کاربر ناشناس
عبدالله بن مسعود: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (←منابع) |
imported>M.bahrami بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۲: | خط ۲۲: | ||
| آثار = | | آثار = | ||
}} | }} | ||
'''عبدالله بن مسعود بن غافل بن حبیب الهُذَلی'''(درگذشته [[سال ۳۲ هجری قمری|۳۲ق]]) معروف به '''ابن مسعود''' از اصحاب [[پیامبر اکرم]] (ص) و از [[حدیث|محدثان]] و [[تفسیر|مفسران]] [[قرآن کریم]] در صدر [[اسلام]] بود. به گفته خودش، او ششمین کسی است که اسلام آورد. ابن مسعود از نخستین گروه مهاجران به | '''عبدالله بن مسعود بن غافل بن حبیب الهُذَلی'''(درگذشته [[سال ۳۲ هجری قمری|۳۲ق]]) معروف به '''ابن مسعود''' از اصحاب [[پیامبر اکرم]] (ص) و از [[حدیث|محدثان]] و [[تفسیر|مفسران]] [[قرآن کریم]] در صدر [[اسلام]] بود. به گفته خودش، او ششمین کسی است که اسلام آورد. ابن مسعود از نخستین گروه [[هجرت به حبشه|مهاجران به حبشه]] بود. وی از [[مکه]] به [[مدینه]] [[هجرت به مدینه|مهاجرت]] کرد و در جنگ‌های [[غزوه بدر|بدر]] و [[جنگ احد|احد]] حضور داشت. بعد از رحلت پیامبر در [[جنگ‌های رده|جنگ‌های رِدّه]] و فتح [[شام]] شرکت کرد. در سال [[سال ۲۱ هجری قمری|۲۱ق]]، [[عمر بن خطاب|عمر]]، ابن مسعود را همراه [[عمار]] برای نظارت بر [[بیت المال]] و [[قضاوت]] به [[کوفه]] فرستاد. ابن مسعود در زمان خلافت [[عثمان ]]با [[سعد بن ابی وقاص]] مشاجره کرد و عثمان وی را به مدینه احضار کرد. او دو سال پیش از کشته شدن عثمان در مدینه درگذشت. | ||
او جزء اولین حافظان [[قرآن]] بوده و حدود هفتاد [[سوره]] را مستقیماً از پیامبر(ص) شنیده است. [[عاصم بن بهدله ابی النجود|عاصم]] روایتش از قرآن را از ابن مسعود گرفت. او مصحفی از قرآن را بر عده‌ای خوانده بود و آنان نوشته بودند و وقتی عثمان دستور به جمع آوری مصاحف داد، او ابتدا نپذیرفت ولی در نهایت مجبور به این کار شد. | او جزء اولین حافظان [[قرآن]] بوده و حدود هفتاد [[سوره]] را مستقیماً از پیامبر(ص) شنیده است. [[عاصم بن بهدله ابی النجود|عاصم]] روایتش از قرآن را از ابن مسعود گرفت. او مصحفی از قرآن را بر عده‌ای خوانده بود و آنان نوشته بودند و وقتی عثمان دستور به جمع آوری مصاحف داد، او ابتدا نپذیرفت ولی در نهایت مجبور به این کار شد. | ||
