نرجس: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۸: | خط ۲۸: | ||
'''نرجس'''، مادر [[امام زمان(عج)]] و بنابر نظر مشهور [[کنیز]] [[امام عسکری(ع)]]. برای وی نام‌هایی چون سوسن، صَقیل یا صِیقَل، حدیثه، ملیکه و ریحانه نیز ذکر شده است. از زندگانی نرجس اطلاعات چندانی در دست نیست و بیشترِ آنچه در منابع آمده، درباره ملیت و هویت اوست که گزارش‌های این زمینه نیز اختلاف‌های بسیاری دارند. برخی گزارش‌ها او را کنیزی پروش‌یافته در خانه [[حکیمه خاتون]] (عمه [[امام عسکری(ع)]]) و برخی دیگر او را کنیزی سیاه‌پوست یا کنیزی اهل نوبه معرفی کرده‌اند. | '''نرجس'''، مادر [[امام زمان(عج)]] و بنابر نظر مشهور [[کنیز]] [[امام عسکری(ع)]]. برای وی نام‌هایی چون سوسن، صَقیل یا صِیقَل، حدیثه، ملیکه و ریحانه نیز ذکر شده است. از زندگانی نرجس اطلاعات چندانی در دست نیست و بیشترِ آنچه در منابع آمده، درباره ملیت و هویت اوست که گزارش‌های این زمینه نیز اختلاف‌های بسیاری دارند. برخی گزارش‌ها او را کنیزی پروش‌یافته در خانه [[حکیمه خاتون]] (عمه [[امام عسکری(ع)]]) و برخی دیگر او را کنیزی سیاه‌پوست یا کنیزی اهل نوبه معرفی کرده‌اند. | ||
روایتی نیز وجود دارد که مادر [[امام زمان(عج)]] را ملیکه (ملیکا) نوه پادشاه روم خوانده است که به اسارت [[مسلمانان]] درآمد. برخی ضعف‌ها مثل وجود راویان ناشناخته در سندِ این حدیث، و نقل داستان‌گونه آن موجب شده است علما این روایت را معتبر ندانند. یکی از دلایل اختلاف بر سر نام و هویت مادر امام زمان(عج) را پنهانی‌بودن ولادت امام زمان(عج) دانسته‌اند. | روایتی نیز وجود دارد که مادر [[امام زمان(عج)]] را ملیکه (ملیکا) نوه پادشاه روم خوانده است که به اسارت [[مسلمانان]] درآمد. برخی ضعف‌ها مثل وجود راویان ناشناخته در سندِ این حدیث، و نقل داستان‌گونه آن موجب شده است علما این روایت را معتبر ندانند. یکی از دلایل اختلاف بر سر نام و هویت مادر امام زمان(عج) را پنهانی‌بودن [[تولد مهدی موعود|ولادت امام زمان(عج)]] دانسته‌اند. | ||
گفته شده است مادر امام زمان پیش از [[شهادت]] امام عسکری(ع) وفات یافت. در برخی کتاب‌ها نیز آمده است او هنگام [[شهادت]] امام عسکری(ع) بر بالین وی حاضر بوده است. قبر نرجس در [[حرم عسکریین]] در [[سامرا]] و در کنار قبر [[امام هادی(ع)]] و [[امام عسکری(ع)]] قرار دارد. | گفته شده است مادر امام زمان پیش از [[شهادت]] امام عسکری(ع) وفات یافت. در برخی کتاب‌ها نیز آمده است او هنگام [[شهادت]] امام عسکری(ع) بر بالین وی حاضر بوده است. قبر نرجس در [[حرم عسکریین]] در [[سامرا]] و در کنار قبر [[امام هادی(ع)]] و [[امام عسکری(ع)]] قرار دارد. | ||
==نام‌ها== | ==نام‌ها== | ||
