اشعث بن قیس کندی: تفاوت میان نسخه‌ها
←همراهی با ابن ملجم در قتل امام علی(ع)
(اصلاح نشانی وب) |
|||
| خط ۴۲: | خط ۴۲: | ||
اشعث در ۶۳ سالگی درگذشت.<ref>ابن حجر، الاصابه، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۲۴۰.</ref> مرگ او در سال ۴۰<ref>خلیفه، تاریخ خلیفه، ۱۴۱۵ق، ص۱۲۰؛ ابن اثیر، اسدالغابة، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۱۱۹؛ ابن قتیبه، المعارف، ۱۹۹۲م، ص۳۳۴.</ref> یا ۴۲ قمری ثبت شده است.<ref>ابن اثیر، اسد الغابه، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۱۱۹.</ref> ابونعیم در [[معرفة الصحابه]] می‌نویسد که اشعث بعد از شهادت امام علی(ع) چهل شب زنده بود و پس از مرگش [[امام حسن مجتبی علیه‌السلام|امام حسن(ع)]] که دامادش بود بر او [[نماز میت|نماز]] گزارد.<ref>اصفهانی، معرفة الصحابه، ۱۴۱۹ق، ج۱، ص۲۸۵، ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۱۳۴؛ ابن اثیر، اسد الغابه، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۱۱۹.</ref> | اشعث در ۶۳ سالگی درگذشت.<ref>ابن حجر، الاصابه، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۲۴۰.</ref> مرگ او در سال ۴۰<ref>خلیفه، تاریخ خلیفه، ۱۴۱۵ق، ص۱۲۰؛ ابن اثیر، اسدالغابة، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۱۱۹؛ ابن قتیبه، المعارف، ۱۹۹۲م، ص۳۳۴.</ref> یا ۴۲ قمری ثبت شده است.<ref>ابن اثیر، اسد الغابه، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۱۱۹.</ref> ابونعیم در [[معرفة الصحابه]] می‌نویسد که اشعث بعد از شهادت امام علی(ع) چهل شب زنده بود و پس از مرگش [[امام حسن مجتبی علیه‌السلام|امام حسن(ع)]] که دامادش بود بر او [[نماز میت|نماز]] گزارد.<ref>اصفهانی، معرفة الصحابه، ۱۴۱۹ق، ج۱، ص۲۸۵، ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۱۳۴؛ ابن اثیر، اسد الغابه، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۱۱۹.</ref> | ||
==نقش‌آفرینی در توقف جنگ صفین == | ==نقش‌آفرینی در توقف جنگ صفین== | ||
اشعث در [[جنگ صفین]] در سپاه امام علی(ع) بود و ریاست سپاهیان قبایل کنده و ربیعه را بر عهده داشت.<ref>منقری، وقعة صفین، ۱۳۸۲ق، ص۱۳۷.</ref> به گزارش [[نصر بن مزاحم منقری|نصر بن مزاحم]]، امام علی(ع) ریاست این قبایل را از او گرفت و به [[حسان بن مخدوج]] واگذار کرد، اما برخی از اصحاب یمنی امام علی(ع)، این کار را به صلاح ندانستند. در نتیجه میان لشکریان امام علی(ع) اختلاف افتاد. معاویه در صدد جذب اشعث برآمد اما امام علی(ع) فرماندهی جناح راست سپاه را به او سپرد.<ref>منقری، وقعة صفین، ۱۳۸۲ق، ص۱۳۹-۱۴۰.</ref> هنگامی که لشکریان معاویه [[فرات|شریعه فرات]] را بر سپاه امام علی(ع) بستند، اشعث آنجا را از تسلط لشکر شام خارج کرد.<ref>منقری، وقعة صفین، ۱۳۸۲ق، ص۱۶۵-۱۶۷.</ref> | اشعث در [[جنگ صفین]] در سپاه امام علی(ع) بود و ریاست سپاهیان قبایل کنده و ربیعه را بر عهده داشت.<ref>منقری، وقعة صفین، ۱۳۸۲ق، ص۱۳۷.</ref> به گزارش [[نصر بن مزاحم منقری|نصر بن مزاحم]]، امام علی(ع) ریاست این قبایل را از او گرفت و به [[حسان بن مخدوج]] واگذار کرد، اما برخی از اصحاب یمنی امام علی(ع)، این کار را به صلاح ندانستند. در نتیجه میان لشکریان امام علی(ع) اختلاف افتاد. معاویه در صدد جذب اشعث برآمد اما امام علی(ع) فرماندهی جناح راست سپاه را به او سپرد.<ref>منقری، وقعة صفین، ۱۳۸۲ق، ص۱۳۹-۱۴۰.</ref> هنگامی که لشکریان معاویه [[فرات|شریعه فرات]] را بر سپاه امام علی(ع) بستند، اشعث آنجا را از تسلط لشکر شام خارج کرد.<ref>منقری، وقعة صفین، ۱۳۸۲ق، ص۱۶۵-۱۶۷.</ref> | ||