ابن مسعود از [[صحابه]]ای است که مورد احترام همه مسلمانان، اعم از [[شیعه]] و [[سنی]] است. روایتی درباره تعداد امامان (<small>که دوازده نفر هستند</small>) از او نقل شده است. | ابن مسعود از [[صحابه]]ای است که مورد احترام همه مسلمانان، اعم از [[شیعه]] و [[سنی]] است. روایتی درباره تعداد [[امامان شیعه|امامان]] (<small>که دوازده نفر هستند</small>) از او نقل شده است. | ||
== ولادت، نسب و پیشه == | == ولادت، نسب و پیشه == | ||
عبدالله در [[مکه]] متولد شد. نسب وی از [[بنی هذیل]] بود، اما چون پدرش در [[جاهلیت]] | عبدالله در [[مکه]] متولد شد. نسب وی از [[بنی هذیل]] بود، اما چون پدرش در [[جاهلیت]] [[حلیف بنی زهره]] شده بود، او نیز بعدها به «حلیف بنی زهره» شناخته می‌شد. همچنین وی را به سبب آن که مادرش نیز از [[صحابه]] بود، «ابن ام عبد» می‌خواندند.<ref>الاستیعاب،1380، ج۳، ص۹۸۷ و ۹۸۸</ref> | ||
[[کنیه]] وی را نیز ابوعبدالرحمان ذکر کرده‌اند.<ref>الاستیعاب،1380، ج۳، ص۹۸۷ و ۹۸۸.</ref> | [[کنیه]] وی را نیز ابوعبدالرحمان ذکر کرده‌اند.<ref>الاستیعاب،1380، ج۳، ص۹۸۷ و ۹۸۸.</ref> | ||
| خط ۳۶: | خط ۳۶: | ||
در آغاز دعوت [[پیامبر(ص) |پیامبر(ص)]] بر اثر [[معجزه |معجزه‌ای]] که از آن حضرت دید، [[مسلمان]] شد. به همین جهت از وی به عنوان یکی از نخستین اسلام آورندگان نام برده شده و از قول خود او آمده که ششمین مسلمان بوده است.<ref>الغدیر، ج۹، ص۱۱.</ref> | در آغاز دعوت [[پیامبر(ص) |پیامبر(ص)]] بر اثر [[معجزه |معجزه‌ای]] که از آن حضرت دید، [[مسلمان]] شد. به همین جهت از وی به عنوان یکی از نخستین اسلام آورندگان نام برده شده و از قول خود او آمده که ششمین مسلمان بوده است.<ref>الغدیر، ج۹، ص۱۱.</ref> | ||
وی همچنین از نخستین گروه مهاجران به | وی همچنین از نخستین گروه [[هجرت به حبشه|مهاجران به حبشه]] بود و منابع از دو بار هجرت وی به [[حبشه]] یاد کرده‌اند.<ref>عروة بن زبیر، ۱۰۵؛ ابن اسحاق، ۱۷۶؛ ابن سعد، ۱ (۱) /۱۳۷، ۳ (۱) /۱۰۷</ref> | ||
ابن مسعود در بازگشت خود، پس از [[هجرت]] پیامبر (ص)، به [[مدینه]] رفت و پیامبر (ص) میان او و [[معاذ بن جبل]]<ref>ابن سعد، ۳ (۲) /۱۲۰-۱۲۱؛ بلاذری، همان، ج۱، ص۲۷۱</ref> یا [[زبیر بن عوام]]<ref>ابن هشام، ج۱، ص۵۰۵؛ ابن شبه، ج۳، ص۱۰۵؛ بلاذری، بلاذری، ج۱، ص۲۷۰</ref> پیمان برادری برقرار کرد. وی در [[جنگ بدر]] شرکت نمود و [[ابوجهل]] را کشت. پیامبر(ص) که از کشته شدن ابوجهل خشنود بود، شمشیر او را به ابن مسعود بخشید.