محمد بن علی شلمغانی: تفاوت میان نسخه‌ها

'''محمد بن علی شَلمَغانی'''، کنیه‌اش ابوجعفر<ref>خویی، معجم رجال الحدیث، مؤسسة الخوئی الإسلامیة، ج۱۸، ص۵۰.</ref> و معروف به العزاقری<ref>ابن‌اثیر، الکامل فی التاریخ، ۱۳۸۵ق، ج۸، ص۲۹۰.</ref> از [[فهرست اصحاب امام حسن عسکری(ع)|اصحاب امام حسن عسکری(ع)]] و از [[مجتهد|فقها]] و محدثان [[امامیه]] در دوران [[غیبت صغرا]] بود.<ref>صفری فروشانی، غالیان (جریان‌ها و برآیندها)، ۱۳۷۸ش، ص۱۳۶.</ref> او در روستایی به نام شَلمَغان در حوالی شهر واسط (از شهرهای [[عراق]]) متولد شد.<ref>ابن‌اثیر، الکامل فی التاریخ، ۱۳۸۵ق، ج۸، ص۲۹۰.</ref> برخی گفته‌اند شلمغانی جایگاه ویژه‌ای نزد [[حسین بن روح نوبختی]] (سومین نایب از [[نواب اربعه]]) داشت و واسطه بین او و مردم بود و حوایج شیعیان را به وی می‌رساند.<ref>شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ۱۴۱۱ق، ص۳۰۳؛ علامه مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۵۱، ص۳۲۱.</ref> برخی نیز گفته‌اند حسین بن روح چنین جایگاهی به وی نداده<ref>برای نمونه نگاه کنید به شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ۱۴۱۱ق، ص۴۰۸؛ علامه مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۵۱، ص۳۷۴-۳۷۵.</ref> و او فقط یکی از فقیهان شیعه و مورد اعتماد اصحاب بود.<ref>برای نمونه نگاه کنید به حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۱۶ق، ج۲۵، ص۳۱.</ref> گفته می‌شود شلمغانی انتظار داشت تا مقام نیابت [[امام مهدی عجل الله تعالی فرجه|حضرت مهدی(ع)]] به او واگذار شود که به حسین بن روح واگذار شد؛<ref>صفری فروشانی، غالیان (جریان‌ها و برآیندها)، ۱۳۷۸ش، ص۱۳۶.</ref> از همین رو رفته رفته به مخالفت با حسین بن روح پرداخت و دروغ‌هایی را به وی نسبت داد.<ref>خویی، معجم رجال الحدیث، مؤسسة الخوئی الإسلامیة، ج۱۸، ص۵۲.</ref> بنا به گزارش مورخان، انحرافاتی در عقاید شلمغانی پدید آمد و به [[غلو]] گرایش پیدا کرد.<ref>برای نمونه نگاه کنید به ابن‌اثیر، الکامل فی التاریخ، ۱۳۸۵ق، ج۸، ص۲۹۰؛ اقبال آشتیانی، خاندان نوبختی، ۱۳۴۵ش، ص۲۲۷.</ref> او معتقد بود که روح خداوند در [[آدم (پیامبر)|حضرت آدم]] حلول کرد و پس از او در سایر [[پیامبران|انبیاء]] و اوصیا حلول کرد تا به [[امام حسن عسکری علیه‌السلام|امام حسن عسکری(ع)]] رسید و پس از وی در بدن خودش حلول کرده است.<ref>اقبال آشتیانی، خاندان نوبختی، ۱۳۴۵ق، ص۲۲۴-۲۲۷.</ref> شلمغانی مدعی شد که نایب امام مهدی(ع) است و خود را مأمور به اظهار این مقام دانست<ref>مشکور، فرهنگ فرق اسلامی، ۱۳۷۵ش، ص۲۵۸.</ref> و پیروانی پیدا کرد که به [[شلمغانیه]] معروف شدند.<ref>مشکور، فرهنگ فرق اسلامی، ۱۳۷۵ش، ص۲۵۹.</ref> پس از آنکه حسین بن روح از عقاید وی مُطلع گشت، از او بیزاری جست و وی را لعن نمود و شیعیان را به دوری کردن از او دستور داد.<ref>شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ۱۴۱۱ق، ص۴۰۶.</ref> سپس توقیعی از سوی حضرت مهدی(ع) در ردّ شلمغانی به دست حسین بن روح رسید که در آن از شلمغانی بیزاری جسته و او را دروغگو، منحرف از اسلام و [[ارتداد|مرتد]] معرفی نموده و شیعیان را به دوری جستن از او دستور داده بود.<ref>شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ۱۴۱۱ق، ص۴۱۰-۴۱۱.</ref> نجاشی در کتاب رجالش ۱۷ اثر برای شلمغانی ذکر کرده است.<ref>نجاشی، رجال النجاشی، ۱۳۶۵ش، ص۳۷۸-۳۷۹.</ref> کتاب «التکلیف» یکی از این آثار است<ref>نجاشی، رجال النجاشی، ۱۳۶۵ش، ص۳۷۸.</ref> که حاوی روایات امامان شیعه بود و او پیش از غلوش آن را گردآوری کرده و مورد عمل شیعیان بود.<ref>صفری فروشانی، غالیان (جریان‌ها و برآیندها)، ۱۳۷۸ش، ص۱۳۷.</ref> به گزارش شیخ طوسی در کتاب الغیبة گروهی از شیعیان این کتاب را نزد حسین روح بردند و او آن را کامل مطالعه نمود و تأیید کرد که غیر از دو یا سه مورد، بقیه مطالب کتاب را از ائمه(ع) روایت کرده و مطلبی خلاف شرع در آن نیست.<ref>شیخ طوسی، کتاب الغیبه، ۱۴۱۱ق، ص۴۰۹.</ref>