پرش به محتوا

خدا: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۳۸: خط ۳۸:
اسامی ( نام‌ها و صفات) خدا که به صراحت در قرآن آمده به ترتیب حروف الفبا عبارتند از:
اسامی ( نام‌ها و صفات) خدا که به صراحت در قرآن آمده به ترتیب حروف الفبا عبارتند از:


* «اللّه»، «الاله»، «الاحد»، «الاوّل»، «الآخر»، «الاعلی»، «الاکرم»، «الاعلم»، «ارحم الراحمین»، «احکم الحاکمین»، «احسن الخالقین»، «اسرع الحاسبین»، «اهل التقوی»، «اهل المغفرة»، «الاقرب»، «الابقی».
*«اللّه»، «الاله»، «الاحد»، «الاوّل»، «الآخر»، «الاعلی»، «الاکرم»، «الاعلم»، «ارحم الراحمین»، «احکم الحاکمین»، «احسن الخالقین»، «اسرع الحاسبین»، «اهل التقوی»، «اهل المغفرة»، «الاقرب»، «الابقی».
* «الباری»، «الباطن»، «البدیع»، «البَرّ»، «البصیر».
*«الباری»، «الباطن»، «البدیع»، «البَرّ»، «البصیر».
* «التوّاب».
*«التوّاب».
* «الجبار» و «الجامع».
*«الجبار» و «الجامع».
* «الحکیم»، «الحلیم»، «الحی»، «الحقّ»، «الحمید»، «الحسیب»، «الحفیظ»، «الحفی».
*«الحکیم»، «الحلیم»، «الحی»، «الحقّ»، «الحمید»، «الحسیب»، «الحفیظ»، «الحفی».
* «الخبیر»، «الخیر»، «الخالق»، «خلاّق»، «خیر الماکرین»، «خیرالرازقین»، «خیرالفاصلین»، «خیرالحاکمین»، «خیرالفاتحین»، «خیرالغافرین»، «خیرالوارثین»، «خیرالراحمین»، «خیرالناصرین»، «خیرالمنزلین».
*«الخبیر»، «الخیر»، «الخالق»، «خلاّق»، «خیر الماکرین»، «خیرالرازقین»، «خیرالفاصلین»، «خیرالحاکمین»، «خیرالفاتحین»، «خیرالغافرین»، «خیرالوارثین»، «خیرالراحمین»، «خیرالناصرین»، «خیرالمنزلین».
* «ذوالعرش»، «ذوالطَّول»، «ذوالانتقام»، «ذوالفَضْل العظیم»، «ذوالرحمة»، «ذوالقوَّة المتین»، «ذوالجلال و الاکرام»، «ذوالمَعارج».
*«ذوالعرش»، «ذوالطَّول»، «ذوالانتقام»، «ذوالفَضْل العظیم»، «ذوالرحمة»، «ذوالقوَّة المتین»، «ذوالجلال و الاکرام»، «ذوالمَعارج».
* «الرحمن»، «الرحیم»، «الرَّئوف»، «الرّب»، «ربّ العرش»، «رفیع الدَّرَجات»، «الرزّاق»، «الرقیب».
*«الرحمن»، «الرحیم»، «الرَّئوف»، «الرّب»، «ربّ العرش»، «رفیع الدَّرَجات»، «الرزّاق»، «الرقیب».
* «السمیع»، «السلام»، «سریع الحساب» و «سریع العقاب».
*«السمیع»، «السلام»، «سریع الحساب» و «سریع العقاب».
* «الشهید»، «الشاکر»، «الشکور»، «شدید العذاب»، «شدیدالعقاب» و «شدید المِحال».
*«الشهید»، «الشاکر»، «الشکور»، «شدید العذاب»، «شدیدالعقاب» و «شدید المِحال».
* «الصّمَد».
*«الصّمَد».
* «الظاهر».
*«الظاهر».
* «العلیم»، «العزیز»، «العَفُوّ»، «العَلیّ»، «العظیم»، «عَلّام الغیوب» و «عالم الغیب و الشهادة».
*«العلیم»، «العزیز»، «العَفُوّ»، «العَلیّ»، «العظیم»، «عَلّام الغیوب» و «عالم الغیب و الشهادة».
* «الغنی»، «الغفور»، «الغالب»، «غافر الذنب» و «الغفّار».
*«الغنی»، «الغفور»، «الغالب»، «غافر الذنب» و «الغفّار».
* «فالق الاِصباح»، «فالق الحَبّ والنَّوی»، «الفاطِر» و «الفَتّاح».
*«فالق الاِصباح»، «فالق الحَبّ والنَّوی»، «الفاطِر» و «الفَتّاح».
* «القوی»، «القدّوس»، «القیوم»، «القاهر»، «القهّار»، «القریب»، «القادر»، «القدیر»، «قابل التَّوب»، «قائم علی کل نفس بما کسبت» و «القائم».
*«القوی»، «القدّوس»، «القیوم»، «القاهر»، «القهّار»، «القریب»، «القادر»، «القدیر»، «قابل التَّوب»، «قائم علی کل نفس بما کسبت» و «القائم».
* «الکبیر»، «الکریم»، «الکافی».
*«الکبیر»، «الکریم»، «الکافی».
* «اللطیف».
*«اللطیف».
* «المَلِک»، «المُؤمِن»، «المُهَیمِن»، «المتکبّر»، «المُِصَوِّر»، «المجید»، «المجیب»، «المبین»، «[[ولایت|المولی]]»، «المحیط»، «المُقیت»، «المُتَعال»، «المحیی»، «المتین»، «المقتدر»، «المُستعان»، «المُبدِئ»، «مالک المُلک» و «المُعید».
*«المَلِک»، «المُؤمِن»، «المُهَیمِن»، «المتکبّر»، «المُِصَوِّر»، «المجید»، «المجیب»، «المبین»، «[[ولایت|المولی]]»، «المحیط»، «المُقیت»، «المُتَعال»، «المحیی»، «المتین»، «المقتدر»، «المُستعان»، «المُبدِئ»، «مالک المُلک» و «المُعید».
* «النصیر» و «النور».
*«النصیر» و «النور».
* «الوَهّاب»، «الواحد»، «[[ولایت|الولی]]»، «الوالی»، «الواسِع»، «الوکیل» و «الودود».
*«الوَهّاب»، «الواحد»، «[[ولایت|الولی]]»، «الوالی»، «الواسِع»، «الوکیل» و «الودود».
* «الهادی».
*«الهادی».