<ref>عروة بن زبیر، صص۱۴۲-۱۴۳؛ ابن هشام، ج۱، صص۶۳۵ -۶۳۶، ۷۱۰-۷۱۱؛ واقدی، ج۱، صص۸۹ -۹۱</ref> | ابن مسعود در بازگشت خود، پس از [[هجرت]] پیامبر (ص)، به [[مدینه]] رفت و پیامبر (ص) میان او و [[معاذ بن جبل]]<ref>ابن سعد، ۳ (۲) /۱۲۰-۱۲۱؛ بلاذری، همان، ج۱، ص۲۷۱</ref> یا [[زبیر بن عوام]]<ref>ابن هشام، ج۱، ص۵۰۵؛ ابن شبه، ج۳، ص۱۰۵؛ بلاذری، بلاذری، ج۱، ص۲۷۰</ref> پیمان برادری برقرار کرد. وی در [[جنگ بدر]] شرکت نمود و [[ابوجهل]] را کشت. پیامبر(ص) که از کشته شدن [[ابوجهل]] خشنود بود، شمشیر او را به ابن مسعود بخشید.<ref>عروة بن زبیر، صص۱۴۲-۱۴۳؛ ابن هشام، ج۱، صص۶۳۵ -۶۳۶، ۷۱۰-۷۱۱؛ واقدی، ج۱، صص۸۹ -۹۱</ref> | ||
[[ابن عباس]] وی را از معدود یاران [[پیامبر(ص) |پیامبر(ص)]] می‌داند که در [[جنگ احد]] از او جدا نشدند<ref>ابن ابی الحدید، ج۱۳، ص۲۹۳</ref> و گفته‌اند که او در بسیاری از [[غزوه|غزوات]] پیامبر(ص) شرکت داشته است.<ref>ابن سعد، ۳ (۱) /۱۰۸</ref> وی بسیار همراه پیامبر(ص) بود و آن حضرت را خدمت می‌کرد.<ref>ابن شبه، ج۱، ص۳۰۳</ref> | [[ابن عباس]] وی را از معدود یاران [[پیامبر(ص) |پیامبر(ص)]] می‌داند که در [[جنگ احد]] از او جدا نشدند<ref>ابن ابی الحدید، ج۱۳، ص۲۹۳</ref> و گفته‌اند که او در بسیاری از [[غزوه|غزوات]] پیامبر(ص) شرکت داشته است.<ref>ابن سعد، ۳ (۱) /۱۰۸</ref> وی بسیار همراه پیامبر(ص) بود و آن حضرت را خدمت می‌کرد.<ref>ابن شبه، ج۱، ص۳۰۳</ref> | ||
| خط ۵۰: | خط ۵۰: | ||
'''نظارت بر بیت المال کوفه''' | '''نظارت بر بیت المال کوفه''' | ||
در | در [[سال ۲۱ هجری قمری|۲۱ق]]، [[عمر بن خطاب|عمر]] او را که در [[حمص |حمص]] بود، فراخواند و همراه [[عمار]] برای نظارت بر بیت المال و قضا به [[کوفه]] فرستاد.<ref>بلاذری، فتوح، ص۲۶۹؛ طبری، تاریخ ج۱، صص۲۶۳۷، ۲۶۴۵-۲۶۴۷</ref> عُمَر پس از چندی عمار را عزل و [[مغیرة بن شعبه]] را به جای او گمارد که [[بلاذری]] در روایتی علت خشم عمر بر عمار را، مشاجره او با ابن مسعود می‌داند.<ref>بلاذری، انساب، ج۱، ص۱۶۸</ref> | ||
=== در زمان عثمان === | === در زمان عثمان === | ||
| خط ۶۱: | خط ۶۱: | ||
پس از آن ابن مسعود تا ۳ سال در [[مدینه]] بود و اجازه نداشت از آنجا بیرون رود<ref>بلاذری، انساب، ج۵، ص۳۷</ref> و سرانجام حدود ۲ سال، پیش از کشته شدن [[عثمان بن عفان|عثمان]] در مدینه وفات یافت.<ref>طبری، تاریخ، ج۱، ص۲۸۹۴؛ ابن عساکر، ج۳۹، صص۱۳۴- ۱۳۹</ref> در مدتی که ابن مسعود در مدینه بود، عثمان عطای او را از [[بیت المال]] قطع کرد، اما پس از مرگش وصی او [[زبیر بن عوام|زبیر بن عوام]] آن را برای بازماندگانش از عثمان ستاند.