به گزارش منابع تاریخی، اشعث در [[لیلة الهریر]] که تعداد زیادی کشته شدند و پیروزی سپاه امام علی(ع) نزدیک بود،<ref>منقری، وقعة صفین، ۱۳۸۲ق، ص۴۷۷-۴۸۰.</ref> ادامه جنگ را به صلاح ندانست.<ref>منقری، وقعة صفین، ۱۳۸۲ق، ص۴۸۰.</ref> معاویه پس از اطلاع از موضع اشعث دستور داد قرآن‌ها را بر نیزه کنند و خواستار حکمیت شوند.<ref>منقری، وقعة صفین، ۱۳۸۲ق، ص۴۸۰-۴۸۱؛ دینوری، اخبارالطوال، ۱۳۶۸ش، ص۱۸۸-۱۸۹.</ref> پس از آنکه لشکر معاویه قرآن‌ها را بر نیزه کردند، اشعث به امام علی(ع) اعتراض کرد<ref>یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، دارصادر، ج۲، ص۱۸۸-۱۸۹.</ref> و از او خواست پیشنهاد دعوت به کتاب‌الله را بپذیرد.<ref>منقری، وقعة صفین، ۱۳۸۲ق، ص۴۸۲.</ref> گفته شده اشعث پیش از [[جنگ صفین]] هنگامی که نامه‌ای از امام علی(ع) به او رسید تصمیم گرفت که به [[معاویة بن ابی‌سفیان|معاویه]] بپیوندد اما یارانش او را از این کار منصرف کردند.<ref>منقری، وقعة صفین، ۱۳۸۲ق، ص۲۱.</ref> | به گزارش منابع تاریخی، اشعث در [[لیلة الهریر]] که تعداد زیادی کشته شدند و پیروزی سپاه امام علی(ع) نزدیک بود،<ref>منقری، وقعة صفین، ۱۳۸۲ق، ص۴۷۷-۴۸۰.</ref> ادامه جنگ را به صلاح ندانست.<ref>منقری، وقعة صفین، ۱۳۸۲ق، ص۴۸۰.</ref> معاویه پس از اطلاع از موضع اشعث دستور داد قرآن‌ها را بر نیزه کنند و خواستار حکمیت شوند.<ref>منقری، وقعة صفین، ۱۳۸۲ق، ص۴۸۰-۴۸۱؛ دینوری، اخبارالطوال، ۱۳۶۸ش، ص۱۸۸-۱۸۹.</ref> پس از آنکه لشکر معاویه قرآن‌ها را بر نیزه کردند، اشعث به امام علی(ع) اعتراض کرد<ref>یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، دارصادر، ج۲، ص۱۸۸-۱۸۹.</ref> و از او خواست پیشنهاد دعوت به کتاب‌الله را بپذیرد.<ref>منقری، وقعة صفین، ۱۳۸۲ق، ص۴۸۲.</ref> گفته شده اشعث پیش از [[جنگ صفین]] هنگامی که نامه‌ای از امام علی(ع) به او رسید تصمیم گرفت که به [[معاویة بن ابی‌سفیان|معاویه]] بپیوندد اما یارانش او را از این کار منصرف کردند.<ref>منقری، وقعة صفین، ۱۳۸۲ق، ص۲۱.</ref> | ||
=== حمایت از حکمیت ابوموسی اشعری=== | ===حمایت از حکمیت ابوموسی اشعری=== | ||
اشعث در جنگ صفین نظر [[معاویة بن ابی‌سفیان|معاویه]] را درباره قرار دادن یک حَکَم از [[شام]] و دیگری از [[عراق]] پسندید.<ref>منقری، وقععة صفین، ۱۳۸۲ق، ص۴۹۹.</ref> او با حَکَم بودن [[عبدالله بن عباس]] از جانب امام علی(ع) و عراقیان مخالفت کرد و خودش [[ابوموسی اشعری]] را پیشنهاد داد.<ref>یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، دارصادر، ج۲، ص۱۸۹.</ref> به گزارش [[احمد بن ابی‌یعقوب|یعقوبی]] مورخ قرن سوم، هنگام نوشتن صلح‌نامه میان نمایندگان دو سپاه بر سر لقب [[امیرالمؤمنین (لقب)|امیرالمؤمنین]] برای امام علی(ع) اختلاف شد و اشعث خواستار محو آن در صلح‌نامه گردید.<ref>یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، دارصادر، ج۲، ص۱۸۹.</ref> | اشعث در جنگ صفین نظر [[معاویة بن ابی‌سفیان|معاویه]] را درباره قرار دادن یک حَکَم از [[شام]] و دیگری از [[عراق]] پسندید.<ref>منقری، وقععة صفین، ۱۳۸۲ق، ص۴۹۹.