پرش به محتوا

ترک اولی: تفاوت میان نسخه‌ها

اصلاح نشانی وب
(اصلاح نشانی وب)
خط ۲: خط ۲:


==مفهوم‌شناسی==
==مفهوم‌شناسی==
اولی در لغت یعنی «شایسته‌تر، برتر»<ref>معجم الوسیط، ذیل «أولی»</ref> پس ترک اولی یعنی انجام ندادن آنچه شایسته‌تر است.[[مرتضی مطهری|مطهری]] قرآن پژوه شیعه ترک اولی را کاری دانسته که  انجام ندادنش بهتر است. <ref>http://lms.motahari.ir/book-page/29/آشنایی%20با%20قرآن،%20ج12?page=20</ref>این اصطلاح در [[علم کلام]] و در هنگام بحث از [[عصمت پیامبران]] و [[ائمه(ع)]] به کار می‌رود و منظور از آن، این است که انسان میان دو کار که یکی خوب است و دیگری خوب‌تر، کار خوب را انجام دهد و کار خوب‌تر را ترک کند.<ref>[http://makarem.ir/main.aspx?typeinfo=21&lid=0&mid=27537 «معنای ترک اولای پیامبران»، سایت آیت الله مکارم، تاریخ بازدید: ۱۲ مرداد ۱۳۹۶.]</ref> این واژه در [[قرآن]] و [[روایات]] [[معصومان]]، به کار نرفته و از اصطلاحات ساخته علمای مسلمان است.<ref>احتشامی‌نیا و خوش‌رفتار، «امام رضا علیه‌السلام و ترک اولای انبیاء در قرآن»،ص۲۶.</ref>
اولی در لغت یعنی «شایسته‌تر، برتر»<ref>معجم الوسیط، ذیل «أولی»</ref> پس ترک اولی یعنی انجام ندادن آنچه شایسته‌تر است.[[مرتضی مطهری|مطهری]] قرآن پژوه شیعه ترک اولی را کاری دانسته که  انجام ندادنش بهتر است. <ref>[http://lms.motahari.ir/book-page/29/آشنایی%20با%20قرآن،%20ج12?page=20 آشنایی با قرآن، ج12 - مرتضی مطهری]</ref>این اصطلاح در [[علم کلام]] و در هنگام بحث از [[عصمت پیامبران]] و [[ائمه(ع)]] به کار می‌رود و منظور از آن، این است که انسان میان دو کار که یکی خوب است و دیگری خوب‌تر، کار خوب را انجام دهد و کار خوب‌تر را ترک کند.<ref>[http://makarem.ir/main.aspx?typeinfo=21&lid=0&mid=27537 «معنای ترک اولای پیامبران»، سایت آیت الله مکارم، تاریخ بازدید: ۱۲ مرداد ۱۳۹۶.]</ref> این واژه در [[قرآن]] و [[روایات]] [[معصومان]]، به کار نرفته و از اصطلاحات ساخته علمای مسلمان است.<ref>احتشامی‌نیا و خوش‌رفتار، «امام رضا علیه‌السلام و ترک اولای انبیاء در قرآن»،ص۲۶.</ref>


