پرش به محتوا

گوهر مراد (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها

جز
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
جزبدون خلاصۀ ویرایش
خط ۳۳: خط ۳۳:
عبدالرزاق لاهیجی از شاگردان [[ملاصدرا]] و داماد وی است. با این حال، او به [[حکمت مشاء]] گرایش داشت و منتقد صدرا بود.
عبدالرزاق لاهیجی از شاگردان [[ملاصدرا]] و داماد وی است. با این حال، او به [[حکمت مشاء]] گرایش داشت و منتقد صدرا بود.
از وی کتاب‌های [[شوارق الالهام]] در [[شرح تجرید الاعتقاد|شرح تجرید]] [[خواجه نصیرالدین طوسی]]، تعلیقات بر [[شرح الاشارات و التنبیهات|اشارات]] خواجه، حواشی بر تعلیقات خفری، گوهر مراد و [[سرمایه ایمان]] به جا مانده است. میرزا حسن فرزند وی صاحب «جمال الصالحین» از شاگردان وی است. او در عقلی سازی کلام نقش مهمی داشته است.
از وی کتاب‌های [[شوارق الالهام]] در [[شرح تجرید الاعتقاد|شرح تجرید]] [[خواجه نصیرالدین طوسی]]، تعلیقات بر [[شرح الاشارات و التنبیهات|اشارات]] خواجه، حواشی بر تعلیقات خفری، گوهر مراد و [[سرمایه ایمان]] به جا مانده است. میرزا حسن فرزند وی صاحب «جمال الصالحین» از شاگردان وی است. او در عقلی سازی کلام نقش مهمی داشته است.
وی در [[قم]] به تدریس اشتغال داشته و در همانجا در سال ۱۰۷۲ق درگذشت.<ref>سرمایه ایمان، ص۵</ref>
وی در [[قم]] به تدریس اشتغال داشته و در همانجا در سال ۱۰۷۲ق درگذشت.<ref>فیاض لاهیجی، سرمایه ایمان، ص۵</ref>


==زمان تألیف و اهدا==
==زمان تألیف و اهدا==
خط ۴۰: خط ۴۰:
==غرض تألیف==
==غرض تألیف==
لاهیجی هدف خود را در این کتاب بر آن قرار داده تا طوری بنویسد «که مبتدیان را از اَقربِ طُرُق به مطلب رسانَد و متوسطان را از بَوادی حیرت رهانَد، و منتهیان را خزانهٔ نُقودِ معقولات غیر مغشوشه به اوهام و خیالات، شدن توانَد». هدف وی از نگارش این کتاب این بود که مرجعی مطمئن در تحصیل اصول دین باشد.
لاهیجی هدف خود را در این کتاب بر آن قرار داده تا طوری بنویسد «که مبتدیان را از اَقربِ طُرُق به مطلب رسانَد و متوسطان را از بَوادی حیرت رهانَد، و منتهیان را خزانهٔ نُقودِ معقولات غیر مغشوشه به اوهام و خیالات، شدن توانَد». هدف وی از نگارش این کتاب این بود که مرجعی مطمئن در تحصیل اصول دین باشد.
::«بسیاری از اهل علم در معرفت الهی به تقلید محض اعتماد نموده‌اند که این شیوه موجب یأس و نفرت اذکیا نسبت به طلب علم شده است؛ از این رو تصمیم گرفتم که رساله‌ای در باب تحصیل اصول دین و حصول معارف الهی بر وجه یقین بنگارم که نجات جادوانی و خلاص متوقف بر آن باشد و بدون نیاز به یادگیری اصطلاحات علمی این مقصود برآورده شود.»<ref>گوهر مراد، ص۳۱</ref>
::«بسیاری از اهل علم در معرفت الهی به تقلید محض اعتماد نموده‌اند که این شیوه موجب یأس و نفرت اذکیا نسبت به طلب علم شده است؛ از این رو تصمیم گرفتم که رساله‌ای در باب تحصیل اصول دین و حصول معارف الهی بر وجه یقین بنگارم که نجات جادوانی و خلاص متوقف بر آن باشد و بدون نیاز به یادگیری اصطلاحات علمی این مقصود برآورده شود.»<ref>فیاض لاهیجی، گوهر مراد، ص۳۱</ref>


