سید حسن مدرس: تفاوت میان نسخه‌ها

در [[شعبان]] ۱۳۱۱ق/۱۲۷۲ش وارد [[نجف]] و با [[حسنعلی نخودکی اصفهانی|شیخ حسنعلی نخودکی اصفهانی]] هم‌[[حجره]] شد.<ref> مدرسی، مدرس، ۱۳۶۶ش، ج۲، ص۲۴.</ref> در درس [[سید محمد فشارکی]] و [[شیخ الشریعة اصفهانی|شریعت اصفهانی]] شرکت نمود و درس‌های خود را با [[سید ابوالحسن اصفهانی]] و سید علی کازرونی مباحثه می‌کرد. مدرس به هنگام اقامت در نجف روزهای پنجشنبه و جمعه هر هفته کار کرده، درآمد آن را در پنج روز دیگر مصرف می‌کرد.<ref> مدرسی، مدرس، ۱۳۶۶ش، ص۲۴.</ref> پس از هفت سال اقامت در نجف و تأیید مقام [[اجتهاد]] او از سوی علمای نجف در سال ۱۳۲۴ق به اصفهان بازگشت.<ref> گلشن ابرار، ج۲، ص۵۶۴و ۵۶۵.؛ [http://www.hawzah.net/fa/Magazine/View/5415/7504/93719/ شهید مدرس در آئینه تاریخ]، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.</ref>

مدرس پس از بازگشت به اصفهان، صبح‌ها در [[مدرسه جده کوچک]]، [[فقه]] و [[اصول]] و عصرها در مدرسه جده بزرگ، منطق و [[شرح المنظومه (کتاب)|شرح منظومه]] و در روزهای پنجشنبه [[نهج البلاغه]] را تدریس می‌کرد.<ref>باقی، مدرس؛ مجاهدی شکست‌ناپذیر، ص۲۹. [http://www.aviny.com/news/83/09/10/08.aspx بنقل از سایت شهید آوینی].</ref> با ورود به [[تهران]] درس خود را در ایوان زیر ساعت در [[مدرسه سپهسالار]]  آغاز کرد. وی در ([[۲۷ تیر]] [[۱۳۰۴ش]]) تولیت این مدرسه را به عهده گرفت و برای اولین بار طرح امتحان طلاب را به مرحله اجرا درآورد و به منظور حسن اداره این مدرسه، نظام‌نامه‌ای تدوین کرد و امور تحصیلی طلاب را مورد رسیدگی قرار داد و سعی در احیا و آبادانی روستاها و مغازه‌های موقوفه مدرسه کرد.<ref>گلشن ابرار، ج۲، ص۵۶۵.</ref>

*پس از فتح [[تهران]] و پیروزی مشروطه‌خواهان، مقدمات تأسیس دوره دوم [[مجلس شورای ملی]] فراهم و انتخابات به صورت عمومی برگزار و مجلس تشکیل شد. بر اساس اصل دوم متمم قانون اساسی مشروطه، باید پنج نفر از [[مجتهدان]] در مجلس حضور داشته و بر مصوبات مجلس به ‌منظور عدم مغایرت آنها با احکام شرع نظارت داشته باشند. به این منظور، مراجع نجف بیست نفر از [[مجتهدان]] از جمله مدرس را به مجلس شورای ملی معرفی کردند<ref> مدرسی، مدرس، ۱۳۶۶ش، ج۱، ص۳۰ و ۳۱؛ زندگی‌نامه خودنوشت مدرس، روزنامه جمهوری اسلامی ۱۰/۰۹/۱۳۸۴.</ref> و مدرس هم بر اساس قرعه انتخاب شد.<ref>محمدی، فعالیت‌های سیاسی اجتماعی آیت‌الله شهید سید حسن مدرس، مطالعات انقلاب اسلامی، ۱۳۸۶ش، شماره ۹ و ۱۰.</ref>

[[پرونده:اعتبارنامه شهید مدرس.jpg|بندانگشتی|اعتبارنامه مدرس در مجلس شورای ملی.]]

*وی در سومین دوره مجلس شورای ملی، افزون بر وظیفه نظارتی، نمایندگی مردم تهران را نیز برعهده داشت. با شروع جنگ جهانی اول، ایران رسماً خود را به‌عنوان دولت بی‌طرف اعلام کرد، ولی نیروهای متفقین با نقض بی‌طرفی ایران، وارد خاک کشور شدند با پیشنهاد مدرس و موافقت مجلس، قرار شد گروهی از نمایندگان به منظور مخالفت با قوای متجاوز به [[قم]] مهاجرت کنند و یک دولت سایه در کنار دولت اصلی تشکیل دهند. بدین منظور بیست و هفت نفر از نمایندگان مجلس به همراه گروهی از رجال سیاسی و مردم عادی، تهران را به قصد قم ترک کردند. مهاجران در قم کمیته‌ای با عنوان «کمیته دفاع ملی» تشکیل دادند. اما قشون روس روانه قم شد و در پی شکست مهاجران، گروهی به همراه سلیمان میرزا و مدرس از راه [[کاشان]] به اصفهان و از راه کوه‌های بختیاری خود را به غرب ایران رساندند. در شعبان ۱۳۳۶ق با پایان یافتن جنگ اول جهانی، مدرس به همراه دیگر مهاجران پس از دو سال، به تهران بازگشت و در مدرسه سپهسالار به تدریس مشغول شد.<ref>محمدی، فعالیت‌های سیاسی اجتماعی آیت‌الله شهید سید حسن مدرس، مطالعات انقلاب اسلامی، ۱۳۸۶ش، شماره ۹ و ۱۰.</ref>

====مخالفت با رضاخان====

[[پرونده:تصویر مدرس بر روی اسکناس صد ریالی.jpg|بندانگشتی|تصویر سید حسن مدرس بر روی اسکناس ۱۰۰ ریالی]]