افزون بر موارد پیش‌گفته، برخی آیات مانند آیات ۸ [[سوره طه]]، ۲۴ [[سوره حشر]]، ۱۸۰ [[سوره اعراف]] و ۱۱۰ [[سوره اسراء]]  به صورت کلی تصریح می‌کنند که خداوند دارای اسمای حُسناست(زیباترین ونیکوترین نا م ها): «ولِلّهِ الاَسماءُالحُسنی»
افزون بر موارد پیش‌گفته، برخی آیات مانند آیات ۸ [[سوره طه]]، ۲۴ [[سوره حشر]]، ۱۸۰ [[سوره اعراف]] و ۱۱۰ [[سوره اسراء]]  به صورت کلی تصریح می‌کنند که خداوند دارای اسمای حُسناست(زیباترین ونیکوترین نا م ها): «ولِلّهِ الاَسماءُالحُسنی»
خط ۱۱۲: خط ۱۱۲:
*از دیدگاه [[فلسفه مشاء|فیلسوفان مشاء]]، معرفت حصولی به خدا، یعنی معرفت به خدا به‌واسطه تصورات ذهنی، ممکن و دست‌یافتنی است اما چون معرفت حضوری (معرفت بی‌واسطه) منحصر به معرفت موجود مجرد به خودش است، محال است ما به خداوند معرفت حضوری داشته باشیم.<ref>نبویان، جستارهایی در فلسفه اسلامی، ۱۳۹۷ش، ج۳، ص۲۷۲-۲۷۳.</ref>
*از دیدگاه [[فلسفه مشاء|فیلسوفان مشاء]]، معرفت حصولی به خدا، یعنی معرفت به خدا به‌واسطه تصورات ذهنی، ممکن و دست‌یافتنی است اما چون معرفت حضوری (معرفت بی‌واسطه) منحصر به معرفت موجود مجرد به خودش است، محال است ما به خداوند معرفت حضوری داشته باشیم.<ref>نبویان، جستارهایی در فلسفه اسلامی، ۱۳۹۷ش، ج۳، ص۲۷۲-۲۷۳.</ref>
*[[ملاصدرا|صدرالمتالهین]] بر این باور است که حکیمان و عارفان اتفاق‌نظر دارند که معرفت حصولی به خدا محال است و تنها راه معرفت به خدا، معرفت حضوری و شهودی است.<ref>صدرالدین شیرازی، الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة، ۱۹۸۱م، ج۱، ص۱۱۳-۱۱۴.</ref> گروهی از طرفداران [[حکمت متعالیه]] نیز همین دیدگاه را برگزیده و استدلال‌هایی به سودش اقامه کرده‌اند.<ref>جوادی آملی، رحیق مختوم، ۱۳۸۶ش، ج۲، ص۱۸۲-۱۸۳ و ص۲۳۲؛ طباطبائی، المیزان فی تفسیر القرآن، ۱۳۷۱ش، ج۱، ص۳۴۰ و ج۶، ص۱۰۱-۱۰۲.</ref>
*[[ملاصدرا|صدرالمتالهین]] بر این باور است که حکیمان و عارفان اتفاق‌نظر دارند که معرفت حصولی به خدا محال است و تنها راه معرفت به خدا، معرفت حضوری و شهودی است.<ref>صدرالدین شیرازی، الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة، ۱۹۸۱م، ج۱، ص۱۱۳-۱۱۴.</ref> گروهی از طرفداران [[حکمت متعالیه]] نیز همین دیدگاه را برگزیده و استدلال‌هایی به سودش اقامه کرده‌اند.<ref>جوادی آملی، رحیق مختوم، ۱۳۸۶ش، ج۲، ص۱۸۲-۱۸۳ و ص۲۳۲؛ طباطبائی، المیزان فی تفسیر القرآن، ۱۳۷۱ش، ج۱، ص۳۴۰ و ج۶، ص۱۰۱-۱۰۲.</ref>