اگرچه فیاض مخاطب کتاب خویش را «مبتدئین(کسانی که در آغاز راهند) و متوسطین(کسانی که در میانه راهند) و مُنْتَهیان(کسانی که در انتهای راهند)» می‌شمرد، اما این کتاب اثری تخصصی در علم کلام محسوب می‌شود.<ref>نکاتی در باب فیاض لاهیجی و نگاشته‌های کلامی او؛ ص۱۰</ref> وی پس از گوهر مراد، [[سرمایه ایمان]] را برای مبتدئین نوشت.
اگرچه فیاض مخاطب کتاب خویش را «مبتدئین(کسانی که در آغاز راهند) و متوسطین(کسانی که در میانه راهند) و مُنْتَهیان(کسانی که در انتهای راهند)» می‌شمرد، اما این کتاب اثری تخصصی در علم کلام محسوب می‌شود.<ref>عطایی نظری، نکاتی در باب فیاض لاهیجی و نگاشته‌های کلامی او؛ ص۱۰</ref> وی پس از گوهر مراد، [[سرمایه ایمان]] را برای مبتدئین نوشت.


==ابواب کتاب==
==ابواب کتاب==
ساختار و ترتیب مباحث گوهرمراد با دیگر آثار کلامی متفاوت است. غالباً کتب کلامی بر اساس [[اصول دین|اصول پنج‌گانه]] فصل‌بندی می‌شوند. لاهیجی از این شیوه عدول کرده و گوهر مراد را در سه بخش اصلی خودشناسی، خداشناسی و فرمان خداشناسی تدوین کرده است.<ref>نکاتی در باب فیاض لاهیجی و...، ص۱۰</ref>
ساختار و ترتیب مباحث گوهرمراد با دیگر آثار کلامی متفاوت است. غالباً کتب کلامی بر اساس [[اصول دین|اصول پنج‌گانه]] فصل‌بندی می‌شوند. لاهیجی از این شیوه عدول کرده و گوهر مراد را در سه بخش اصلی خودشناسی، خداشناسی و فرمان خداشناسی تدوین کرده است.<ref>عطایی نظری، نکاتی در باب فیاض لاهیجی و...، ص۱۰</ref>


