صفات جمال و جلال الهی: تفاوت میان نسخهها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۱۰: | خط ۱۰: | ||
در [[علم کلام]]، صفات جمال (= صفات ثبوتی) صفاتی هستند که بر وجود کمال در خداوند دلالت میکنند مانند علم، قدرت و حیات. صفات جلال(= صفات سلبی) نیز صفاتیاند که یا بر سلب نقص از ذات خداوند دلالت میکنند مانند جسم نبودن، متغیر نبودن و ... .<ref>سبحانی تبریزی، الالهیات، ۱۴۱۳ق، ص۸۲-۸۳؛ ربانی گلپایگانی، عقاید استدلالی، ج ۱، ص۱۲۷-۱۲۸</ref> بر اساس گزارش [[جعفر سبحانی]] کلامپژوه امامیه، [[متکلم|علمای علم کلام]] صفات جمال را منحصر در هشت مورد میدانند: حیات، علم، قدرت، اراده، سمع، بصر، کلام و غنی.<ref>سبحانی تبریزی، الالهیات، ۱۴۱۳ق، ص۸۳.</ref> همچنین صفات جلال را هفت مورد میدانند: عدم جسمانیت، عدم جوهریت، عدم عَرَضیت، دیده نشدن، مکان نداشتن، حلول در غیر نداشتن و اتّحاد با چیزی نداشتن.<ref>سبحانی تبریزی، الالهیات، ۱۴۱۳ق، ص۸۳.</ref> وی محصور دانستن صفات جمال و جلال در این تعداد را صحیح نمیداند و بر این باور است که هر کمالی برای خداوند ثابت شده و از صفات جمال محسوب میگردد و هر نقصی از خدا سلب شده و از صفات جلال اوست. و نمیتوان تعداد آنها را در عدد مشخصی بیان کرد.<ref>سبحانی تبریزی، الالهیات، ۱۴۱۳ق، ص۸۳.</ref> | در [[علم کلام]]، صفات جمال (= صفات ثبوتی) صفاتی هستند که بر وجود کمال در خداوند دلالت میکنند مانند علم، قدرت و حیات. صفات جلال(= صفات سلبی) نیز صفاتیاند که یا بر سلب نقص از ذات خداوند دلالت میکنند مانند جسم نبودن، متغیر نبودن و ... .<ref>سبحانی تبریزی، الالهیات، ۱۴۱۳ق، ص۸۲-۸۳؛ ربانی گلپایگانی، عقاید استدلالی، ج ۱، ص۱۲۷-۱۲۸</ref> بر اساس گزارش [[جعفر سبحانی]] کلامپژوه امامیه، [[متکلم|علمای علم کلام]] صفات جمال را منحصر در هشت مورد میدانند: حیات، علم، قدرت، اراده، سمع، بصر، کلام و غنی.<ref>سبحانی تبریزی، الالهیات، ۱۴۱۳ق، ص۸۳.</ref> همچنین صفات جلال را هفت مورد میدانند: عدم جسمانیت، عدم جوهریت، عدم عَرَضیت، دیده نشدن، مکان نداشتن، حلول در غیر نداشتن و اتّحاد با چیزی نداشتن.<ref>سبحانی تبریزی، الالهیات، ۱۴۱۳ق، ص۸۳.</ref> وی محصور دانستن صفات جمال و جلال در این تعداد را صحیح نمیداند و بر این باور است که هر کمالی برای خداوند ثابت شده و از صفات جمال محسوب میگردد و هر نقصی از خدا سلب شده و از صفات جلال اوست. و نمیتوان تعداد آنها را در عدد مشخصی بیان کرد.<ref>سبحانی تبریزی، الالهیات، ۱۴۱۳ق، ص۸۳.</ref> | ||
اثبات مطلق این صفات از طریق واجبالوجود بودن خداوند است زیرا وقتی ثابت شد خداوند [[واجب الوجود|واجبالوجود]] و دارای همه کمالات است و هیچ عیب و نقصی در ذات او راه ندارد، روشن میشود که هر نوع صفات کمال باید در او موجود باشد. حقیقت صفت جلالی(=سلبی)، عبارت است از «سلب نوعی نقص» و چون نفی نفی، نوعی اثبات است، صفات سلبی نیز در نهایت از کمال ذات خداوند پرده برمیدارند.<ref>سعیدی مهر، آموزش کلام | اثبات مطلق این صفات از طریق واجبالوجود بودن خداوند است زیرا وقتی ثابت شد خداوند [[واجب الوجود|واجبالوجود]] و دارای همه کمالات است و هیچ عیب و نقصی در ذات او راه ندارد، روشن میشود که هر نوع صفات کمال باید در او موجود باشد. حقیقت صفت جلالی(=سلبی)، عبارت است از «سلب نوعی نقص» و چون نفی نفی، نوعی اثبات است، صفات سلبی نیز در نهایت از کمال ذات خداوند پرده برمیدارند.<ref>سعیدی مهر، آموزش کلام اسلامی،۱۳۷۷ش، ج ۱، ص۱۹۷-۱۹۸.</ref> | ||
