنگ پس‌زمینه =#F4FFF4| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}} | [[امام جواد علیه‌السلام|امام جواد(ع)]] در هنگام عقد همسر خود ([[سمانه مغربیه]]) بعد از آنکه [[صیغه ازدواج|صیغه عقد]] را جاری فرمودند، خطبه‌ای خواندند و به ابوالزوجه خود فرمودند هر زنی مهریه‌ای می‌خواهد، از طرفی ما هر چه داریم در راه خدا داده‌ایم، برای همین من نسخه خطی [[مناجات]] [[امام رضا علیه‌السلام|امام رضا(ع)]] را مهریه همسرم قرار می دهم یعنی امام یک میراث و مهریه فرهنگی را مهریه همسر خود قرار داد، حاصل چنین ازدواجی [[امام هادی علیه‌السلام|امام هادی (ع)]] است.*| منبع =* '''منبع''': https://javadi.esra.ir/fa/w/مهریه-فرهنگی-امام-جواد-ع-برای-همسرشان/-امام-صادق-ع-| تراز = چپ| عرض = ۲۵۰px|رنگ حاشیه= #۶۶۷۷۸۸|حاشیه= ۵px|اندازه خط = ۱۵px|رنگ پس‌زمینه =#F4FFF4| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}} | ||
| خط ۸۰: | خط ۸۰: | ||
درگذشته نیز برخی فقها مهریه بیش از [[مهر السنه]] را صحیح ندانسته و گفته‌اند: اگر مهر بیش از مهر السنه قرار داده شود، به مهر السنه برمی‌گردد و دادن بیش از آن بر شوهر واجب نیست.<ref> جواهر الکلام، ج ۳۱، ص۱۵- ۱۸. ج ۳۱، ص۴۷. </ref> | درگذشته نیز برخی فقها مهریه بیش از [[مهر السنه]] را صحیح ندانسته و گفته‌اند: اگر مهر بیش از مهر السنه قرار داده شود، به مهر السنه برمی‌گردد و دادن بیش از آن بر شوهر واجب نیست.<ref> جواهر الکلام، ج ۳۱، ص۱۵- ۱۸. ج ۳۱، ص۴۷. </ref> | ||
== تعدیل و محاسبۀ مهریه به نرخ روز== | ==تعدیل و محاسبۀ مهریه به نرخ روز== | ||
مهریه اگر سکه یا شیء مشخصی باشد به همان اندازه پرداخت می‌شود ولی در مواردی که مهریه وجه رایج باشد به لحاظ تغییرات اوضاع اقتصادی کشور و نرخ تورم، قانون<ref>در سال ۱۳۷۶، تبصره ذیل قانون مدنی ۱۰۸۲</ref> برای دفاع از حقوق زنان، مهریه را به روز قیمت گذاری می‌کند. شاخص قیمت سالانه، هر سال توسط بانک مرکزی اعلام می‌شود.<ref>[http://www.tabnak.ir/fa/pages/?cid=117100 سایت تابناک]</ref> برخی [[فقیه|فقها]] نقدهایی به این روند داشته و آن را خلاف [[قواعد فقهی]] می‌دانند.<ref>[http://www.ensani.ir/storage/Files/20120326104805-1100-251.pdf مقاله تبدیل مهریه به نرخ روز]</ref> | مهریه اگر سکه یا شیء مشخصی باشد به همان اندازه پرداخت می‌شود ولی در مواردی که مهریه وجه رایج باشد به لحاظ تغییرات اوضاع اقتصادی کشور و نرخ تورم، قانون<ref>در سال ۱۳۷۶، تبصره ذیل قانون مدنی ۱۰۸۲</ref> برای دفاع از حقوق زنان، مهریه را به روز قیمت گذاری می‌کند. شاخص قیمت سالانه، هر سال توسط بانک مرکزی اعلام می‌شود.<ref>[http://www.tabnak.ir/fa/pages/?cid=117100 سایت تابناک]</ref> برخی [[فقیه|فقها]] نقدهایی به این روند داشته و آن را خلاف [[قواعد فقهی]] می‌دانند.<ref>[http://www.ensani.ir/storage/Files/20120326104805-1100-251.pdf مقاله تبدیل مهریه به نرخ روز]</ref> | ||
== پانویس == | ==پانویس== | ||
{{پانوشت}} | {{پانوشت}} | ||