تکیه: تفاوت میان نسخه‌ها

تکیه، مکان گردآمدن [[صوفیان]]، مزار مشایخ [[صوفیه]]، اقامتگاه موقت صوفیان در سفر، مهمانپذیر رایگان در شهرهای زیارتی، و بویژه در [[ایران]] محل برگزاری مراسم سوگواری [[امامان شیعه|پیشوایان دین]] بویژه سوگواری‌های ماه [[محرّم]] و اجرای [[تعزیه]] است. <ref>بنیاد دائره المعارف اسلامی، دانشنامه جهان اسلام، ج۱، ص ۳۸۱۲.</ref>

==پیشینه تکیه در ایران==

از اواخر دوره صفوی و با رواج [[شیعه|تشیع]]، کاربرد تکیه در [[ایران]] بتدریج دگرگون شد. اغلب تکیه‌ها با فضای وسیعی که برای اجرای [[سماع]]، [[رقص]] و چرخش داشتند، برای برگزاری مراسم سوکواری در ماه [[محرّم]]، به کار رفتند.<ref>ذکاء، تاریخچه ساختمانهای ارگ سلطنتی تهران، ۱۳۴۹ش، ص۲۸۳.</ref> این تغییر بویژه در شهرهای مرکزی ایران، که پیشینه‌ای طولانی در [[شیعه|تشیع]] داشتند، روشنتر بود، چنانکه در [[کاشان]] تکیه پانخل در ابتدای بازار، محل نگهداری توغ (به ترکی عَلَم و نشان) و عَلَم بوده است.<ref>نراقی، تاریخ اجتماعی کاشان، ۱۳۶۵ش، ص۱۰۷.</ref> در [[قزوین]]، پایتخت نخست صفویان، در دوره سلطنت [[شاه طهماسب اول]] (۹۳۰ـ۹۸۴)، این کاربرد تکایا رواج بسیار یافت و تکایا کانون فعالیتهای فرهنگی گسترده‌ای گردیدند، چنانکه گذشته از مراسم [[عزاداری]]، در برخی اوقات، بویژه در شبهای [[ماه رمضان]]، در تکیه‌ها مناظرات ادبی، جلسات سخنوری و مشاعره نیز برگزار می‌شد. این محفل‌ها در غرفه‌های تکیه تشکیل می‌شد که تزئین آنها را لوطیان محل بر عهده داشتند و ثروتمندان شیرینی، شربت، شمع و چراغ آن را تأمین می‌کردند.<ref>گلریز، نیشابور: شهر فیروزه، ۱۳۵۷ش، ج۱، ص۶۲۰؛ ورجاوند، سیمای تاریخ و فرهنگ قزوین، ۱۳۷۷ش، دفتر دوم، ص۸۸۹ ـ۸۹۲، ۱۱۱۷.</ref> با این همه، توصیف جهانگردان اروپایی از تکایای ایرانی، بیش از هر چیز یادآور نوعی مهمانپذیر و قهوه خانه است.<ref>کمپفر، سفرنامه کمپفر، ۱۳۶۰ش، ص۱۳۶.</ref>

===در دوره قاجار===

#اتاقهای پشتی موسوم به زینبیه.<ref>ایران آذین، «تزیین تکیه‌ها در دهه ماه محرم»، ص۶-۷.</ref>

تکیه‌هایی که در گذر اصلی قرار نداشتند، مانند تکیه رضا قلیخان و سرتخت، در سراسر سال خالی و زباله‌دان اهالی و محل خشک کردن پیاز بقال‌ها و انبار خواربارفروش‌های گذر بودند و تنها در روزهای [[عزاداری]] [[امام حسین(ع)]] به کوشش داش‌ها و بابا شمل‌های محل تعمیر و پاک‌سازی می‌شدند.<ref>مستوفی، شرح زندگانی من، ۱۳۶۰ش، ج۱، ص۳۰۰.</ref>

===کاربردهای دیگر===