مادر [[امام زمان(عج)]] به نام‌های متعددی خوانده شده است: نرجس،<ref>رجوع کنید به: شیخ صدوق، کمال الدین، ۱۳۹۵ق، ج۲، ص۴۳۲؛ خصیبی، الهدایة الکبری، ۱۴۱۱ق، ص۲۴۸؛ شیخ طوسی، الغیبة، ۱۴۱۱ق، ص۲۱۳.</ref> سوسن،<ref>شیخ صدوق، کمال الدین، ۱۳۹۵ق، ج۲، ص۴۳۲؛ ابن ابی الثلج، «تاریخ الائمه»، ۱۳۹۶ق، ص۲۶؛ ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ۱۴۰۵ق، ج۱۳، ص۱۲۱.</ref> صَقِیل یا صیقل،<ref>شیخ صدوق، کمال الدین، ۱۳۹۵ق، ج۲، ص۴۳۲؛ ابن حزم، جمهره انساب العرب، ۱۹۸۲م، ص۶۱؛ شیخ طوسی، الغیبة، ۱۴۱۱ق، ص۲۷۲؛ ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ۱۴۰۵ق، ج۱۳، ص۱۲۱.</ref> ریحانه،<ref>شیخ صدوق، کمال الدین، ۱۳۹۵ق، ج۲، ص۴۳۲.</ref> حدیثه، حکیمه، ملیکه و خَمط.<ref>سلیمیان، فرهنگ‌نامه مهدویت، ۱۳۸۸ش، ص۳۷۱.</ref> همچنین در گزارشی که [[شهید ثانی]] آن را ضعیف می‌داند نام وی، مریم بنت زید العلویه گفته شده است.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۳۶۳ش، ج۵۱، ص۲۸.</ref> در میان این نام‌ها معروف‌ترین نام نرجس است؛ در قدیمی‌ترین گزارش (گزارش مسعودی)<ref>رجوع کنید به: مسعودی، إثبات الوصیه، ۱۴۲۶ق، ص۲۵۸.</ref> و همچنین در [[حدیث|روایت]] [[حکیمه دختر امام جواد|حکمیه خاتون]] که مشهورترین<ref>سلیمیان، درسنامه مهدویت، ۱۳۸۸ش، ص۱۸۲.</ref> روایت درباره تولد حضرت مهدی است، نام مادر امام زمان(عج)، نرجس ذکر شده است.<ref>رجوع کنید به: مجلسی، بحار الانوار، ۱۳۶۳ش، ج۵۱، ص۲.</ref> | مادر [[امام زمان(عج)]] به نام‌های متعددی خوانده شده است: نرجس،<ref>رجوع کنید به: شیخ صدوق، کمال الدین، ۱۳۹۵ق، ج۲، ص۴۳۲؛ خصیبی، الهدایة الکبری، ۱۴۱۱ق، ص۲۴۸؛ شیخ طوسی، الغیبة، ۱۴۱۱ق، ص۲۱۳.</ref> سوسن،<ref>شیخ صدوق، کمال الدین، ۱۳۹۵ق، ج۲، ص۴۳۲؛ ابن ابی الثلج، «تاریخ الائمه»، ۱۳۹۶ق، ص۲۶؛ ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ۱۴۰۵ق، ج۱۳، ص۱۲۱.</ref> صَقِیل یا صیقل،<ref>شیخ صدوق، کمال الدین، ۱۳۹۵ق، ج۲، ص۴۳۲؛ ابن حزم، جمهره انساب العرب، ۱۹۸۲م، ص۶۱؛ شیخ طوسی، الغیبة، ۱۴۱۱ق، ص۲۷۲؛ ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ۱۴۰۵ق، ج۱۳، ص۱۲۱.</ref> ریحانه،<ref>شیخ صدوق، کمال الدین، ۱۳۹۵ق، ج۲، ص۴۳۲.</ref> حدیثه، حکیمه، ملیکه و خَمط.<ref>سلیمیان، فرهنگ‌نامه مهدویت، ۱۳۸۸ش، ص۳۷۱.</ref> همچنین در گزارشی که [[شهید ثانی]] آن را ضعیف می‌داند نام وی، مریم بنت زید العلویه گفته شده است.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۳۶۳ش، ج۵۱، ص۲۸.</ref> در میان این نام‌ها معروف‌ترین نام نرجس است؛ در قدیمی‌ترین گزارش (گزارش مسعودی)<ref>رجوع کنید به: مسعودی، إثبات الوصیه، ۱۴۲۶ق، ص۲۵۸.</ref> و همچنین در [[حدیث|روایت]] [[حکیمه دختر امام جواد|حکمیه خاتون]] که مشهورترین<ref>سلیمیان، درسنامه مهدویت، ۱۳۸۸ش، ص۱۸۲.</ref> روایت درباره [[تولد مهدی موعود|تولد حضرت مهدی]] است، نام مادر امام زمان(عج)، نرجس ذکر شده است.<ref>رجوع کنید به: مجلسی، بحار الانوار، ۱۳۶۳ش، ج۵۱، ص۲.</ref> | ||
گفته شده تعدد نام‌ها به این دلیل است که در فرهنگ عربی آن دوران، تعدد نام برای کنیزان مرسوم بوده و بیشتر از اسامی گل‌ها استفاده می‌شده است.<ref>صدر، موسوعة الامام المهدی، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۲۴۲.</ref> برخی نیز احتمال داده‌اند بسیاری از این نام‌ها ناظر به القابی است که نرجس به سبب زادن امام مهدی(عج) متصف به آن شده است؛ مثلا صیقل یا صقیل (در فارسی به معنای درخشنده) وصفی است که وی به سبب وجود نور امام مهدی(عج) یا به سبب درخشندگی و نورانی‌بودن چهره، به آن متصف شده است.