<ref>بلاذری، فتوح، ص۴۶۱</ref> یکی از علل ناخشنودی عثمان از ابن مسعود، حضور وی در تدفین و [[نماز]] بر پیکر [[ابوذر]] در [[ربذه|رَبَذه]] است.<ref>سید مرتضی، ج۴، ص۲۸۳؛ ر.ک: ابن هشام، ج۲، ص۵۲۴؛ واقدی، ج۲، ص۱۰۰۲؛ خلیفة بن خیاط، ج۱، ص۱۷۷؛ طبری، تاریخ، ج۱، صص۲۸۹۵-۲۸۹۶</ref> | پس از آن ابن مسعود تا ۳ سال در [[مدینه]] بود و اجازه نداشت از آنجا بیرون رود<ref>بلاذری، انساب، ج۵، ص۳۷</ref> و سرانجام حدود ۲ سال، پیش از کشته شدن [[عثمان بن عفان|عثمان]] در مدینه وفات یافت.<ref>طبری، تاریخ، ج۱، ص۲۸۹۴؛ ابن عساکر، ج۳۹، صص۱۳۴- ۱۳۹</ref> در مدتی که ابن مسعود در مدینه بود، عثمان عطای او را از [[بیت المال]] قطع کرد، اما پس از مرگش وصی او [[زبیر بن عوام|زبیر بن عوام]] آن را برای بازماندگانش از عثمان ستاند.<ref>بلاذری، فتوح، ص۴۶۱</ref> یکی از علل ناخشنودی عثمان از ابن مسعود، حضور وی در تدفین و [[نماز]] بر پیکر [[ابوذر]] در [[ربذه|رَبَذه]] است.<ref>سید مرتضی، ج۴، ص۲۸۳؛ ر.ک: ابن هشام، ج۲، ص۵۲۴؛ واقدی، ج۲، ص۱۰۰۲؛ خلیفة بن خیاط، ج۱، ص۱۷۷؛ طبری، تاریخ، ج۱، صص۲۸۹۵-۲۸۹۶</ref> | ||
در نهایت ابن مسعود در سال ۳۲ق در مدینه از دنیا رفت و در [[بقیع]] مدفون شد.<ref>الاستیعاب،۱۴۱۲ق، ج۳،ص۹۹۴</ref> | در نهایت ابن مسعود در سال [[سال ۳۲ هجری قمری|۳۲ق]] در مدینه از دنیا رفت و در [[بقیع]] مدفون شد.<ref>الاستیعاب،۱۴۱۲ق، ج۳،ص۹۹۴</ref> | ||
== ابن مسعود و قرآن == | == ابن مسعود و قرآن == | ||
| خط ۶۸: | خط ۶۸: | ||
براساس روایتی، ابن مسعود یکی از چهار تنی بوده است که پیامبر(ص) فراگرفتن قرآن را از آنان توصیه کرده بود.<ref>بخاری، ج۲، ص۳۰۷؛ مسلم، ج۴، صص۱۹۱۳-۱۹۱۴؛ ترمذی، ج۵، ص۶۷۴</ref> وی مدت‌ها در [[مدینه]] و [[کوفه]]، پس از وفات پیامبر(ص) نیز به تعلیم قرآن اشتغال داشت و حتی برخی از [[صحابه]] برجسته چون [[ابن عباس]] از او قرآن آموخته و در مواردی از قرائت وی پیروی کرده‌اند.<ref>ابن ابی داوود، ص۵۵</ref> | براساس روایتی، ابن مسعود یکی از چهار تنی بوده است که پیامبر(ص) فراگرفتن قرآن را از آنان توصیه کرده بود.<ref>بخاری، ج۲، ص۳۰۷؛ مسلم، ج۴، صص۱۹۱۳-۱۹۱۴؛ ترمذی، ج۵، ص۶۷۴</ref> وی مدت‌ها در [[مدینه]] و [[کوفه]]، پس از وفات پیامبر(ص) نیز به تعلیم قرآن اشتغال داشت و حتی برخی از [[صحابه]] برجسته چون [[ابن عباس]] از او قرآن آموخته و در مواردی از قرائت وی پیروی کرده‌اند.<ref>ابن ابی داوود، ص۵۵</ref> | ||
