۵٬۹۴۱
ویرایش
تسنن دوازده‌امامی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۱۱: | خط ۱۱: | ||
==اصطلاح‌شناسی== | ==اصطلاح‌شناسی== | ||
[[پرونده:کتاب فتوح المجاهدین.png|بندانگشتی|استفاده از عبارت سنی دوازده‌امامی در متن کتاب مجهول‌المؤلفِ فُتوحُ المجاهدین فی رَدِّ المُتَدَلِّسین، در اواخر [[صفویان|دولت صفویه]] (۱۰۹۰ق)| | [[پرونده:کتاب فتوح المجاهدین.png|بندانگشتی|استفاده از عبارت سنی دوازده‌امامی در متن کتاب مجهول‌المؤلفِ فُتوحُ المجاهدین فی رَدِّ المُتَدَلِّسین، در اواخر [[صفویان|دولت صفویه]] (۱۰۹۰ق)|331x331px]] | ||
اصطلاح تسنن دوازده‌امامی عنوانی جدید در تاریخ‌پژوهی ایران قلمداد شده است.<ref>جعفریان، تاریخ تشیع در ایران، ۱۳۸۸ش، ص۸۴۳؛ رمضان‌جماعت و جدیدی، «عوامل مؤثر بر شکل‌گیری و گسترش تسنن دوازده‌امامی و تأثیر متقابل آن با تشیع در قرن نهم هجری»، ص۱۵۱. </ref> گفته شده این عنوان در منابع تاریخی نیامده است؛<ref>رمضان‌جماعت و جدیدی، «عوامل مؤثر بر شکل‌گیری و گسترش تسنن دوازده‌امامی و تأثیر متقابل آن با تشیع در قرن نهم هجری»، ص۱۵۱.</ref> اما برخی محققان، در نسخه‌ای خطی، نشانی به دست داده‌اند از وجود و رواج این اصطلاح در اواخر [[صفویان|دوره صفویه]] (۱۰۹۰ق).<ref>ابوئی مهریزی، «کچکول میر جمال‌الدین حسینی جامی و بازتاب اندیشه تسنن دوازده‌امامی در آن»، ص۳.</ref> | اصطلاح تسنن دوازده‌امامی عنوانی جدید در تاریخ‌پژوهی ایران قلمداد شده است.<ref>جعفریان، تاریخ تشیع در ایران، ۱۳۸۸ش، ص۸۴۳؛ رمضان‌جماعت و جدیدی، «عوامل مؤثر بر شکل‌گیری و گسترش تسنن دوازده‌امامی و تأثیر متقابل آن با تشیع در قرن نهم هجری»، ص۱۵۱. </ref> گفته شده این عنوان در منابع تاریخی نیامده است؛<ref>رمضان‌جماعت و جدیدی، «عوامل مؤثر بر شکل‌گیری و گسترش تسنن دوازده‌امامی و تأثیر متقابل آن با تشیع در قرن نهم هجری»، ص۱۵۱.</ref> اما برخی محققان، در نسخه‌ای خطی، نشانی به دست داده‌اند از وجود و رواج این اصطلاح در اواخر [[صفویان|دوره صفویه]] (۱۰۹۰ق).<ref>ابوئی مهریزی، «کچکول میر جمال‌الدین حسینی جامی و بازتاب اندیشه تسنن دوازده‌امامی در آن»، ص۳.</ref> | ||
| خط ۱۷: | خط ۱۷: | ||
==تاریخچه== | ==تاریخچه== | ||
[[پرونده:کتاب مجمل التواریخ و القصص.jpg|بندانگشتی|کتاب مجمل التواریخ و القصص از اولین آثاری که در آن گرایش تسنن دوازده‌امامی دیده شده است.| | [[پرونده:کتاب مجمل التواریخ و القصص.jpg|بندانگشتی|کتاب مجمل التواریخ و القصص از اولین آثاری که در آن گرایش تسنن دوازده‌امامی دیده شده است.|347x347px]] | ||