</ref> او با حَکَم بودن [[عبدالله بن عباس]] از جانب امام علی(ع) و عراقیان مخالفت کرد و خودش [[ابوموسی اشعری]] را پیشنهاد داد.<ref>یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، دارصادر، ج۲، ص۱۸۹.</ref> به گزارش [[احمد بن ابی‌یعقوب|یعقوبی]] مورخ قرن سوم، هنگام نوشتن صلح‌نامه میان نمایندگان دو سپاه بر سر لقب [[امیرالمؤمنین (لقب)|امیرالمؤمنین]] برای امام علی(ع) اختلاف شد و اشعث خواستار محو آن در صلح‌نامه گردید.<ref>یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، دارصادر، ج۲، ص۱۸۹.</ref> | ||
| خط ۵۴: | خط ۵۴: | ||
==همراهی با ابن ملجم در قتل امام علی(ع)== | ==همراهی با ابن ملجم در قتل امام علی(ع)== | ||
بر اساس منابع تاریخی، اشعث از ماجرای شهادت امام علی(ع) آگاهی داشته است. به گزارش [[احمد بن ابی‌یعقوب|یعقوبی]] هنگامی که [[ابن ملجم مرادی|ابن ملجم]] برای کشتن امام علی (ع) از [[مصر]] به [[کوفه]] رفت، یک ماه در منزل اشعث اقامت گزید و شمشیرش را آماده می‌کرد.<ref>یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، دار صادر، ج۲، ص۲۱۲.</ref> بنابر گزارشی، اشعث از ابن ملجم خواست پیش از دمیدن صبح در مقصود خود یعنی قتل امام علی(ع) اقدام کند تا نزد مردم رسوا نشود.<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۳، ص۲۶.</ref> اشعث پس از ضربه ابن ملجم، فرزندش [[قیس بن اشعث کندی|قیس]] را فرستاد تا وضعیت امام علی(ع) را به وی گزارش کند.<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۳، ص۲۷.</ref> روایتی از [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] نیز حاکی از نقش اشعث در [[شهادت امام علی(ع)]] است.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۸، ص۱۶۷، ح۱۸۷.</ref> با این حال گزارشی تاریخی وجود دارد که اشعث هنگامی که از قصد [[ابن ملجم مرادی]] آگاه شد آن را به اطلاع امام علی(ع) رساند.<ref>مبرد، الکامل، بی‌نا، ج۲، ص۱۴۶.</ref> | بر اساس منابع تاریخی، اشعث از ماجرای شهادت امام علی(ع) آگاهی داشته است. به گزارش [[احمد بن ابی‌یعقوب|یعقوبی]] هنگامی که [[ابن ملجم مرادی|ابن ملجم]] برای کشتن امام علی (ع) از [[مصر]] به [[کوفه]] رفت، یک ماه در منزل اشعث اقامت گزید و شمشیرش را آماده می‌کرد.<ref>یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، دار صادر، ج۲، ص۲۱۲.</ref> بنابر گزارشی، اشعث از ابن ملجم خواست پیش از دمیدن صبح در مقصود خود یعنی قتل امام علی(ع) اقدام کند تا نزد مردم رسوا نشود.<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۳، ص۲۶.</ref> اشعث پس از ضربه ابن ملجم، فرزندش [[قیس بن اشعث کندی|قیس]] را فرستاد تا وضعیت امام علی(ع) را به وی گزارش کند.<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۳، ص۲۷.</ref> روایتی از [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] نیز حاکی از نقش اشعث در [[شهادت امام علی(ع)]] است.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۸، ص۱۶۷، ح۱۸۷.</ref> با این حال گزارشی تاریخی وجود دارد که اشعث هنگامی که از قصد [[ابن ملجم مرادی]] آگاه شد آن را به اطلاع امام علی(ع) رساند.<ref>مبرد، الکامل، بی‌نا، ج۲، ص۱۴۶.</ref> | ||