گوهر مراد شامل یک مقدمه و سه مقاله در مطالب اساسی فلسفی و یک خاتمه حاوی مباحث اخلاق و طریق تصوف است.
گوهر مراد شامل یک مقدمه و سه مقاله در مطالب اساسی فلسفی و یک خاتمه حاوی مباحث اخلاق و طریق تصوف است.
خط ۵۲: خط ۵۲:
::#مرتبه وجود انسان و سبب اختصاص وی به تکلیف الهی؛
::#مرتبه وجود انسان و سبب اختصاص وی به تکلیف الهی؛
::#راه‌های به سوی خدا؛
::#راه‌های به سوی خدا؛
::#تعریف علم کلام و غرض از آن، تفاوت کلام با حکم و بیان علت پدید آمدن فِرق کلامی در جهان اسلام.<ref>گوهر مراد، ص۳۸</ref>
::#تعریف علم کلام و غرض از آن، تفاوت کلام با حکم و بیان علت پدید آمدن فِرق کلامی در جهان اسلام.<ref>فیاض لاهیجی، گوهر مراد، ص۳۸</ref>
*مقاله نخست: خودشناسی. این مقاله در دو بخش کلی است:
*مقاله نخست: خودشناسی. این مقاله در دو بخش کلی است:
::#بیان حقیقت جسم و احوال آن و مسائل مربوط به شناخت بدن؛
::#بیان حقیقت جسم و احوال آن و مسائل مربوط به شناخت بدن؛
خط ۶۰: خط ۶۰:
::#باب دوم در بیان صفات [[واجب الوجود]]؛
::#باب دوم در بیان صفات [[واجب الوجود]]؛
::#باب سوم در افعال واجب تعالی.
::#باب سوم در افعال واجب تعالی.
*مقاله سوم:فرمان خداشناسی که موقوف بر شناخت آورنده و حافظ شرع، یعنی [[پیامبر|نبی]] و [[امام]] است و از این رو مباحث [[نبوت]] و [[امامت]] را شامل می‌شود.<ref>گوهر مراد، ص۲۵</ref> مباحث این مقاله در چهار باب دسته بندی شده است:
*مقاله سوم:فرمان خداشناسی که موقوف بر شناخت آورنده و حافظ شرع، یعنی [[پیامبر|نبی]] و [[امام]] است و از این رو مباحث [[نبوت]] و [[امامت]] را شامل می‌شود.<ref>فیاض لاهیجی، گوهر مراد، ص۲۵</ref> مباحث این مقاله در چهار باب دسته بندی شده است:
::#معرفت فرمان که عبارت از [[تکلیف]] است؛
::#معرفت فرمان که عبارت از [[تکلیف]] است؛
::#معرفت آورنده فرمان که [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر]] است؛
::#معرفت آورنده فرمان که [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر]] است؛
خط ۶۷: خط ۶۷:
*خاتمه: در ذکر راه و روش [[تزکیه|تهذیب]] اخلاق و سیر و سلوک.
*خاتمه: در ذکر راه و روش [[تزکیه|تهذیب]] اخلاق و سیر و سلوک.


ساختاری که فیاض در ارائه مباحث کلامی برگزیده، متأثر از اندیشه‌های عرفانی اوست؛ زیرا در آموزه عرفانی، سیرِ سالک از خودشناسی شروع می‌شود و به خداشناسی منتهی می‌گردد.<ref>نکاتی در باب فیاض لاهیجی و..، ص۱۱</ref>
ساختاری که فیاض در ارائه مباحث کلامی برگزیده، متأثر از اندیشه‌های عرفانی اوست؛ زیرا در آموزه عرفانی، سیرِ سالک از خودشناسی شروع می‌شود و به خداشناسی منتهی می‌گردد.<ref>عطایی نظری، نکاتی در باب فیاض لاهیجی و..، ص۱۱</ref>


==ویژگی‌های کتاب==
==ویژگی‌های کتاب==
===اشتمال بر مطالب اخلاقی و عرفانی===
===اشتمال بر مطالب اخلاقی و عرفانی===
کتب کلامی معمولاً به مباحث اخلاقی و عرفانی توجهی ندارند..<ref>نکاتی در باب فیاض لاهیجی و نگاشته‌های کلامی او؛ ص۱۰</ref> اما در گوهر مراد به نحو نسبتاً بارزی به مطالب اخلاقی و عرفانی پرداخته است. به طور مشخص فیاض به شدت متأثر از عرفا و تعالیم آنان است و تأثیر معارف عرفانی و صوفیانه، بر تحلیل‌ها و نحوه تقریر وی از مسائل کلامی، در مواضع متعددی به چشم می‌خورد؛ به گونه‌ای که می‌توان گوهر مراد را کتابی در سبک کلام فلسفی-عرفانی تلقی کرد.
کتب کلامی معمولاً به مباحث اخلاقی و عرفانی توجهی ندارند..<ref>عطایی نظری، نکاتی در باب فیاض لاهیجی و نگاشته‌های کلامی او؛ ص۱۰</ref> اما در گوهر مراد به نحو نسبتاً بارزی به مطالب اخلاقی و عرفانی پرداخته است. به طور مشخص فیاض به شدت متأثر از عرفا و تعالیم آنان است و تأثیر معارف عرفانی و صوفیانه، بر تحلیل‌ها و نحوه تقریر وی از مسائل کلامی، در مواضع متعددی به چشم می‌خورد؛ به گونه‌ای که می‌توان گوهر مراد را کتابی در سبک کلام فلسفی-عرفانی تلقی کرد.