به‌گفته برخی محققان، تسنن دوازده‌امامی در حدود قرن ششم قمری شکل گرفت؛<ref>ابوئی مهریزی، «کچکول میر جمال‌الدین حسینی جامی و بازتاب اندیشه تسنن دوازده‌امامی در آن»، ص۲؛ جعفریان، «مقدمه مصحح»، ص۲۷-۳۳.</ref> بستر آن در همان قرون نخستین اسلامی و در تقابل با اهل‌سنت عثمانی‌مذهب فراهم شد که قائل به عدم مشروعیت [[حکومت امام علی(ع)|خلافت امام علی(ع)]] بودند؛<ref>جعفریان، «مقدمه مصحح»، ص۲۶.</ref> به این صورت که در مقابل [[عثمانیه]]، افرادی از اهل‌سنت تلاش می‌کردند [[فضایل امام علی(ع)]] و سایر [[اهل‌بیت(ع)]] را منتشر کنند.<ref>جعفریان، «مقدمه مصحح»، ص۲۶.</ref> در کتاب‌های رجالی متقدمِ اهل‌سنت، از این افراد، با عنوان «سنیان مُتَشَیِّع» یا «سنیان متهم به تشیع» یاد شده است.<ref>جعفریان، «مقدمه مصحح»، ص۲۶.</ref> | به‌گفته برخی محققان، تسنن دوازده‌امامی در حدود قرن ششم قمری شکل گرفت؛<ref>ابوئی مهریزی، «کچکول میر جمال‌الدین حسینی جامی و بازتاب اندیشه تسنن دوازده‌امامی در آن»، ص۲؛ جعفریان، «مقدمه مصحح»، ص۲۷-۳۳.</ref> بستر آن در همان قرون نخستین اسلامی و در تقابل با اهل‌سنت عثمانی‌مذهب فراهم شد که قائل به عدم مشروعیت [[حکومت امام علی(ع)|خلافت امام علی(ع)]] بودند؛<ref>جعفریان، «مقدمه مصحح»، ص۲۶.</ref> به این صورت که در مقابل [[عثمانیه]]، افرادی از اهل‌سنت تلاش می‌کردند [[فضایل امام علی(ع)]] و سایر [[اهل‌بیت(ع)]] را منتشر کنند.<ref>جعفریان، «مقدمه مصحح»، ص۲۶.</ref> در کتاب‌های رجالی متقدمِ اهل‌سنت، از این افراد، با عنوان «سنیان مُتَشَیِّع» یا «سنیان متهم به تشیع» یاد شده است.<ref>جعفریان، «مقدمه مصحح»، ص۲۶.</ref> | ||
| خط ۳۷: | خط ۳۷: | ||
==تسنن دوازده‌امامی در قلمرو فرهنگ== | ==تسنن دوازده‌امامی در قلمرو فرهنگ== | ||
[[پرونده:کتاب وسیلة الخادم.jpg| | [[پرونده:کتاب وسیلة الخادم.jpg|324x324px|بندانگشتی|کتاب [[وسیلة الخادم الی المخدوم (کتاب)|وسیلةُ الخادمِ الی المَخدوم در شرح صلوات چهارده‌معصوم(ع)]]، نوشته فضل‌الله بن روزبهان خُنْجی شافعی (درگذشت: ۹۳۰ق)|راست]] | ||
چهره‌های مختلف فرهنگی، از قرن ششم تا زوال [[صفویان]]، دارای گرایش تسنن دوازده‌امامی قلمداد شده‌اند.<ref>دانش‌پژوه، «انتقاد کتاب: کشف الحقائق»، ص۳۰۷-۳۰۸.</ref> [[رسول جعفریان]] معتقد است در میانه قرن هشتم تا دهم قمری آثار بسیاری با این گرایش توسط اهل‌سنت تولید شده است؛<ref>جعفریان، تاریخ ایران اسلامی از یورش مغولان تا زوال ترکمانان، ۱۳۷۸ش، ص۲۵۶.</ref> آثار مختلف دینی، تاریخی و ادبی (شعر و غیر آن) که در آنها، در کنار یادکرد از [[خلفای راشدین]] از [[امامان شیعه|ائمه شیعه]] با عنوان حجت‌های معصوم الهی یاد شده است.<ref>جعفریان، «مقدمه مصحح»، ص۲۹.</ref> | چهره‌های مختلف فرهنگی، از قرن ششم تا زوال [[صفویان]]، دارای گرایش تسنن دوازده‌امامی قلمداد شده‌اند.<ref>دانش‌پژوه، «انتقاد کتاب: کشف الحقائق»، ص۳۰۷-۳۰۸.</ref> [[رسول جعفریان]] معتقد است در میانه قرن هشتم تا دهم قمری آثار بسیاری با این گرایش توسط اهل‌سنت تولید شده است؛<ref>جعفریان، تاریخ ایران اسلامی از یورش مغولان تا زوال ترکمانان، ۱۳۷۸ش، ص۲۵۶.</ref> آثار مختلف دینی، تاریخی و ادبی (شعر و غیر آن) که در آنها، در کنار یادکرد از [[خلفای راشدین]] از [[امامان شیعه|ائمه شیعه]] با عنوان حجت‌های معصوم الهی یاد شده است.<ref>جعفریان، «مقدمه مصحح»، ص۲۹.</ref> | ||