چنانکه در منابع تاریخی آمده است، اشعث امام علی(ع) را به مرگ تهدید کرده بود.<ref>ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ۱۴۰۵ق، ج۲، ص۴۰-۴۱؛ ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، دارالمعرفه، ص۴۸.</ref> گفته شده امام علی(ع) به او اعتماد نداشته<ref>بهرامیان، «اشعث بن قیس کندی»، ص۴۸.</ref> و [[لعنت]] را نثار او کرده و او را [[منافق]] خطاب کرده بود.<ref>نهج البلاغه، خطبه۱۹.</ref>{{یاد| عَلَيْكَ لَعْنَةُ اللَّهِ وَ لَعْنَةُ اللَّاعِنِينَ حَائِكُ ابْنُ حَائِكٍ مُنَافِقُ ابْنُ كَافِرٍ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ناشر: مکتبة آیة الله العظمی المرعشي النجفي (ره)، ج ۱، ص۲۹۷.}} به | چنانکه در منابع تاریخی آمده است، اشعث امام علی(ع) را به مرگ تهدید کرده بود.<ref>ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ۱۴۰۵ق، ج۲، ص۴۰-۴۱؛ ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، دارالمعرفه، ص۴۸.</ref> گفته شده امام علی(ع) به او اعتماد نداشته<ref>بهرامیان، «اشعث بن قیس کندی»، ص۴۸.</ref> و [[لعنت]] را نثار او کرده و او را [[منافق]] خطاب کرده بود.<ref>نهج البلاغه، خطبه۱۹.</ref>{{یاد| عَلَيْكَ لَعْنَةُ اللَّهِ وَ لَعْنَةُ اللَّاعِنِينَ حَائِكُ ابْنُ حَائِكٍ مُنَافِقُ ابْنُ كَافِرٍ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ناشر: مکتبة آیة الله العظمی المرعشي النجفي (ره)، ج ۱، ص۲۹۷.}} به نقل از [[مرتضی مطهری]] در [[داستان راستان (کتاب)|کتاب داستان راستان]] اشعث مردی پست فطرت بود که روش عدالت علی را نمیپسندید و با معاویه سروسرّی داشت.<ref>[https://lms.motahari.ir/book-page/69/داستان%20راستان،%20ج%202?page=203 مطهری، داستان راستان، ج۲، ص۲۰۳]</ref> | ||
وی همچنین اشعث را یک شاهزاده اشرافی می داند که روی همان تعصبات قومی با امیرالمؤمنین مخالفت می کرد و از پشت به او خنجر می زد.<ref>[https://lms.motahari.ir/book-page/155/اسلام%20و%20مسئله%20ملیت?page=96 اسلام و مسئله ملیت]</ref> | وی همچنین اشعث را یک شاهزاده اشرافی می داند که روی همان تعصبات قومی با امیرالمؤمنین مخالفت می کرد و از پشت به او خنجر می زد.<ref>[https://lms.motahari.ir/book-page/155/اسلام%20و%20مسئله%20ملیت?page=96 اسلام و مسئله ملیت]</ref> | ||
==فرزندان== | ==فرزندان== | ||
برخی از فرزندان و نوادگان اشعث عبارتند از: | برخی از فرزندان و نوادگان اشعث عبارتند از: | ||
* [[محمد بن اشعث بن قیس کندی|محمد بن اشعث]]، از افراد [[زیاد بن ابیه]] و [[عبیدالله بن زیاد|ابن زیاد]] بود که در دستگیری [[حجر بن عدی]]،<ref>طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۲۶۳-۲۶۴.</ref> [[هانی بن عروه]]<ref>طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۳۶۷.</ref> و [[مسلم بن عقیل]]<ref>طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۳۶۹.</ref> نقش داشت. همچنین بر پایه روایتی که در [[الکافی (کتاب)|الکافی]] از [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] نقل شده، محمد بن اشعث در شهادت امام حسین(ع) نیز نقش داشته است.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۸، ص۱۶۷، ح۱۸۷.</ref> | *[[محمد بن اشعث بن قیس کندی|محمد بن اشعث]]، از افراد [[زیاد بن ابیه]] و [[عبیدالله بن زیاد|ابن زیاد]] بود که در دستگیری [[حجر بن عدی]]،<ref>طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۲۶۳-۲۶۴.</ref> [[هانی بن عروه]]<ref>طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۳۶۷.</ref> و [[مسلم بن عقیل]]<ref>طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۳۶۹.</ref> نقش داشت. همچنین بر پایه روایتی که در [[الکافی (کتاب)|الکافی]] از [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] نقل شده، محمد بن اشعث در شهادت امام حسین(ع) نیز نقش داشته است.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۸، ص۱۶۷، ح۱۸۷.</ref> | ||