<ref>رجوع کنید به: محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام مهدی، ۱۳۹۳ش، ج۲، ص۱۹۶؛ شیخ صدوق، کمال الدین، ۱۳۹۵ق، ج۲، ص۴۳۲.</ref> در عین حال گفته شده مادر امام زمان قبل از ولادت امام نیز نامش «صقیل» بوده است.<ref>علوی، المجدی فی انساب الطالبین، ۱۴۰۹ق، ص۱۳۱.</ref> | گفته شده تعدد نام‌ها به این دلیل است که در فرهنگ عربی آن دوران، تعدد نام برای کنیزان مرسوم بوده و بیشتر از اسامی گل‌ها استفاده می‌شده است.<ref>صدر، موسوعة الامام المهدی، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۲۴۲.</ref> برخی نیز احتمال داده‌اند بسیاری از این نام‌ها ناظر به القابی است که نرجس به سبب زادن امام مهدی(عج) متصف به آن شده است؛ مثلا صیقل یا صقیل (در فارسی به معنای درخشنده) وصفی است که وی به سبب وجود نور امام مهدی(عج) یا به سبب درخشندگی و نورانی‌بودن چهره، به آن متصف شده است.<ref>رجوع کنید به: محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام مهدی، ۱۳۹۳ش، ج۲، ص۱۹۶؛ شیخ صدوق، کمال الدین، ۱۳۹۵ق، ج۲، ص۴۳۲.</ref> در عین حال گفته شده مادر امام زمان قبل از ولادت امام نیز نامش «صقیل» بوده است.<ref>علوی، المجدی فی انساب الطالبین، ۱۴۰۹ق، ص۱۳۱.</ref> | ||
| خط ۴۰: | خط ۴۰: | ||
درباره نام‌های متفاوت مادر امام زمان، گفته شده است که به دنبال مخفی نگه داشتن ولادت امام زمان(عج)، هویت مادر وی نیز پنهان شده است.<ref>پاکتچی، «حسن عسکری، امام»، ص۶۱۸؛ محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام مهدی، ۱۳۹۳ش، ج۲، ص۱۹۴.</ref> همچنین احتمال داده شده که این اختلاف به دلیل تعدد کنیزان امام حسن عسکری(ع) بوده است.<ref>پاکتچی، «حسن عسکری، امام»، ص۶۱۸.</ref> | درباره نام‌های متفاوت مادر امام زمان، گفته شده است که به دنبال مخفی نگه داشتن ولادت امام زمان(عج)، هویت مادر وی نیز پنهان شده است.<ref>پاکتچی، «حسن عسکری، امام»، ص۶۱۸؛ محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام مهدی، ۱۳۹۳ش، ج۲، ص۱۹۴.</ref> همچنین احتمال داده شده که این اختلاف به دلیل تعدد کنیزان امام حسن عسکری(ع) بوده است.<ref>پاکتچی، «حسن عسکری، امام»، ص۶۱۸.</ref> | ||
* همچنین ببینید: [[امام مهدی عجل الله تعالی فرجه#ولادت: زمان و مکان، مخفی‌بودن و چگونگی آگاهی شیعیان|مخفی‌بودن ولادت امام زمان(عج)]] | *همچنین ببینید: [[امام مهدی عجل الله تعالی فرجه#ولادت: زمان و مکان، مخفی‌بودن و چگونگی آگاهی شیعیان|مخفی‌بودن ولادت امام زمان(عج)]] | ||
==هویت و ملیت== | ==هویت و ملیت== | ||
| خط ۵۸: | خط ۵۸: | ||
۴. پرداخت داستان‌گونه و ناهمگون بودنِ آن با شیوه متون حدیثی، موجب کاهش اعتماد بر این متن است.<ref>محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام مهدی(عج)، ۱۳۹۳ش، ج۲، ص۱۹۹-۲۰۱.</ref> | ۴. پرداخت داستان‌گونه و ناهمگون بودنِ آن با شیوه متون حدیثی، موجب کاهش اعتماد بر این متن است.<ref>محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام مهدی(عج)، ۱۳۹۳ش، ج۲، ص۱۹۹-۲۰۱.</ref> | ||