این تأثیرپذیری نه تنها در خلال مباحث کتاب دیده می‌شود، که در مقدمه و خاتمه نیز منعکس شده است. فیاض، بخش پایانی نگاشته خود را به مسائل مربوط به تهذیب اخلاق و سیر و سلوک اختصاص داده است و در این خصوص می‌افزاید:
این تأثیرپذیری نه تنها در خلال مباحث کتاب دیده می‌شود، که در مقدمه و خاتمه نیز منعکس شده است. فیاض، بخش پایانی نگاشته خود را به مسائل مربوط به تهذیب اخلاق و سیر و سلوک اختصاص داده است و در این خصوص می‌افزاید:
::«غرض اصلی در این رساله، اگرچه کمال علمی است، اما خالی از کمال عملی که علم اخلاق و طریق تصوف و اشراق، مشتمل بر آن است، نتوان گذاشت؛ پس مناسب باشد در خاتمه کتاب اشاره‌ای به آن»<ref>گوهر مراد، ص۲۵</ref>
::«غرض اصلی در این رساله، اگرچه کمال علمی است، اما خالی از کمال عملی که علم اخلاق و طریق تصوف و اشراق، مشتمل بر آن است، نتوان گذاشت؛ پس مناسب باشد در خاتمه کتاب اشاره‌ای به آن»<ref>فیاض لاهیجی، گوهر مراد، ص۲۵</ref>


این امر معلول نگرش خاص لاهیجی به علم کلام است. به نظر او علم کلام که به سبب تحصیل عقاید حَقّه تدوین شده است، مقدمه و وسیله‌ای برای عرفان و سیر و سلوک الی الله محسوب می‌شود.<ref>رک: گوهر مراد، ص۳۸</ref>
این امر معلول نگرش خاص لاهیجی به علم کلام است. به نظر او علم کلام که به سبب تحصیل عقاید حَقّه تدوین شده است، مقدمه و وسیله‌ای برای عرفان و سیر و سلوک الی الله محسوب می‌شود.<ref>رک: فیاض لاهیجی، گوهر مراد، ص۳۸</ref>


===شرح دقیق اصطلاحات فلسفی-کلامی===
===شرح دقیق اصطلاحات فلسفی-کلامی===
خط ۸۵: خط ۸۵:
در گوهر مراد مسائل و مباحث فلسفی-کلامی روان و ساده و در عین حال دقیق بیان شده است.
در گوهر مراد مسائل و مباحث فلسفی-کلامی روان و ساده و در عین حال دقیق بیان شده است.
===ورود مسائل فلسفی به کلام===
===ورود مسائل فلسفی به کلام===
گوهر مراد تنها یک دوره کلام اسلامی-شیعی نیست. بلکه اثری در زمینه فلسفه اسلامی نیز به شمار می‌رود. صاحب [[ریاض العلماء]] آن را اثری در حکمت اسلامی معرفی کرده است.<ref>میرزا عبدالله افندی، ریاض العلماء، ج۲، ص۱۱۵</ref>
گوهر مراد تنها یک دوره کلام اسلامی-شیعی نیست. بلکه اثری در زمینه فلسفه اسلامی نیز به شمار می‌رود. صاحب [[ریاض العلماء]] آن را اثری در حکمت اسلامی معرفی کرده است.<ref>افندی، ریاض العلماء، ج۲، ص۱۱۵</ref>