* برخی از محققان معاصر، با نقد دو دیدگاه سابق، هم از امکان معرفت حصولی به خدا دفاع می‌کنند، هم از امکان معرفت حضوری و شهودی به خدا. این گروه از محققان، معرفت ما به کُنه ذات و [[صفات الهی|صفات خدا]] را محال می‌دانند اما از امکان معرفت اجمالی -حصولی یا حضوری- به خداوند دفاع می‌کنند.<ref>نبویان، جستارهایی در فلسفه اسلامی، ۱۳۹۷ش، ج۳، ص۲۸۵.</ref>ملا صدرا هم‌چنان در تفسیر قرآنش تصریح دارد که هرکس در راه معرفت الهی سیر کند از لذات معنوی‌اش لذت می‌برد و لقاء الهی را دوست می‌دارد و درپی مشاهده ذات حق با بصیرت عقلی و خواهان مرگ است که از این رهگذر به کامل کردن بیشتر معرفت نائل گردد چرا که دریای معرفت الهی ساحل ندارد و هیچ کس هم نباید طمع به معرفت کُنه جلال  و عظمت الهی و احاطه به آن داشته باشد. <ref>الملا صدرا، تفسیر القرآن الکریم، ۱۳۶۶ش، ج۷، ص ۳۹۹</ref>{{یاد| و كلّ من انتهى حاله إلى إدراك المعرفة الإلهيّة فلا بدّ أن يلتذّ بالمعرفة و يحبّ لقاء اللّه و مشاهدة ذاته بالبصيرة العقليّة، فيحبّ الموت و لا يكرهه البتّة، إلّا من حيث ينتظر زيادة استكمال فيها، لأنّ بحر المعرفة لا ساحل لها، و الإحاطة بكنه جلال اللّه و عظمته ممّا لا مطمع فيها.}}
*برخی از محققان معاصر، با نقد دو دیدگاه سابق، هم از امکان معرفت حصولی به خدا دفاع می‌کنند، هم از امکان معرفت حضوری و شهودی به خدا. این گروه از محققان، معرفت ما به کُنه ذات و [[صفات الهی|صفات خدا]] را محال می‌دانند اما از امکان معرفت اجمالی -حصولی یا حضوری- به خداوند دفاع می‌کنند.<ref>نبویان، جستارهایی در فلسفه اسلامی، ۱۳۹۷ش، ج۳، ص۲۸۵.</ref>ملا صدرا هم‌چنان در تفسیر قرآنش تصریح دارد که هرکس در راه معرفت الهی سیر کند از لذات معنوی‌اش لذت می‌برد و لقاء الهی را دوست می‌دارد و درپی مشاهده ذات حق با بصیرت عقلی و خواهان مرگ است که از این رهگذر به کامل کردن بیشتر معرفت نائل گردد چرا که دریای معرفت الهی ساحل ندارد و هیچ کس هم نباید طمع به معرفت کُنه جلال  و عظمت الهی و احاطه به آن داشته باشد. <ref>الملا صدرا، تفسیر القرآن الکریم، ۱۳۶۶ش، ج۷، ص ۳۹۹</ref>{{یاد| و كلّ من انتهى حاله إلى إدراك المعرفة الإلهيّة فلا بدّ أن يلتذّ بالمعرفة و يحبّ لقاء اللّه و مشاهدة ذاته بالبصيرة العقليّة، فيحبّ الموت و لا يكرهه البتّة، إلّا من حيث ينتظر زيادة استكمال فيها، لأنّ بحر المعرفة لا ساحل لها، و الإحاطة بكنه جلال اللّه و عظمته ممّا لا مطمع فيها.}}