===قرائت ابن مسعود=== | ===قرائت ابن مسعود=== | ||
در [[کوفه]] شماری از بزرگان [[تابعین|تابعین]] چون [[اسود بن یزید]]، [[زر بن حبیش|زَرّ ابن حُبیش]]، [[عبید بن قیس]]، [[ابوعبدالرحمان سلمی]]، [[ابوعمرو شیبانی]] و [[زید بن وهب]] از محضر او قرائت آموختند و تا چندی قرائت او در کوفه غالب بود.<ref>ر.ک:ابن ابی داوود، صص۱۳-۱۴؛ ابن مجاهد، صص۶۶ -۶۷؛ ابن جزری، ج۱، ص۴۵۸</ref> براساس حکایتی از [[سلیمان بن مهران|أعمَش]] (د ۱۴۸ق)، در اوایل سده ۲ق در کوفه مصحف عثمانی در عرض قرائت ابن مسعود چندان تداول نداشته است؛ در حالی که در طول نیم سده به تدریج جای قرائت ابن مسعود را گرفته، تا آنجا که در اواسط سده ۲ق تنها عده‌اندکی قرائت مزبور را در ثبت خود داشتند.<ref>ابن مجاهد، ص۶۷</ref> | در [[کوفه]] شماری از بزرگان [[تابعین|تابعین]] چون [[اسود بن یزید]]، [[زر بن حبیش|زَرّ ابن حُبیش]]، [[عبید بن قیس]]، [[ابوعبدالرحمان سلمی]]، [[ابوعمرو شیبانی]] و [[زید بن وهب]] از محضر او قرائت آموختند و تا چندی قرائت او در کوفه غالب بود.<ref>ر.ک:ابن ابی داوود، صص۱۳-۱۴؛ ابن مجاهد، صص۶۶ -۶۷؛ ابن جزری، ج۱، ص۴۵۸</ref> براساس حکایتی از [[سلیمان بن مهران|أعمَش]] (د ۱۴۸ق)، در اوایل سده [[سال ۲ هجری قمری|۲ق]] در کوفه مصحف عثمانی در عرض قرائت ابن مسعود چندان تداول نداشته است؛ در حالی که در طول نیم سده به تدریج جای قرائت ابن مسعود را گرفته، تا آنجا که در اواسط سده ۲ق تنها عده‌اندکی قرائت مزبور را در ثبت خود داشتند.<ref>ابن مجاهد، ص۶۷</ref> | ||
از آن پس در کوفه قرائتهایی به وجود آمد که مصحف عثمانی کوفه مبنای آنها بود و در خواندن آن، قرائت ابن مسعود به کار می‌آمد. در واقع قرائات رسمی کوفه، یعنی: [[عاصم بن بهدله ابی النجود|عاصم]]، [[حمزة ابن حبیب زیات کوفی|حمزه]]، [[علی بن حمزه کسائی|کسایی]] و [[خلف بن هشام|خلف]] از قاریان عشر، کمابیش در قرائت ابن مسعود ریشه دارند.<ref>ر.ک:ابوعمرودانی، صص۹-۱۰؛ ابن جزری، ج۱، ص۴۵۹</ref> | از آن پس در کوفه قرائتهایی به وجود آمد که مصحف عثمانی کوفه مبنای آنها بود و در خواندن آن، قرائت ابن مسعود به کار می‌آمد. در واقع قرائات رسمی کوفه، یعنی: [[عاصم بن بهدله ابی النجود|عاصم]]، [[حمزة ابن حبیب زیات کوفی|حمزه]]، [[علی بن حمزه کسائی|کسایی]] و [[خلف بن هشام|خلف]] از قاریان عشر، کمابیش در قرائت ابن مسعود ریشه دارند.<ref>ر.ک:ابوعمرودانی، صص۹-۱۰؛ ابن جزری، ج۱، ص۴۵۹</ref> | ||