===تفاوت ترک اولی و گناه===
===تفاوت ترک اولی و گناه===
خط ۱۲: خط ۱۲:
[[شیعیان]] معتقدند خطاها و لغزش‌هایی که از [[پیامبران(ع)]] نقل شده، ترک اولی هستند و [[گناه]] به شمار نمی‌آیند. <ref>العلامة الطباطبائي، الميزان في تفسير القرآن،  ج۱۴، ص۲۲۲.</ref>{{یاد| ومعصية آدم ـ ربه ...إنما هي معصية أمر إرشادي لا مولوي والأنبياء عليهم‌السلام معصومون من المعصية والمخالفة في أمر يرجع إلى الدين الذي يوحى إليهم ... إن الأنبياء عليهم‌السلام على عصمتهم يجوز لهم ترك الأولى ومنه أكل آدم عليه‌السلام من الشجرة }} برای مثال در [[قرآن]] نمونه‌هایی از لغزش به برخی از [[پیامبران(ع)]] نسبت داده شده است.<ref>نگاه کنید به سبحانی، منشور جاوید، ۱۳۸۳ش، ج۵، ص۶۷-۱۵۰.</ref> برای نمونه در [[سوره بقره]] آمده است که [[شیطان]]، [[حضرت آدم(ع)]] را دچار لغزش کرد.<ref>سوره بقره، آیه ۳۶ و ۳۶.</ref> به عقیده علمای شیعه، ادله عقلی به [[عصمت انبیا]] و [[عصمت امامان|امامان]] حکم می‌کنند و اینکه آنها هیچ [[گناه|گناهی]] چه [[گناه کبیره|کبیره]] و چه صغیره مرتکب نمی‌شوند.<ref>سید مرتضی، تنزیه الأنبیاء، ۱۳۸۷ش، ص۳۴.</ref> ازاین‌رو، نمی‌توان به آنان گناه نسبت داد. بنابراین موارد فوق را باید ترک اولی دانست.<ref>نگاه کنید به سبحانی، منشور جاوید، ۱۳۸۳ش، ج۷، ص۲۸۹؛ شریفی و یوسفیان، پژوهشی در عصمت معصومان، ۱۳۷۷ش، ص۳۳۰.</ref>  
[[شیعیان]] معتقدند خطاها و لغزش‌هایی که از [[پیامبران(ع)]] نقل شده، ترک اولی هستند و [[گناه]] به شمار نمی‌آیند. <ref>العلامة الطباطبائي، الميزان في تفسير القرآن،  ج۱۴، ص۲۲۲.</ref>{{یاد| ومعصية آدم ـ ربه ...إنما هي معصية أمر إرشادي لا مولوي والأنبياء عليهم‌السلام معصومون من المعصية والمخالفة في أمر يرجع إلى الدين الذي يوحى إليهم ... إن الأنبياء عليهم‌السلام على عصمتهم يجوز لهم ترك الأولى ومنه أكل آدم عليه‌السلام من الشجرة }} برای مثال در [[قرآن]] نمونه‌هایی از لغزش به برخی از [[پیامبران(ع)]] نسبت داده شده است.<ref>نگاه کنید به سبحانی، منشور جاوید، ۱۳۸۳ش، ج۵، ص۶۷-۱۵۰.</ref> برای نمونه در [[سوره بقره]] آمده است که [[شیطان]]، [[حضرت آدم(ع)]] را دچار لغزش کرد.<ref>سوره بقره، آیه ۳۶ و ۳۶.</ref> به عقیده علمای شیعه، ادله عقلی به [[عصمت انبیا]] و [[عصمت امامان|امامان]] حکم می‌کنند و اینکه آنها هیچ [[گناه|گناهی]] چه [[گناه کبیره|کبیره]] و چه صغیره مرتکب نمی‌شوند.<ref>سید مرتضی، تنزیه الأنبیاء، ۱۳۸۷ش، ص۳۴.</ref> ازاین‌رو، نمی‌توان به آنان گناه نسبت داد. بنابراین موارد فوق را باید ترک اولی دانست.<ref>نگاه کنید به سبحانی، منشور جاوید، ۱۳۸۳ش، ج۷، ص۲۸۹؛ شریفی و یوسفیان، پژوهشی در عصمت معصومان، ۱۳۷۷ش، ص۳۳۰.</ref>  