==شیوه‌های مختلف خداشناسی==
==شیوه‌های مختلف خداشناسی==
خط ۱۴۱: خط ۱۴۱:
بر مبنای این نگرش هرچند همه آدمیان به نحوی خداپرستند و فطرتی آمیخته با عشق الهی دارند، باید این جنبه از وجود خود را احیا کنند و از شناخت سطحی از خدا (که منظور از شناخت سطحی در نظر اهل عرفان ممکن است شناخت کلامی و فلسفی نیز باشد) به مرتبه‌ای بالاتر برسند.
بر مبنای این نگرش هرچند همه آدمیان به نحوی خداپرستند و فطرتی آمیخته با عشق الهی دارند، باید این جنبه از وجود خود را احیا کنند و از شناخت سطحی از خدا (که منظور از شناخت سطحی در نظر اهل عرفان ممکن است شناخت کلامی و فلسفی نیز باشد) به مرتبه‌ای بالاتر برسند.


البته همین نگرش عرفانی ناگزیر‌گاه جنبه استدلالی هم گرفته، چنانکه مثلا از عشق و محبت حادث و قدیم بحث شده است یا از وحدت شهود و وحدت وجود. اوج چنین نگرشی در عرفان نظری ابن عربی است که در آن مباحث پیشین با بیان نوافلاطونی پیوند خورده و در آن نظریه صدور یا فیض مورد بحث قرار گرفته و از علم الهی و فرایند خلقت و مفاهیم اعیان ثابته و فیض اقدس و فیض مقدس و وحدت وجود سخن گفته شده است <ref>رجوع کنید به ابن عربی، ج۱، ص۴۸ـ۵۶</ref>.
البته همین نگرش عرفانی ناگزیر‌گاه جنبه استدلالی هم گرفته، چنانکه مثلا از عشق و محبت حادث و قدیم بحث شده است یا از وحدت شهود و [[وحدت وجود]]. اوج چنین نگرشی در عرفان نظری ابن عربی است که در آن مباحث پیشین با بیان نوافلاطونی پیوند خورده و در آن نظریه صدور یا فیض مورد بحث قرار گرفته و از علم الهی و فرایند خلقت و مفاهیم اعیان ثابته و فیض اقدس و فیض مقدس و وحدت وجود سخن گفته شده است <ref>رجوع کنید به ابن عربی، ج۱، ص۴۸ـ۵۶</ref>.