وارد کردن مباحث فلسفی در اثر کلامی، معلول نگاه خاص لاهیجی به علم کلام است. گوهر مراد را باید اثری فلسفی-کلامی دانست. با توجه به تأثیر گرایش‌های عرفانی لاهیجی بر تقریر مطالب، حتی می‌توان گوهر مراد را کلام فلسفی-عرفانی دانست.<ref>نکاتی در باب فیاض لاهیجی و...، ص۱۲</ref>
وارد کردن مباحث فلسفی در اثر کلامی، معلول نگاه خاص لاهیجی به علم کلام است. گوهر مراد را باید اثری فلسفی-کلامی دانست. با توجه به تأثیر گرایش‌های عرفانی لاهیجی بر تقریر مطالب، حتی می‌توان گوهر مراد را کلام فلسفی-عرفانی دانست.<ref>عطایی نظری، نکاتی در باب فیاض لاهیجی و...، ص۱۲</ref>
===نوآوری و تحقیقات بدیع===
===نوآوری و تحقیقات بدیع===
گوهر مراد افزون بر اینکه چکیده آراء و اقوال متکلمیان پیشین کلام است، حاوی نوآوری‌های فلسفی و کلامی نیز است.
گوهر مراد افزون بر اینکه چکیده آراء و اقوال متکلمیان پیشین کلام است، حاوی نوآوری‌های فلسفی و کلامی نیز است.


نوآوری‌های وی در مباحثی مانند «اقسام حدوث و اقسام عدم»<ref>گوهر مراد، ص۲۱۷</ref> و یا تقریری نو از «مسأله اراده خداوند» و نیز «مسأله اولویت ذاتی» دیده می‌شود.{{سخ}}
نوآوری‌های وی در مباحثی مانند «اقسام حدوث و اقسام عدم»<ref>فیاض لاهیجی، گوهر مراد، ص۲۱۷</ref> و یا تقریری نو از «مسأله اراده خداوند» و نیز «مسأله اولویت ذاتی» دیده می‌شود.{{سخ}}
'''دیدگاه خاص وی در باب [[معجزه]]'''{{سخ}}
'''دیدگاه خاص وی در باب [[معجزه]]'''{{سخ}}
برخی آراء او در این اثر، خاص است. برای نمونه می‌توان به دیدگاه او در معجزه اشاره کرد. به عقیده وی منشأ وقوع معجزات و خوارق عاداتی که از مقوله فعل و تحریک و تأثیر است، مانند اِبراء اَمراض(خوب کردن بیماری‌ها)، کمال قوه تحریک در نفسِ نبی است که سبب می‌شود نفس نبوی هر چه را تصور کند و اراده تحقق آن را نماید، آن صورت در خارج تحقق پیدا کند. در عین حال او این احتمال را مطرح می‌کند که در معجزاتی مثل شنیده شدن تسبیح شن‌ها، تصرف نبی در عالم خارج نباشد، بلکه تصرف او در قوه مُتَخَیّله افراد باشد.(یعنی شن‌ها واقعاً تسبیح نمی‌گویند بلکه انسان چنین می‌پندارد.)<ref>گوهر مراد، ص۳۸۰-۳۸۱</ref>
برخی آراء او در این اثر، خاص است. برای نمونه می‌توان به دیدگاه او در معجزه اشاره کرد. به عقیده وی منشأ وقوع معجزات و خوارق عاداتی که از مقوله فعل و تحریک و تأثیر است، مانند اِبراء اَمراض(خوب کردن بیماری‌ها)، کمال قوه تحریک در نفسِ نبی است که سبب می‌شود نفس نبوی هر چه را تصور کند و اراده تحقق آن را نماید، آن صورت در خارج تحقق پیدا کند. در عین حال او این احتمال را مطرح می‌کند که در معجزاتی مثل شنیده شدن تسبیح شن‌ها، تصرف نبی در عالم خارج نباشد، بلکه تصرف او در قوه مُتَخَیّله افراد باشد.(یعنی شن‌ها واقعاً تسبیح نمی‌گویند بلکه انسان چنین می‌پندارد.)<ref>فیاض لاهیجی، گوهر مراد، ص۳۸۰-۳۸۱</ref>


در باب معجزاتی مانند اخبار از [[عالم غیب|غیب]] و معجزات گفتاری، علت آن‌ها کمال قوه ادراک عقلی و خیالی است. نبی از طریق اتصال به عقول مجرده و نفوس فلکیه، بر تمامی امور مطلع و از امور غایبه و حوادث آینده آگاه است.
در باب معجزاتی مانند اخبار از [[عالم غیب|غیب]] و معجزات گفتاری، علت آن‌ها کمال قوه ادراک عقلی و خیالی است. نبی از طریق اتصال به عقول مجرده و نفوس فلکیه، بر تمامی امور مطلع و از امور غایبه و حوادث آینده آگاه است.
خط ۹۹: خط ۹۹:
این تحلیل از معجزه بدیع است و از آرای خاص او به شمار می‌آید.
این تحلیل از معجزه بدیع است و از آرای خاص او به شمار می‌آید.