==در عرفان و تصوف== | ==در عرفان و تصوف== | ||
به گفته قیصری صفات جلال و جمال در عرفان نظری شامل همه صفات الهی میشود. ملاک در این تقسیم آن است که اگر وصفی نشان دهنده لطف و رحمت از جانب خداوند باشد از صفات جمال است و اگر نشانگر قهر خداوند باشد از صفات جلال خواهد بود.<ref>قیصری، شرح فصوص الحکم، ۱۳۷۵ش، ص۴۳ـ۴۴.</ref> | |||
گفته تلقی دیگری نیز نزد متقدمان عرفا درباره جلال و جمال وجود داشته است، جلال و جمال از حیث تأثیرات سلوکیشان بر احوال و حیات معنوی سالک مورد توجه بوده است. به این صورت اگر عارف در مواجهه با وصفی از اوصاف الهی حالت خوف و تاثر از هیبت به او دست داد از صفات جلال است. و اگر حالت شوق و ابتهاج داشت از صفات جمال خواهد بود.<ref>عارفی میناآباد، «صفات جلال و جمال از دید کلامی و عرفانی اسلامی»، ص۱۱۲.</ref> ابن عربی در نقد این دیدگاه هیبت و شوق را حالت قلبی عارف میداند نه ویژگی خداوند که آن را مرتبط با صفات الهی بدانیم.<ref>ابن عربی، فتوحات مکیه، دارصادر، ج۲، ص۵۴۰.</ref> | |||
==جُستارهای وابسته== | ==جُستارهای وابسته== | ||
خط ۳۸: | خط ۲۵: | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانوشت}} | {{پانوشت}}{{یادداشتها}} | ||
{{یادداشتها}} | |||
==منابع== | ==منابع== | ||
خط ۴۷: | خط ۳۱: | ||
{{ستون|2}} | {{ستون|2}} | ||
* قرآن کریم | * قرآن کریم | ||
* ابن عربی، الفتوحات المکیة، | * ابن عربی، الفتوحات المکیة، بیروت، دارصادر، بیتا. | ||
* ابن کثیر، تفسیر القرآن العظیم، بیروت ۱۴۱۲ | * ابن کثیر، تفسیر القرآن العظیم، بیروت ۱۴۱۲ | ||
* ابن منظور، لسان العرب | * ابن منظور، لسان العرب | ||
خط ۵۷: | خط ۴۰: | ||
* ربانی گلپایگانی، علی؛ عقاید استدلالی، نصایح، ۱۳۸۱ ش، چاپ چهارم | * ربانی گلپایگانی، علی؛ عقاید استدلالی، نصایح، ۱۳۸۱ ش، چاپ چهارم | ||
* سبحانی تبریزی، جعفر، الإلهیات علی هدی الکتاب و السنة و العقل، قم، مؤسسة الإمام الصادق علیه السلام، ۱۴۱۳ق. | * سبحانی تبریزی، جعفر، الإلهیات علی هدی الکتاب و السنة و العقل، قم، مؤسسة الإمام الصادق علیه السلام، ۱۴۱۳ق. | ||
* سعیدی مهر، آموزش کلام اسلامی، مرکز جهانی علوم اسلامی، | * سعیدی مهر، آموزش کلام اسلامی، مرکز جهانی علوم اسلامی، ۱۳۷۷ش. | ||
* سید محمد حسین، طباطبائی، المیزان فی تفسیر القرآن | * سید محمد حسین، طباطبائی، المیزان فی تفسیر القرآن | ||
* عارفی میناآباد، راهب، «صفات جلال و جمال از دید کلامی و عرفانی اسلامی»، مجله حبل المتین، سال اول، تابستان ۱۳۹۱ش. | |||
* عبدالرحمان بن محمد ثعالبی، تفسیر الثعالبی، المسمی بالجواهرالحسان فی تفسیر القرآن، چاپ علی محمد معوض و عادل احمد عبدالموجود، بیروت ۱۴۱۸/ ۱۹۹۷ | * عبدالرحمان بن محمد ثعالبی، تفسیر الثعالبی، المسمی بالجواهرالحسان فی تفسیر القرآن، چاپ علی محمد معوض و عادل احمد عبدالموجود، بیروت ۱۴۱۸/ ۱۹۹۷ | ||
* عبدالرزاق کاشی، مجموعه رسائل و مصنفات، چاپ مجید هادی زاده، تهران ۱۳۷۹ش | * عبدالرزاق کاشی، مجموعه رسائل و مصنفات، چاپ مجید هادی زاده، تهران ۱۳۷۹ش |