==خدا در یهودیت و مسیحیت==
==خدا در یهودیت و مسیحیت==
خط ۱۷۲: خط ۱۷۲:
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|-
|-
! نام کتاب!! نویسنده!! انتشارات!! توضیحات
!نام کتاب!!نویسنده!!انتشارات!!توضیحات
|-
|-
| نوجوان و توحید || مرتضی بذر افشان || مرکز پژوهش‌های اسلامی || دو بخش جهان‌بینی و شناخت (اصول عقاید، خداشناسی، اسما و صفات الهی) و خداشناسی و شناخت (توحید، توحید در ادیان و شرک)
|نوجوان و توحید||مرتضی بذر افشان||مرکز پژوهش‌های اسلامی||دو بخش جهان‌بینی و شناخت (اصول عقاید، خداشناسی، اسما و صفات الهی) و خداشناسی و شناخت (توحید، توحید در ادیان و شرک)
|-
|-
| خداشناسی قرآنی کودکان || حیدری ابهری || انتشارات جمال || پاسخ به چهل پرسش کودکان و نوجوانان درباره خدا
|خداشناسی قرآنی کودکان||حیدری ابهری||انتشارات جمال||پاسخ به چهل پرسش کودکان و نوجوانان درباره خدا
|-
|-
| -- || -- || -- || --
| --||--||--||--
|}
|}


خط ۱۸۵: خط ۱۸۵:
{| class="wikitable "
{| class="wikitable "
|-
|-
! نام کتاب!! نویسنده!! انتشارات!! توضیحات
!نام کتاب!!نویسنده!!انتشارات!!توضیحات
|-
|-
| عقاید استدلالی|| علی ربانی گلپایگانی || نصایح || بررسی استدلالی اصول دین
|عقاید استدلالی||علی ربانی گلپایگانی||نصایح||بررسی استدلالی اصول دین
|-
|-
| آموزش کلام اسلامی|| محمد سعیدی مهر || نشر طه || اثبات خدا و بررسی صفات او
|آموزش کلام اسلامی||محمد سعیدی مهر||نشر طه||اثبات خدا و بررسی صفات او
|-
|-


|-
|-
| اثبات وجود خدا || گروهی از دانشمندان معاصر || انتشارات علمی و فرهنگی ||
|اثبات وجود خدا||گروهی از دانشمندان معاصر||انتشارات علمی و فرهنگی||
|-
|-
| پیام قرآن جلد۲ || [[آیت الله مکارم شیرازی]] || دارالکتب الاسلامیه || خداجویی و خداشناسی در قرآن
|پیام قرآن جلد۲||[[آیت الله مکارم شیرازی]]||دارالکتب الاسلامیه||خداجویی و خداشناسی در قرآن
|-
|-
| معارف قرآن ج۱|| [[مصباح یزدی |مصباح یزدی]] || [[مؤسسه امام خمینی]]||
|معارف قرآن ج۱||[[مصباح یزدی |مصباح یزدی]]||[[مؤسسه امام خمینی]]||
|}
|}


خط ۲۰۵: خط ۲۰۵:


