تفسیر الصافی (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها

| برگرداننده =

| تصویر = تفسیر الصافی.jpg

| زیرنویس تصویر = [[پرونده:تفسیر الصافی.jpg|بندانگشتی]]

| نویسنده = [[محمدمحسن فیض کاشانی]]

| پیش از =

}}

'''تَفسیرُ الصّافی''' یکی از آثار [[محمدمحسن فیض کاشانی]](۱۰۰۷ق -۱۰۹۱ق) از عالمان [[امامیه]] در [[تفسیر قرآن]] است که بیشتر از روش [[تفسیر روایی]] (تفسیر آیات به کمک روایات) بهره گرفته و به علت اختصار و جامعیت، در زمان‌های مختلف مورد توجه بوده است. فیض در این اثر سعی کرده، تفسیری پیراسته از اندیشه‌های گوناگون عرضه کند و از این رو نام «الصافی» را برای آن برگزیده است. این تفسیر، مباحث [[علم کلام|کلامی]]، [[عرفان|عرفانی]] و ادبی را نیز در بر دارد و مؤلف در تفسیر [[الاصفی فی تفسیر القرآن|الاصفی]] آن را خلاصه کرده است.

از آنجا که ملا محسن در میان تفاسیر، با همه گستردگی تعداد آن‌ها، تفسیری مُهَذَّب و پیراسته از ناهنجاری‌ها و منطبق با روایات [[اهل‌بیت(ع)|اهل بیت]] با بیانی کافی نیافته، تصمیم به نگارش آن گرفته و امید داشته این تفسیر، تفسیری باشد که مطالب و روایات صحیح را از روایات کدِر و ناصاف جدا سازد.<ref>فیض کاشانی، تفسیر صافی، ۱۴۱۶ ق، ج۱، ص۱۳.</ref>

فیض در تفسیر صافی، تأثیر شدید و نمایانی از تفسیر [[بیضاوی]] (انوار التنزیل واسرار التأویل، ناصرالدین عبدالله بن عمر۶۸۵ق) دارد تا جایی که اگر روایتی در تفسیر [[آیه]] نباشد اصل عبارت بیضاوی را نقل می‌کند و گاه با اندک تغییری آن را می‌آورد.<ref>ایازی، فیض کاشانی و مبانی و روش‌های تفسیری او.</ref>

{{تفسیر}}

مطالب مقدمات به قرار ذیل است:

فیض کاشانی در نقل روایات از منابع تفسیری و غیر تفسیری متعددی استفاده نموده است. روایات را با ذکر مرجع بدون سند بیان کرده و در مواردی نیز مرجع روایت را ذکر ننموده است. در بعض موارد فقط به نقل مقطع مورد نظر کفایت کرده و از نقل بقیه روایت اجتناب کرده است، گاهی نیز به تحلیل یا جمع یا توجیه روایات می‌پردازد.

بنابراین بیشترین استفاده را در روایات از [[تفسیر قمی]]، [[تفسیر عیاشی]]، کافی و [[تفسیر مجمع البیان]] نموده است.<ref>فهیمی‌تبار، تفسیر صافی و زمینه‌های اجتهاد در آن، ۱۳۸۷ش.</ref>

تفسیر صافی از جمله تفاسیری است که همه متأخرین در کتب خود بدان تکیه کرده‌اند؛ از جمله [[علامه طباطبایی]] در تفسیر [[المیزان]] که به آن استشهاد نموده‌اند. کسی که در تفسیر المیزان تتبع کند این حقیقت را به وضوح در می‌یابد. این امر دلالت بر اهمیت و منزلت تفسیر صافی و اعتماد بر مؤلف آن دارد.<ref>فیض کاشانی، تفسیر صافی، ۱۴۱۶ق، ج۱، ص۶.</ref>

[[محمدهادی معرفت]] هم تفسیر صافی را از تفاسیر نفیس و ارزشمند و فراگیر دانسته که نزدیک به همه روایات [[اهل بیت]] در ارتباط با تفسیر یا تأویل آیات در آن گردآمده، گرچه در مواردی سره و ناسره را به هم آمیخته است. به گفته معرفت، این تفسیر تعداد زیادی از [[اسرائیلیات]] و احادیث ضعیف را در بر دارد و در پاره‌ای از موارد، سخنانی عرفانی بر قلم رانده که ظاهرا تأویل آیه است ولی با ظاهر، [[نص|نصّ]] و بلکه با دلیل عقل و فطرت سلیم ناسازگار است.<ref>معرفت، تفسیر و مفسران، ۱۳۸۰ش، ج ۲، ص ۲۰۸-۲۰۹.</ref>

ملا محسن فیض، دو تلخیص از ''تفسیر صافی'' ارائه کرد: «[[الاصفی فی تفسیر القرآن|الاصفی]]» و «المُصَفّی» که دومی خلاصه‌تر از اولی است.<ref>دائرة المعارف تشیع، ۱۳۹۰ش، ج‌۴، ص‌۵۴۲؛ معرفت، تفسیر و مفسران، ۱۳۸۰ش، ج ۲، ص ۲۰۷.</ref>{{سخ}}

تفسیر صافی از ابتدا مورد توجه علماء قرار گرفت و عده‌ای نیز بر آن تعلیقاتی نوشته‌اند و برخی نیز آن را به فارسی ترجمه کرده‌اند. از جمله این حواشی و ترجمه‌ها:

تفسیر صافی به دلیل اهمیت و تداول در میان علمای اسلامی دارای نسخه‌های فراوان است و از نخستین تفاسیری است که به چاپ رسیده است.

{{پانوشت}}

{{پایان}}

{{تفسیرهای روایی شیعه}}

{{تفسیرهای شیعه}}