== وفات و بارگاه== | ==وفات و بارگاه== | ||
[[پرونده:نقشه حرم عسکریین.jpg|بندانگشتی|چپ|نقشه [[حرم عسکریین]] و محل [[دفن]] نرجس خاتون]] | [[پرونده:نقشه حرم عسکریین.jpg|بندانگشتی|چپ|نقشه [[حرم عسکریین]] و محل [[دفن]] نرجس خاتون]] | ||
گزارش‌شده است مادر [[امام مهدی عجل الله تعالی فرجه|امام زمان(عج)]] قبل از [[شهادت]] [[امام حسن عسکری علیه‌السلام|امام عسکری(ع)]] ([[سال ۲۶۰ هجری قمری|سال ۲۶۰ قمری]]) درگذشت؛<ref>[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/2662/1/333?ProjectID=91242 شیخ صدوق، کمال الدین، ۱۳۹۵ق، ج۲، ص۴۳۱.]</ref> اما نقل‌های تاریخی دیگری وجود دارد که می‌گویند وی پس از شهادت امام نیز زنده بوده است؛ برای مثال [[شیخ صدوق]] نقل می‌کند او هنگام شهادت امام عسکری(ع) بر بالین امام بود.<ref>[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/2662/1/333?ProjectID=91242 شیخ صدوق، کمال الدین، ۱۳۹۵ق، ج۲، ص۴۷۴.]</ref> همچنین [[احمد بن علی نجاشی|نجّاشی]] می‌نویسد مادر امام زمان پس امام عسکری(ع) نیز در قید حیات و در خانه محمد بن علی بن حمزه بود.<ref>نجاشی، رجال نجاشی، مؤسسة النشر الاسلامی، ص۲۶۸.</ref> قبر نرجس خاتون در [[حرم عسکریین]] در [[سامرا]] و در کنار قبر [[امام هادی(ع)]] و امام حسن عسکری(ع) قرار دارد.<ref>مقدس، راهنمای اماکن زیارتی و سیاحتی در عراق، ۱۳۸۸ش، ص۳۰۹.</ref> [[ابن مشهدی]] [[زیارتنامه]]ای برای وی نقل می‌کند که البته از طرف امام معصوم نیست.<ref>رجوع کنید به: ابن مشهدی، المزار الکبیر، ۱۴۱۹ق، ص۶۶۰.</ref> | گزارش‌شده است مادر [[امام مهدی عجل الله تعالی فرجه|امام زمان(عج)]] قبل از [[شهادت]] [[امام حسن عسکری علیه‌السلام|امام عسکری(ع)]] ([[سال ۲۶۰ هجری قمری|سال ۲۶۰ قمری]]) درگذشت؛<ref>[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/2662/1/333?ProjectID=91242 شیخ صدوق، کمال الدین، ۱۳۹۵ق، ج۲، ص۴۳۱.]</ref> اما نقل‌های تاریخی دیگری وجود دارد که می‌گویند وی پس از شهادت امام نیز زنده بوده است؛ برای مثال [[شیخ صدوق]] نقل می‌کند او هنگام شهادت امام عسکری(ع) بر بالین امام بود.<ref>[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/2662/1/333?ProjectID=91242 شیخ صدوق، کمال الدین، ۱۳۹۵ق، ج۲، ص۴۷۴.]</ref> همچنین [[احمد بن علی نجاشی|نجّاشی]] می‌نویسد مادر امام زمان پس امام عسکری(ع) نیز در قید حیات و در خانه محمد بن علی بن حمزه بود.<ref>نجاشی، رجال نجاشی، مؤسسة النشر الاسلامی، ص۲۶۸.</ref> قبر نرجس خاتون در [[حرم عسکریین]] در [[سامرا]] و در کنار قبر [[امام هادی(ع)]] و امام حسن عسکری(ع) قرار دارد.<ref>مقدس، راهنمای اماکن زیارتی و سیاحتی در عراق، ۱۳۸۸ش، ص۳۰۹.</ref> [[ابن مشهدی]] [[زیارتنامه]]ای برای وی نقل می‌کند که البته از طرف امام معصوم نیست.<ref>رجوع کنید به: ابن مشهدی، المزار الکبیر، ۱۴۱۹ق، ص۶۶۰.</ref> | ||
== پانویس == | ==پانویس== | ||
{{پانوشت}} | {{پانوشت}} | ||
== یادداشت == | ==یادداشت== | ||
{{یادداشت‌ها}} | {{یادداشت‌ها}} | ||
