محاسبه نفس: تفاوت میان نسخه‌ها
←چگونگی محاسبه‌کردن
(←منابع) |
|||
| خط ۵: | خط ۵: | ||
==چگونگی محاسبه‌کردن== | ==چگونگی محاسبه‌کردن== | ||
اساتید و علمای اخلاق بر محاسبه بسیار تأکید کرده و فواید بسیاری برای آن برشمرده‌اند.<ref>رجوع کنید به: شرح چهل حدیث، ۱۰ و ۱۵، مرآة الرشاد، ص۳۶، غزالی، إحیاء علوم الدین، ج۱۵، ص۲۳، شرح منازل السائرین خواجه عبد الله انصاری بر اساس شرح عبد الرزاق کاشانی، ج۱، ص۴۵، عرفان اسلامی، ج۱۲، ص۲۳۳، رساله لب اللباب، ص۱۱۴، رساله سیر و سلوک منسوب به بحر العلوم، ص۱۵۱</ref> محاسبه به این صورت است که انسان در پایان روز زمانی را برای رسیدگی به نفس و اعمال شبانه‌روز گذشته اختصاص می‌دهد. نخست واجبات را محاسبه می‌کند که اگر آنها را به طریق صحیح ادا کرده است خدا را شکر گوید و اگر واجبات از او فوت شده یا ناقص انجام داده باشد، درصدد جبران باشد. اگر گناهی مرتکب شده، [[توبه]] کند و به سرزنش نفس بپردازد و از آن بخواهد تا آنچه را در آن کوتاهی کرده جبران کند؛ مانند بازرگانی که در پایان روز با شریک خود حساب و کتاب می‌کند، فرد نیز در پایان روز باید با نفس خود، درباره همه رفتار خود بازجویی کند.<ref>خمینی، شرح چهل حدیث،۱۳۸۰ش، ص۹- ۱۰ و رجوع کنید به: فیض کاشانی، المحجة البیضاء، ۱۴۱۷ق، ج۸، ص۲۰۵ ؛ معین الدین چشتی، مراقبه نفسانی،نشر صبا، ص۸</ref> | اساتید و علمای اخلاق بر محاسبه بسیار تأکید کرده و فواید بسیاری برای آن برشمرده‌اند.<ref>رجوع کنید به: شرح چهل حدیث، ۱۰ و ۱۵، مرآة الرشاد، ص۳۶، غزالی، إحیاء علوم الدین، ج۱۵، ص۲۳، شرح منازل السائرین خواجه عبد الله انصاری بر اساس شرح عبد الرزاق کاشانی، ج۱، ص۴۵، عرفان اسلامی، ج۱۲، ص۲۳۳، رساله لب اللباب، ص۱۱۴، رساله سیر و سلوک منسوب به بحر العلوم، ص۱۵۱</ref> محاسبه به این صورت است که انسان در پایان روز زمانی را برای رسیدگی به نفس و اعمال شبانه‌روز گذشته اختصاص می‌دهد. نخست واجبات را محاسبه می‌کند که اگر آنها را به طریق صحیح ادا کرده است خدا را شکر گوید و اگر واجبات از او فوت شده یا ناقص انجام داده باشد، درصدد جبران باشد. اگر گناهی مرتکب شده، [[توبه]] کند و به سرزنش نفس بپردازد و از آن بخواهد تا آنچه را در آن کوتاهی کرده جبران کند؛ مانند بازرگانی که در پایان روز با شریک خود حساب و کتاب می‌کند، فرد نیز در پایان روز باید با نفس خود، درباره همه رفتار خود بازجویی کند.<ref>خمینی، شرح چهل حدیث،۱۳۸۰ش، ص۹- ۱۰ و رجوع کنید به: فیض کاشانی، المحجة البیضاء، ۱۴۱۷ق، ج۸، ص۲۰۵ ؛ معین الدین چشتی، مراقبه نفسانی،نشر صبا، ص۸</ref> | ||
[[ملا احمد نراقی]] درباره اهمیت و جایگاه محاسبه نفس در [[معراج السعادة (کتاب)|معراج السعاده]] به اهتمام بزرگان دین و سَلَفِ صالحین در محاسبه نفس در حد واجب دانستن آن اشاره کرده و یادآور شده که آنان در محاسبه با نفس خود از پادشاه خشمناک شدیدتر و از شریک لئیم بخیل‌تر و دقیق‌تر بوده‌اند و معتقد بودند هر کس محاسبه نفس خود را دقیق تر از محاسبه شریک و عامل خود نکند از اهل [[تقوا|تقوی]] و [[ورع]] نیست و یا اعتقاد به [[قیامت|روز حساب]] ندارد و یا احمق است. <ref>نراقی، معراج السعاده، موسسه انتشارات هجرت، ص۷۰۱.</ref> | |||
==استناد قرآنی و روایی محاسبه== | ==استناد قرآنی و روایی محاسبه== | ||