فیاض [[قرآن]] را معجزه‌ای برای عموم مردم محسوب نمی‌کند و عقیده دارد اعجاز قرآن تنها برای حکمای محققین و علمای محصیلن که به علوم عقلیه و اصول معارف عارفند و نیز علمایی که به علوم عربیت آگاهی دارند روشن است.<ref>گوهر مراد، ص۳۹۵</ref> {{سخ}}
فیاض [[قرآن]] را معجزه‌ای برای عموم مردم محسوب نمی‌کند و عقیده دارد اعجاز قرآن تنها برای حکمای محققین و علمای محصیلن که به علوم عقلیه و اصول معارف عارفند و نیز علمایی که به علوم عربیت آگاهی دارند روشن است.<ref>فیاض لاهیجی، گوهر مراد، ص۳۹۵</ref> {{سخ}}
عامه مردم از درک اعجاز قرآن عاجزند؛ «چون عارف به حقایق علوم حِکْمیّه و دقایق فنون عربیه نیستند، پس قرآن معجزه برای ایشان نتوانَد شد»<ref>گوهر مراد، ص۳۹۶</ref> اگرچه از جهت «[[تحدی]]» قرآن و عدم معارضه با قرآن، اعجاز برای عموم مردم ثابت می‌شود.»<ref>گوهر مراد، ص۳۹۶</ref> {{سخ}}
عامه مردم از درک اعجاز قرآن عاجزند؛ «چون عارف به حقایق علوم حِکْمیّه و دقایق فنون عربیه نیستند، پس قرآن معجزه برای ایشان نتوانَد شد»<ref>فیاض لاهیجی، گوهر مراد، ص۳۹۶</ref> اگرچه از جهت «[[تحدی]]» قرآن و عدم معارضه با قرآن، اعجاز برای عموم مردم ثابت می‌شود.»<ref>فیاض لاهیجی، گوهر مراد، ص۳۹۶</ref> {{سخ}}


'''دیدگاه در باب مرتبت نفس [[رسول اکرم|حضرت رسول]]'''{{سخ}}
'''دیدگاه در باب مرتبت نفس [[رسول اکرم|حضرت رسول]]'''{{سخ}}
فیاض بر این باور است که نفس خاتم الانبیاء در ابتدای خلقت در مرتبه [[عقل فعال]] که مُفیض علوم و کمالات است<ref>گوهر مراد، ص۳۶۵</ref>، قرار دارد و در نهایت پس از کسب کمالات، هم‌رُتبه عقل اول می‌شود.<ref>گوهر مراد، ص۱۶۷</ref> همرتبه بودن با عقل فعال در بدو آفرینش، بدین معناست که حضرت رسول در همان آغاز زندگی در این جهان، نسبت به تمام علوم و معقولات آگاه است.{{مدرک}}
فیاض بر این باور است که نفس خاتم الانبیاء در ابتدای خلقت در مرتبه [[عقل فعال]] که مُفیض علوم و کمالات است<ref>فیاض لاهیجی، گوهر مراد، ص۳۶۵</ref>، قرار دارد و در نهایت پس از کسب کمالات، هم‌رُتبه عقل اول می‌شود.<ref>فیاض لاهیجی، گوهر مراد، ص۱۶۷</ref> همرتبه بودن با عقل فعال در بدو آفرینش، بدین معناست که حضرت رسول در همان آغاز زندگی در این جهان، نسبت به تمام علوم و معقولات آگاه است.{{مدرک}}