| خط ۹۸: | خط ۹۸: | ||
==پیوند به بیرون== | ==پیوند به بیرون== | ||
* مقاله [http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1001212/%D9%88%D8%A7%DA%A9%D8%A7%D9%88%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D9%87%D9%88%DB%8C%D8%AA-%D9%88-%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C-%D9%85%D8%A7%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85-%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86-%D8%B9%D8%AC%D9%84-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%AA%D8%B9%D8%A7%D9%84%DB%8C-%D9%81%D8%B1%D8%AC%D9%87-%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%B1%DB%8C%D9%81?q=%D9%86%D8%B1%D8%AC%D8%B3%20%D9%85%D8%A7%D8%AF%D8%B1%20%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%20%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86&score=1498.662&rownumber=2 «واکاوی در هویت و زندگی مادر امام زمان(عج)»]. | *مقاله [http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1001212/%D9%88%D8%A7%DA%A9%D8%A7%D9%88%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D9%87%D9%88%DB%8C%D8%AA-%D9%88-%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C-%D9%85%D8%A7%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85-%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86-%D8%B9%D8%AC%D9%84-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%AA%D8%B9%D8%A7%D9%84%DB%8C-%D9%81%D8%B1%D8%AC%D9%87-%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%B1%DB%8C%D9%81?q=%D9%86%D8%B1%D8%AC%D8%B3%20%D9%85%D8%A7%D8%AF%D8%B1%20%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%20%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86&score=1498.662&rownumber=2 «واکاوی در هویت و زندگی مادر امام زمان(عج)»]. | ||
* مقاله [http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/879031/%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DB%8C-%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%B4-%D8%B4%DB%8C%D8%AE-%D8%B5%D8%AF%D9%88%D9%82-%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D9%86%D8%B1%D8%AC%D8%B3-%D8%AE%D8%A7%D8%AA%D9%88%D9%86?q=%D9%86%D8%B1%D8%AC%D8%B3&score=5.661239&rownumber=6 «بررسی تاریخی گزارش شیخ صدوق درباره نرجس خاتون»]. | *مقاله [http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/879031/%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DB%8C-%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%B4-%D8%B4%DB%8C%D8%AE-%D8%B5%D8%AF%D9%88%D9%82-%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D9%86%D8%B1%D8%AC%D8%B3-%D8%AE%D8%A7%D8%AA%D9%88%D9%86?q=%D9%86%D8%B1%D8%AC%D8%B3&score=5.661239&rownumber=6 «بررسی تاریخی گزارش شیخ صدوق درباره نرجس خاتون»]. | ||
{{زنان اهل بیت}} | {{زنان اهل بیت}} | ||