جبر و اختیار: تفاوت میان نسخه‌ها
←اختیار انسان از نظر شیعه و معتزله
| خط ۹: | خط ۹: | ||
[[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] در رد اندیشه آنان که [[قضا و قدر]] الهی را مستلزم مجبور بودن انسان میدانند، فرموده است: | [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] در رد اندیشه آنان که [[قضا و قدر]] الهی را مستلزم مجبور بودن انسان میدانند، فرموده است: | ||
«لو کان کذلک لبطل الثواب و العقاب، و الأمر و النهی و الزجر، و | «لو کان کذلک لبطل الثواب و العقاب، و الأمر و النهی و الزجر، و لَسَقط معنی الوعدِ و الوعید، و لم یکنْ عَلی مسیءٍ لائِمةٌ و لا لمحسن مَحْمدة؛<ref>صدوق، التوحید،۱۳۵۷ش، ص۳۸۰.</ref>اگر چنین بود، هر آئینه ثواب و عقاب، امر و نهی و تنبیه باطل بود و وعده و [[وعید]] بی اساس، و بدکار را نکوهش و نیکوکار را ستایشی نبود.» | ||
محمد بن عَجْلان از [[امام صادق(ع)]] پرسید: آیا خداوند بندگان را بر انجام کارها مجبور نموده است؟ | محمد بن عَجْلان از [[امام صادق(ع)]] پرسید: آیا خداوند بندگان را بر انجام کارها مجبور نموده است؟ | ||
| خط ۲۲: | خط ۲۲: | ||
در روایات یاد شده بر منافات داشتن [[جبر]] با عدل و حکمت خداوند، و با تکلیف و وعده و [[وعید]] و پاداش و کیفر الهی تصریح و تأکید شده است. | در روایات یاد شده بر منافات داشتن [[جبر]] با عدل و حکمت خداوند، و با تکلیف و وعده و [[وعید]] و پاداش و کیفر الهی تصریح و تأکید شده است. | ||
متکلمان [[عدلیه]] نیز، نظریه [[جبر]] را مخالف عدل الهی دانسته و با استناد به عدل و حکمت خداوند، بر مختار بودن انسان استدلال نموده اند، چنان که واصل بن عطا گفته است: | متکلمان [[عدلیه]] نیز، نظریه [[جبر]] را مخالف [[عدل الهی]] دانسته و با استناد به عدل و حکمت خداوند، بر مختار بودن انسان استدلال نموده اند، چنان که واصل بن عطا گفته است: | ||
«اِن الباری تعالی عدل حکیم... و لا یجوز أن یرید من العباد خلاف ما یأمر، و یحتم علیهم شیئا ثم یُجازیهم علیه؛<ref>شهرستانی، ملل و نحل،۱۳۶۴ش، ج۱، ص۶۱.</ref> خداوند عادل و حکیم است و روا نیست که از بندگان، خلاف آنچه که امر میکند خواسته، و آنان را بر کاری مجبور سازد و آن گاه مجازاتشان کند.» | «اِن الباری تعالی عدل حکیم... و لا یجوز أن یرید من العباد خلاف ما یأمر، و یحتم علیهم شیئا ثم یُجازیهم علیه؛<ref>شهرستانی، ملل و نحل،۱۳۶۴ش، ج۱، ص۶۱.</ref> خداوند عادل و حکیم است و روا نیست که از بندگان، خلاف آنچه که امر میکند خواسته، و آنان را بر کاری مجبور سازد و آن گاه مجازاتشان کند.» | ||
[[ابن میثم بحرانی]]، پس از اشاره به این که مختار بودن انسان امری است بدیهی و به اقامه برهان نیاز ندارد، وجوهی را بر توجه دادن به این امر بدیهی یادآور شده است که دو نمونه آن عبارتند از: | [[ابن میثم بحرانی]]، پس از اشاره به این که مختار بودن انسان امری است بدیهی و به اقامه برهان نیاز ندارد، وجوهی را بر توجه دادن به این امر بدیهی یادآور شده است که دو نمونه آن عبارتند از: | ||