ابن‌ملجم مرادی: تفاوت میان نسخه‌ها

 

'''عَبدالرّحمن بن عمرو بن مُلجَم مُرادی''' معروف به '''إبن مُلجَم مُرادی''' از [[خوارج]] [[جنگ نهروان|نهروان]] و قاتل [[علی بن ابی طالب]](ع)، امام اول [[شیعه|شیعیان]]، است. ابن ملجم پس از به [[خلافت]] رسیدن علی(ع)، با او [[بیعت]] کرد، در [[جنگ جمل]] در کنار او جنگید و پس از [[جنگ صفین]] و پایان [[حکمیت]]، به [[خوارج]] پیوست. او در [[جنگ نهروان]] با علی(ع) نبرد کرد و از معدود افراد بازمانده از این جنگ بود. به نقل مشهور، ابن ملجم، در ۲۱ [[رمضان]] با یک ضربت شمشیر [[امام حسن(ع)]] [[قصاص]] شد. وی بنا بر روایات [[اهل بیت]] (ع) در بین شیعیان به «''اَشقَی الاَولّینَ وَ الآخرین''» و «''اشقی الاشقیاء''» شهرت دارد.

از تاریخ ولادت ابن ملجم خبری گزارش نشده است. اما گفته‌اند وی [[جاهلیت]] را درک کرده است.<ref>الاصابه، ج۵، ص۸۵.</ref> ابن سعد درباره نسبش می‌نویسد: وی از اعراب [[حمیر (قبیله)|حِمیری]] و از [[قبیله مراد]] بود که با بنی جبله از [[قبیله کنده]] هم پیمان بودند.<ref>طبقات کبری، ج۳، ص۳۵.</ref> برخی نیز او را از [[قبیله تجوب]]، یکی از قبایل حمیری و هم‌پیمان قبیله مراد خوانده‌اند.<ref>اسماء المغتالین، ص۱۱۹.</ref> [[احمد بن یحیی بلاذری|بلاذری]] می‌گوید: تجوب جد ابن ملجم بوده است.<ref>انساب الاشراف، ص۵۰۷.</ref>

درباره شهادت علی بن ابی طالب (ع) توسط ابن ملجم و انگیزه آن روایت‌های متفاوتی بیان شده است.

ابن سعد، انتقام را انگیزه قتل می‌داند و می‌نویسد:  

:::«به دنبال شکست خوارج در نهروان، سه تن از آنان، عبدالرحمن بن ملجم، [[برک بن عبدالله تمیمی]] و [[عمرو بن بکیر تمیمی]] در [[مکه]] گرد آمدند و پس از رایزنی بر آن شدند که همزمان، علی(ع)، [[معاویه]] و [[عمرو بن عاص]] را بکشند. عبدالرحمن کشتن علی (ع) را به عهده گرفت و به [[کوفه]] آمد و با یارانش از خوارج دیدار کرد. وی در مواجهه زن زیبارویی به نام [[قطام]] دختر [[شجنة بن عدی]] به او دل باخت و از او خواستگاری کرد. زن که پدر و برادرش در نهروان کشته شده بودند، این پیشنهاد را پذیرفت و یکی از شرایط ازدواج را کشتن علی(ع) قرار داد.»<ref>طبقات کبری، ج۳، ص۳۵ و ۳۶.</ref>

[[ابن اعثم]] کوفی عشق ابن ملجم به قطام را دلیل بر قتل امیر مؤمنان ذکر کرده و می‌گوید:  

:::«پس از جنگ نهروان و پیش از رسیدن علی (ع) به کوفه، ابن ملجم به کوفه وارد شد و خبر کشته شدن خوارج را به طرفدارانشان داد. او در کوفه به زنی به نام قطام دختر اضبع تمیمی دل باخت و از او تقاضای ازدواج کرد. بنا بر این نقل، عبدالرحمن در شب ۲۳ [[رمضان]] در خانه قطام به سر برد و شراب نوشید و مست افتاد و چون بانگ [[اذان]] صبح برخاست، قطام او را بیدار کرد و به [[مسجد کوفه]] فرستاد و سرانجام چون علی (ع) خواست در رکعت دوم به سجده رود، شمشیر ابن ملجم بر سرش فرود آمد.»<ref>کتاب الفتوح، ج۴، ص۲۷۶-۲۷۸.</ref>

ابن ملجم مرادی در سحر نوزدهم ماه رمضان با شمشیر آلوده به زهر، فرق [[علی]] (ع) را در محراب [[مسجد کوفه]] شکافت.<ref>الارشاد، ج۱، ص۲۰.</ref>

 

 

 

::«او (علی) اگر چه در موقع مرگ از ما دور بود ولی زنده باد جوانی که مژده مرگ او را به ما داد و مسررمان ساخت.»<ref>مقاتل الطالبین، ج۱، ۵۵</ref>

روایتی از [[امام صادق]] (ع) نقل شده است که فرمود:  

:::«هنگامی که ابن ملجم ضربت خود را بر سر مبارک آن حضرت فرود آورد، مانند همان ضربت بر صورتی که نزد فرشتگان بود، نقش بست و پس از آن هر بامداد و شامگاه که ملائکه آن صورت را زیارت نموده، بر ابن ملجم لعنت می‌فرستند و این امر به طور پیوسته تا روز [[قیامت]] ادامه دارد.»<ref>حیاة القلوب، ص۲۸۲.</ref>

گزارش‌های متفاوتی از سرنوشت ابن ملجم در منابع تاریخی آمده است. اما آن چه شهرت دارد این است که امام علی (ع) در آخرین ساعات زندگی به مدارا با ابن ملجم فرزندانش را [[وصیت]] فرمود و پس از [[شهادت]] امام (ع)، ابن ملجم را برای قصاص نزد [[امام حسن]](ع) آوردند و ایشان نیز با یک ضربۀ شمشیر ابن ملجم را [[قصاص]] فرمود و این واقعه در ۲۱ [[رمضان]] روی داد. مشهور است ام الهیثم دختر اسود نخعی جنازه او را گرفته و آن را به آتش کشید.<ref>الارشاد، ج۱، ص۲۲.</ref>

[[ابن بطوطه]] می‌نویسد:  

:::«هنگامی که به کوفه مسافرت کردم، در غربی جبانه [[کوفه]]، در زمینی سرتاسر سفید، زمینی بسیار سیاه دیدم و از روی کنجکاوی علت آن را پرسیدم، و چون به تحقیق مشغول شدم مردم آن دیار گفتند: این جا قبر ابن ملجم، قاتل حضرت علی (ع) است و عادت اهل کوفه این است که هر سال هیزم زیادی در سر قبر ابن ملجم جمع می‌کنند و به مدت ۷ روز آن‌ها را در این مکان می‌سوزانند.»<ref>الرحلة، ج۱، ص۱۶۷.</ref>

 

{{پانویس۲}}

* ابن اثیر، علی بن ابی الکرم، اسد الغابة فی معرفة الصحابة، بیروت، دار الکتاب العربی.

* بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، بیروت، مؤسسة الاعلمی، ۱۳۹۴ق.

* عسقلانی، ابن حجر، لسان المیزان، بیروت، مؤسسة الاعلمی، ۱۳۹۰ق.

* کوفی، احمد بن اعثم، کتاب الفتوح، دار الاضواء، ۱۴۱۱ق.

* مفید، محمد بن نعمان، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، بیروت، دار المفید، ۱۴۱۴ق.