|-
|-
! نام کتاب!! نویسنده!! انتشارات!! توضیحات
!نام کتاب!!نویسنده!!انتشارات!!توضیحات
|-
|-
| تبیین براهین اثبات خدا|| [[آیت الله جوادی آملی]] || نشر اسراء ||تثبیت و تحکیم براهین عقلی و فلسفی اثبات وجود خدای متعال و رفع شبهاتی که در خصوص ادلّه وجود داشته و پاسخ به اشکالات و ایرادات فیلسوفان غربی به براهين عقلی مذکور مطرح شده  و ثالث نقد وبررسی براهینی که دانشمندان غربی در جهت اثبات مبدأ اقامه کرده اند.
|تبیین براهین اثبات خدا||[[آیت الله جوادی آملی]]||نشر اسراء||تثبیت و تحکیم براهین عقلی و فلسفی اثبات وجود خدای متعال و رفع شبهاتی که در خصوص ادلّه وجود داشته و پاسخ به اشکالات و ایرادات فیلسوفان غربی به براهين عقلی مذکور مطرح شده  و ثالث نقد وبررسی براهینی که دانشمندان غربی در جهت اثبات مبدأ اقامه کرده اند.
|-
|-
| توحید در قرآن|| [[آیت الله جوادی آملی]] || نشر اسراء || مباحث کلی توحید، در سه بخش و چندین فصل مباحث: قرآن و راه های شناخت خدا (راه آفاقی، انفسی و سیر در حقیقت هستی)، مراتب توحید (توحید ذات، توحید اسما و صفات، توحید افعالی، توحید عملی و موحدان در قرآن)، نفی شرک (انواع شرک، گروه های مشرک، ریشه های شرک، پیامدهای شرک و برائت همگانی از شرک) و... را مورد مداقّه قرار می دهد.
|توحید در قرآن||[[آیت الله جوادی آملی]]||نشر اسراء||مباحث کلی توحید، در سه بخش و چندین فصل مباحث: قرآن و راه های شناخت خدا (راه آفاقی، انفسی و سیر در حقیقت هستی)، مراتب توحید (توحید ذات، توحید اسما و صفات، توحید افعالی، توحید عملی و موحدان در قرآن)، نفی شرک (انواع شرک، گروه های مشرک، ریشه های شرک، پیامدهای شرک و برائت همگانی از شرک) و... را مورد مداقّه قرار می دهد.
|-
|-
| --الله شناسی || -[[سید محمدحسین حسینی تهرانی]]|| --علامه طباطبایی || -- دوره ای سه جلدی  در تفسیر آیه مباركه «اللَهُ نُورُ السَّمَـاواتِ وَ الاْرض. بر محوریت مباحث توحید ذاتی و اسمائی و افعالی ذات مقدّس حضرت حقّ و كیفیت پیدایش عالم آفرینش و ربط حادث به قدیم و نزول نور وجود در مظاهر امكان و حقیقت ولایت و ربط موجودات به ذات باری‌تعالَی و لقاء الله و وصول به ذات مقدّس او به فَناء و اندكاك هستی مجازی عاریه‌ای در وجود مطلق و هستی اصیل و حقیقی.  
| --الله شناسی||-[[سید محمدحسین حسینی تهرانی]]||--علامه طباطبایی||-- دوره ای سه جلدی  در تفسیر آیه مباركه «اللَهُ نُورُ السَّمَـاواتِ وَ الاْرض. بر محوریت مباحث توحید ذاتی و اسمائی و افعالی ذات مقدّس حضرت حقّ و كیفیت پیدایش عالم آفرینش و ربط حادث به قدیم و نزول نور وجود در مظاهر امكان و حقیقت ولایت و ربط موجودات به ذات باری‌تعالَی و لقاء الله و وصول به ذات مقدّس او به فَناء و اندكاك هستی مجازی عاریه‌ای در وجود مطلق و هستی اصیل و حقیقی.


|-
|-
| --خدا از دیدگاه قرآن|| - [[سید محمد حسینی بهشتی]]- || - نشر بقعه- || - پایان‌نامه دکتری آیت‌الله شهید سید محمد حسینی بهشتی است که طی آن از منظر آیات قرآن، صفات خداوند شرح و تبیین می‌شود -
| --خدا از دیدگاه قرآن||- [[سید محمد حسینی بهشتی]]-||- نشر بقعه-||- پایان‌نامه دکتری آیت‌الله شهید سید محمد حسینی بهشتی است که طی آن از منظر آیات قرآن، صفات خداوند شرح و تبیین می‌شود -
|}
|}


خط ۲۲۱: خط ۲۲۱:
{| class="wikitable" ;
{| class="wikitable" ;
|-
|-
! نام سایت!! توضیحات
!نام سایت!!توضیحات
|-
|-
| --|| --http://khodajo.ir/
| --||--http://khodajo.ir/
|-
|-
| -- || --
| --||--
|}
|}
</center>
</center>


== پانویس ==
==پانویس==
{{پانوشت}}
{{پانوشت}}


== یادداشت ==
==یادداشت==
{{یادداشت‌ها}}
{{یادداشت‌ها}}


خط ۲۵۸: خط ۲۵۸:


==پیوند به بیرون==
==پیوند به بیرون==
* [https://www.cgie.org.ir/fa/publication/entryview/40745 دائرة المعارف بزرگ اسلامی]
*[https://www.cgie.org.ir/fa/publication/entryview/40745 دائرة المعارف بزرگ اسلامی]
* [http://rch.ac.ir/article/Details?id=8456&&searchText دانشنامه جهان اسلام]
*[http://rch.ac.ir/article/Details?id=8456&&searchText دانشنامه جهان اسلام]
{{خداشناسی}}
{{خداشناسی}}


confirmed، protected، templateeditor
۶٬۱۰۵

ویرایش