او همین سخن را در باب [[امامان شیعه|امامان]] نیز بیان می‌کند. تصریح می‌کند که ائمه کامل العقل و العلم به دنیا می‌آیند و هر چه معلوم [[ملائکه]] و رسل است، معلوم ائمه نیز هست.<ref>گوهر مراد، ص۵۹۴</ref> افزون بر این، یکی از ویژگی‌های امام را «علم به جمیع علوم و جمیع آنچه که مردم بدان محتاج‌اند، اگرچه در غیر امور دینیه باشد» می‌داند.<ref>گوهر مراد، ص۵۹۱</ref>
او همین سخن را در باب [[امامان شیعه|امامان]] نیز بیان می‌کند. تصریح می‌کند که ائمه کامل العقل و العلم به دنیا می‌آیند و هر چه معلوم [[ملائکه]] و رسل است، معلوم ائمه نیز هست.<ref>فیاض لاهیجی، گوهر مراد، ص۵۹۴</ref> افزون بر این، یکی از ویژگی‌های امام را «علم به جمیع علوم و جمیع آنچه که مردم بدان محتاج‌اند، اگرچه در غیر امور دینیه باشد» می‌داند.<ref>فیاض لاهیجی، گوهر مراد، ص۵۹۱</ref>


===بررسی مسائل جدید و حذف مباحث کم اهمیت===
===بررسی مسائل جدید و حذف مباحث کم اهمیت===
لاهیجی برخی از مباحث و عناوینی را که در آثار کلامی متقدم مانند تجرید الاعتقاد مطرح بوده، از فهرست مطالب خود حذف کرده است. برای مثال از موضوعاتی مانند تعذیب اطفال، آجال، ارزاق و اسعار در گوهر مراد سخنی نیامده است.
لاهیجی برخی از مباحث و عناوینی را که در آثار کلامی متقدم مانند تجرید الاعتقاد مطرح بوده، از فهرست مطالب خود حذف کرده است. برای مثال از موضوعاتی مانند تعذیب اطفال، آجال، ارزاق و اسعار در گوهر مراد سخنی نیامده است.


در مقابل او به برخی مباحث پرداخته که در دیگر کتب، کمتر اشاره‌ای بدان‌ها شده است؛ مانند بحث از سبب اجابت [[دعا|دعوات]] و سرّ انتفاع از [[زیارت]] قبور مؤمنین<ref>رک: گوهر مراد، ص۳۳۱</ref> و کیفیت اِخبار به مَغیبات(مُغَیّبات=امور پنهانی).<ref>گوهر مراد، ص۳۸۰</ref><ref>نکاتی در باب فیاض و..، ص۱۴</ref>
در مقابل او به برخی مباحث پرداخته که در دیگر کتب، کمتر اشاره‌ای بدان‌ها شده است؛ مانند بحث از سبب اجابت [[دعا|دعوات]] و سرّ انتفاع از [[زیارت]] قبور مؤمنین<ref>رک: فیاض لاهیجی، گوهر مراد، ص۳۳۱</ref> و کیفیت اِخبار به مَغیبات(مُغَیّبات=امور پنهانی).<ref>فیاض لاهیجی، گوهر مراد، ص۳۸۰؛ عطایی نظری، نکاتی در باب فیاض و..، ص۱۴</ref>