*رضاخان در انتخابات مجلس پنجم توانست با حمایت نظامیان، هواداران خود را وارد مجلس کند و در نخستین اقدام، تغییر رژیم سلطنتی ایران به حکومت جمهوری را در دستور کار قرار داد. مدرس برای آگاهی علما نامه‌های بسیاری درباره ماهیت جمهوری رضاخانی نوشت و به [[قم]] فرستاد. سردار سپه در پی سفری به قم بنا به خواست علما انصراف خود را از جمهوری به صورت رسمی اعلام کرد. چالش‌ها ادامه داشت و مدرس تنها راه چاره را استیضاح رئیس‌الوزراء تشخیص داد. وی در [[۷ مرداد]] ۱۳۰۳ش به همراه شش تن از نمایندگان، رضاخان را به دلیل سوء سیاست داخلی و خارجی، قیام و اقدام بر ضد قانون اساسی و حکومت [[مشروطه]] و نیز تحویل ندادن اموال مقصران به دولت استیضاح کرد<ref> مدرسی، مدرس، ۱۳۶۶ش، ج۱، ص۵۲-۶۲.</ref> اما این اقدامات به جایی نرسید و سردار سپه رأی اعتماد گرفت.<ref>محمدی، فعالیت‌های سیاسی اجتماعی آیت‌الله شهید سید حسن مدرس، مطالعات انقلاب اسلامی، ۱۳۸۶ش، شماره ۹ و ۱۰.</ref>

*صبح [[۷ آبان]] [[۱۳۰۵ش]] هنگامی که مدرس برای تدریس به سوی [[مدرسه سپهسالار]] رهسپار گشت، در خم کوچه‌ای از پشت سر و جلو و نیز پشت‌بام او را هدف گلوله قرار دادند اما مدرس با ترفندی جان سالم بدر برد.<ref>محمدی، فعالیت‌های سیاسی اجتماعی آیت‌الله شهید سید حسن مدرس، مطالعات انقلاب اسلامی، ۱۳۸۶ش، شماره ۹ و ۱۰؛ زندگی‌نامه خودنوشت مدرس، روزنامه جمهوری اسلامی ۱۰/۰۹/۱۳۸۴.</ref>

*در [[آبان]] [[۱۳۰۶ش]] [[حاج آقا نورالله اصفهانی]]، عالم با نفوذ اصفهان، همراه شماری از روحانیان آن شهر در اعتراض به برخی برنامه‌ها و اقدامات رضاخان به قم مهاجرت کرد و از علمای سراسر کشور نیز خواست تا به منظور اعلام همدردی و اعتراض به رضاخان به قم مهاجرت کنند. مدرس اقدام آنان را تأیید و با آنها اظهار همدردی و همکاری کرد.<ref>محمدی، فعالیت‌های سیاسی اجتماعی آیت‌الله شهید سید حسن مدرس، مطالعات انقلاب اسلامی، ۱۳۸۶ش، شماره ۹ و ۱۰.</ref>

شامگاه [[۱۶ مهر]] [[سال ۱۳۰۷ هجری شمسی|۱۳۰۷]] سرتیپ درگاهی، رئیس شهربانی تهران و همراهانش به منزل مدرس هجوم آوردند و وی را ابتدا به یکی از روستاهای اطراف مشهد و سپس به شهر دورافتاده خواف تبعید کردند. [[شهید]] مدرس در خواف در قلعه‌ای نظامی زندانی شد و تحت نظر شدید مأموران امنیتی قرار گرفت و ممنوع‌الملاقات شد. دوران تبعید او بیشتر از نه سال طول کشید. سرانجام غروب [[۲۶ رمضان]] سال [[سال ۱۳۵۷ هجری قمری|۱۳۵۷ق]] برابر با [[۱۰ آذر]] [[سال ۱۳۱۶ هجری شمسی]] سه مأمور نزد مدرس آمدند و چای سمی را به اجبار به او خوراندند. ماموران که دیدند خبری از اثر سم نیست، عمامه سید را در هنگام [[نماز]] از سرش برداشتند، برگردنش انداختند و او را خفه کردند. وی در شهر کاشمر به خاک سپرده شد.<ref>محمدی، فعالیت‌های سیاسی اجتماعی آیت‌الله شهید سید حسن مدرس، مطالعات انقلاب اسلامی، ۱۳۸۶ش، شماره ۹ و ۱۰.</ref> <ref>[http://dowran.ir/show.php?id=147428411 مکی، تاریخ بیست ساله ایران، ج۵، روایتی از تبعید و شهادت مدرس]، پایگاه جامع تاریخ معاصر ایران.</ref>

==بازسازی آرامگاه مدرس==

در [[سال ۱۳۶۳ش]] بنای آرامگاه جدید به جای مقبره کوچک قبلی و در میان باغ وسیع و محصوری در کاشمر ساخته شد. این بنا از یک گنبد مرکزی، چهار ایوان و گنبد فیروزه‌ای شکل گرفته به سبک معماری اسلامی و به اسلوب عصر صفوی بنیان گردیده است.<ref>[http://www.imam-khomeini.ir/fa/n3050/%D8%B3%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%B3_%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%B9_%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE/%D8%A8%D8%B1%DA%AF%DB%8C_%D8%A7%D8%B2_%D8%B5%D8%AD%DB%8C%D9%81%D9%87__%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C_%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D9%85%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%87%DB%8C%D8%AF_%D9%85%D8%AF%D8%B1%D8%B3_%D8%A8%D9%87_%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%B1_%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85 بازسازی آرامگاه شهید مدرس به دستور امام]، پرتال امام خمینی.</ref>

{{پانوشت}}