در قرآن مواردی نیز هست که در آنها، پیامبران [[استغفار]] می‌کرده‌اند و از خدا طلب آمرزش داشتند؛ مانند آیه ۱۶ [[سوره قصص]] که در آن [[حضرت موسی(ع)]] از ظلم به نفس خود [[توبه]] می‌کند و [[خدا]] او را می‌آمرزد. علاوه بر این در [[دعا|دعاهای]] منقول از [[پیامبر اسلام(ص)]] و [[امامان(ع)]] نیز شاهد [[استغفار]] و طلب بخشش آنان از خدا هستیم.{{یاد|اللّٰهُمَّ اغْفِرْ لِىَ الذُّنُوبَ الَّتِى تَهْتِكُ الْعِصَمَ . اللّٰهُمَّ اغْفِرْ لِىَ الذُّنُوبَ الَّتِى تُنْزِلُ النِّقَمَ . اللّٰهُمَّ اغْفِرْ لِىَ الذُّنُوبَ الَّتِى تُغَيِّرُ النِّعَمَ . اللّٰهُمَّ اغْفِرْ لِىَ الذُّنُوبَ الَّتِى تَحْبِسُ الدُّعَاءَ . اللّٰهُمَّ اغْفِرْ لِىَ الذُّنُوبَ الَّتِى تُنْزِلُ الْبَلَاءَ؛ اللّٰهُمَّ اغْفِرْ لِى كُلَّ ذَنْبٍ أَذْنَبْتُهُ، وَكُلَّ خَطِيئَةٍ أَخْطَأْتُها. <ref>مفاتیح الجنان، دعای کمیل.</ref>}} برای مثال، نقل شده است که پیامبر(ص) در شبانه‌روز صد بار استغفار می‌کرد.<ref>صدوق، معانی الاخبار، ۱۴۰۳ق، ص۳۸۳، ۳۸۴.</ref> علمای شیعه در این موارد نیز می‌گویند که پیامبران و ائمه نه به دلیل ارتکاب گناه،‌ که به علت ترک اولی از خداوند طلب آمرزش می‌کرده‌اند.<ref>نگاه کنید به سبحانی، منشور جاوید، ۱۳۸۳ش، ج۷، ص۲۸۸، ۲۸۹؛ شریفی و یوسفیان، پژوهشی در عصمت معصومان، ۱۳۷۷ش، ص۳۳۰.</ref>[[مرتضی مطهری|مطهری]] مفسر شیعه بر این باور است که  آنچه که در مورد پیغمبران حتی به تعبیر «گناه» گفته می‌شود، برای آنها ترک اولی است و همان کارها برای ما حتی جزء حسنات شمرده می‌شود و از حسنات ما هم بالاتر است.<ref>http://lms.motahari.ir/book-page/29/آشنایی%20با%20قرآن،%20ج12?page=23
در قرآن مواردی نیز هست که در آنها، پیامبران [[استغفار]] می‌کرده‌اند و از خدا طلب آمرزش داشتند؛ مانند آیه ۱۶ [[سوره قصص]] که در آن [[حضرت موسی(ع)]] از ظلم به نفس خود [[توبه]] می‌کند و [[خدا]] او را می‌آمرزد. علاوه بر این در [[دعا|دعاهای]] منقول از [[پیامبر اسلام(ص)]] و [[امامان(ع)]] نیز شاهد [[استغفار]] و طلب بخشش آنان از خدا هستیم.{{یاد|اللّٰهُمَّ اغْفِرْ لِىَ الذُّنُوبَ الَّتِى تَهْتِكُ الْعِصَمَ . اللّٰهُمَّ اغْفِرْ لِىَ الذُّنُوبَ الَّتِى تُنْزِلُ النِّقَمَ . اللّٰهُمَّ اغْفِرْ لِىَ الذُّنُوبَ الَّتِى تُغَيِّرُ النِّعَمَ . اللّٰهُمَّ اغْفِرْ لِىَ الذُّنُوبَ الَّتِى تَحْبِسُ الدُّعَاءَ . اللّٰهُمَّ اغْفِرْ لِىَ الذُّنُوبَ الَّتِى تُنْزِلُ الْبَلَاءَ؛ اللّٰهُمَّ اغْفِرْ لِى كُلَّ ذَنْبٍ أَذْنَبْتُهُ، وَكُلَّ خَطِيئَةٍ أَخْطَأْتُها. <ref>مفاتیح الجنان، دعای کمیل.</ref>}} برای مثال، نقل شده است که پیامبر(ص) در شبانه‌روز صد بار استغفار می‌کرد.<ref>صدوق، معانی الاخبار، ۱۴۰۳ق، ص۳۸۳، ۳۸۴.</ref> علمای شیعه در این موارد نیز می‌گویند که پیامبران و ائمه نه به دلیل ارتکاب گناه،‌ که به علت ترک اولی از خداوند طلب آمرزش می‌کرده‌اند.<ref>نگاه کنید به سبحانی، منشور جاوید، ۱۳۸۳ش، ج۷، ص۲۸۸، ۲۸۹؛ شریفی و یوسفیان، پژوهشی در عصمت معصومان، ۱۳۷۷ش، ص۳۳۰.</ref>[[مرتضی مطهری|مطهری]] مفسر شیعه بر این باور است که  آنچه که در مورد پیغمبران حتی به تعبیر «گناه» گفته می‌شود، برای آنها ترک اولی است و همان کارها برای ما حتی جزء حسنات شمرده می‌شود و از حسنات ما هم بالاتر است.<ref>[http://lms.motahari.ir/book-page/29/آشنایی%20با%20قرآن،%20ج12?page=23 آشنایی با قرآن، ج12 - مرتضی مطهری]
</ref>
</ref>
===نمونه‌هایی از ترک اولی در قرآن===
===نمونه‌هایی از ترک اولی در قرآن===