==چاپ‌های کتاب==
==چاپ‌های کتاب==
از کتاب گوهر مراد نسخ خطی فراوانی به جای مانده و این اثر تاکنون چندین بار به صورت چاپ سنگی و حروفی به طبع رسیده است.<ref>برای آگاهی از نسخه‌ها و شناسایی چاپ‌ها رک: سید [[محمدباقر حجتی]]، یادنامه حکیم لاهیجی، ص۳۲۶-۳۲۰؛ و نیز جعفر سبحانی و دیگران، معجم طبقات المتکلمین، ج ۴، ص۵۵۱</ref> کنگره بزرگداشت لاهیجی با مقدمه [[زین العابدین قربانی]]، گوهر مراد را منتشر کرده است.<ref>نکاتی در باب فیاض و..، ص۱۴</ref>
از کتاب گوهر مراد نسخ خطی فراوانی به جای مانده و این اثر تاکنون چندین بار به صورت چاپ سنگی و حروفی به طبع رسیده است.<ref>برای آگاهی از نسخه‌ها و شناسایی چاپ‌ها رک: سید [[محمدباقر حجتی]]، یادنامه حکیم لاهیجی، ص۳۲۶-۳۲۰؛ و نیز جعفر سبحانی و دیگران، معجم طبقات المتکلمین، ج ۴، ص۵۵۱</ref> کنگره بزرگداشت لاهیجی با مقدمه [[زین العابدین قربانی]]، گوهر مراد را منتشر کرده است.<ref>عطایی نظری، نکاتی در باب فیاض و..، ص۱۴</ref>


==دیدگاه‌ها درباره کتاب==
==دیدگاه‌ها درباره کتاب==
فیاض لاهیجی کتاب خود را اینگونه وصف می‌کند:
فیاض لاهیجی کتاب خود را اینگونه وصف می‌کند:
::«چون این نسخه شریف اتمام یافت و این گوهر مراد از دریای قوت به ساحل فعلیت آمد، کتابی در نظر آمد به غایت گرامی؛ چنانچه با قطع نظر از این معنی که چون منِ ضعیفی مؤلف آن است، توان گفت که مُؤلَّفی(کتابِ تألیف شده) در باب خود نظیر و مانند وی نباشد. چه این نسخه مشتمل است بر مسائل جَمّه و مطالب مُهمّه که قرة العین عرفا و محققین و خلاصه افکار متقدمین و متأخرین است. به تقریری که مبتدیان را از اقرب طرق به مطلب رساند و تحقیقی که متوسطان را از بَوادی حیرت رهانَد و انتقادی که منتهیان را از خزانه نقود و معقولات غیرمغشوشه به اوهام و خیالات شُدن توانَد.»<ref>گوهر مراد، ص۳۲</ref>
::«چون این نسخه شریف اتمام یافت و این گوهر مراد از دریای قوت به ساحل فعلیت آمد، کتابی در نظر آمد به غایت گرامی؛ چنانچه با قطع نظر از این معنی که چون منِ ضعیفی مؤلف آن است، توان گفت که مُؤلَّفی(کتابِ تألیف شده) در باب خود نظیر و مانند وی نباشد. چه این نسخه مشتمل است بر مسائل جَمّه و مطالب مُهمّه که قرة العین عرفا و محققین و خلاصه افکار متقدمین و متأخرین است. به تقریری که مبتدیان را از اقرب طرق به مطلب رساند و تحقیقی که متوسطان را از بَوادی حیرت رهانَد و انتقادی که منتهیان را از خزانه نقود و معقولات غیرمغشوشه به اوهام و خیالات شُدن توانَد.»<ref>فیاض لاهیجی، گوهر مراد، ص۳۲</ref>


[[سید ابوالحسن رفیعی قزوینی]] در تجلیل از این کتاب می‌نویسد:
[[سید ابوالحسن رفیعی قزوینی]] در تجلیل از این کتاب می‌نویسد:
خط ۱۴۵: خط ۱۴۵:
{{کتاب‌شناسی شیعه (قرن یازدهم)}}
{{کتاب‌شناسی شیعه (قرن یازدهم)}}


[[Category:کتاب‌های کلامی شیعه قرن ۱۱ (قمری)]]
[[Category:کتاب‌های کلامی (فارسی)]]
[[Category:آثار عبدالرزاق لاهیجی]]
[[Category:مقاله‌های بدون اولویت]]
[[Category:کتاب‌های دوره صفویه]]


[[رده:کتاب‌های کلامی شیعه قرن ۱۱ (قمری)]]
[[رده:کتاب‌های کلامی شیعه قرن ۱۱ (قمری)]]
Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۴٬۴۷۰

ویرایش