* [[قیس بن اشعث کندی|قیس بن اشعث]]، از کسانی بود که به [[امام حسین علیه‌السلام|امام حسین(ع)]] نامه نوشت و او را به [[کوفه ]] دعوت کرد، اما به [[لشکر عمر بن سعد|لشکر شام]] پیوست.<ref>طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۴۲۵.</ref> | *[[قیس بن اشعث کندی|قیس بن اشعث]]، از کسانی بود که به [[امام حسین علیه‌السلام|امام حسین(ع)]] نامه نوشت و او را به [[کوفه ]] دعوت کرد، اما به [[لشکر عمر بن سعد|لشکر شام]] پیوست.<ref>طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۴۲۵.</ref> | ||
* [[جعده دختر اشعث]]، همسر [[امام حسن مجتبی علیه‌السلام|امام حسن مجتبی]] بود که به گزارش منابع، به تحریک [[معاویة بن ابی‌سفیان]] او را مسموم کرد.<ref>ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، دارالمعرفه، ص۸۰.</ref> | *[[جعده دختر اشعث]]، همسر [[امام حسن مجتبی علیه‌السلام|امام حسن مجتبی]] بود که به گزارش منابع، به تحریک [[معاویة بن ابی‌سفیان]] او را مسموم کرد.<ref>ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، دارالمعرفه، ص۸۰.</ref> | ||
* [[عبدالرحمن بن محمد بن اشعث کندی|عبدالرحمن بن محمد]] (درگذشته [[سال ۹۵ هجری قمری|۹۵ق]]) نوه اشعث، در ابتدا از حامیان [[بنی‌امیه]] بود اما به تدریج از مخالفان آنان شد و علیه آنان شورش کرد.<ref>نگاه کنید به دینوری، اخبارالطوال، ۱۳۶۸ش، ص۳۱۶-۳۲۴.</ref> | *[[عبدالرحمن بن محمد بن اشعث کندی|عبدالرحمن بن محمد]] (درگذشته [[سال ۹۵ هجری قمری|۹۵ق]]) نوه اشعث، در ابتدا از حامیان [[بنی‌امیه]] بود اما به تدریج از مخالفان آنان شد و علیه آنان شورش کرد.<ref>نگاه کنید به دینوری، اخبارالطوال، ۱۳۶۸ش، ص۳۱۶-۳۲۴.</ref> | ||
== جستارهای وابسته== | ==جستارهای وابسته== | ||
{{ستون-شروع|4}} | {{ستون-شروع|4}} | ||
* [[محمد بن اشعث بن قیس کندی|محمد بن اشعث کندی]] | * [[محمد بن اشعث بن قیس کندی|محمد بن اشعث کندی]] | ||
| خط ۷۲: | خط ۷۲: | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
== پانویس == | ==پانویس== | ||
{{پانوشت}} | {{پانوشت}} | ||
== یادداشت == | ==یادداشت== | ||
{{یادداشت‌ها}} | {{یادداشت‌ها}} | ||
== منابع == | ==منابع== | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
* ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ناشر: مکتبة آیة الله العظمی المرعشي النجفي (ره)، بی‌تا، بی‌جا. | * ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ناشر: مکتبة آیة الله العظمی المرعشي النجفي (ره)، بی‌تا، بی‌جا. | ||
| خط ۱۰۵: | خط ۱۰۵: | ||
==پیوند به بیرون== | ==پیوند به بیرون== | ||
* [https://www.cgie.org.ir/fa/article/239886/اشعث-بن-قیس-کندی دائره المعارف بزرگ اسلامی] | *[https://www.cgie.org.ir/fa/article/239886/اشعث-بن-قیس-کندی دائره المعارف بزرگ اسلامی] | ||
{{یاران امام علی}} | {{یاران امام علی}} | ||
{{مسلمان‌شدگان در فتح مکه و پس از آن}} | {{مسلمان‌شدگان در فتح مکه و پس از آن}} | ||