ام‌هانی دختر ابوطالب: تفاوت میان نسخه‌ها

'''أُم‌ّهانِی دختر ابوطالب''' خواهر [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] و از راویان و صحابی پیامبر(ص) است. به گفته مورخان، [[معراج|معراج پیامبر اسلام(ص)]] از خانه ام‌هانی آغاز شد. پس از [[فتح مکه]] پیامبر اسلام کسانی که در خانه ام‌هانی پناهنده شده بودند را بخشید. همسر وی هُبَیرَة بن ابی‌وهب مخزومی است. برخی مورخان، مسلمان شدن ام‌هانی را بعد از [[فتح مکه]] دانسته‌اند؛ اما به گفته عده‌ای دیگر و با استناد به روایتی از پیامبر(ص)، ام‌هانی همواره یکتاپرست بوده است. ام‌هانی از راویان [[خطبه غدیر|حدیث غدیر]] و [[حدیث ثقلین]] است. وی از مدافعان [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|حضرت فاطمه(س)]] در [[ماجرای فدک]] بود. فرزند ام‌هانی، [[جعدة بن هبیره|جَعدَة بن هُبَیرَه]] از [[فهرست اصحاب امام علی(ع)|اصحاب امام علی(ع)]] و فرماندار خراسان در زمان ایشان بوده است.  

ام‌هانی دختر [[ابوطالب]] و [[فاطمه بنت اسد]] و خواهر تَنی [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] است.<ref>ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۸، ص۱۲۰؛ خرگوشی، شرف المصطفی، ۱۴۲۴ق، ج۲، ص۴۴.</ref> نام وی فاخِته، و بعضی جُمانه و هند نیز گفته‌اند.<ref>ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۸، ص۱۲۰؛ خرگوشی، شرف المصطفی، ۱۴۲۴ق، ج۲، ص۴۴.</ref> به گفته [[عبدالله بن عباس|ابن‌عباس]]، پیامبر(ص) وی را اُم‌ِّهانی خطاب کرده است.<ref>ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۸، ص۱۲۰.</ref> همسرش هُبَيْرَة بن ابی‌وهب مخزومی از کسانی بود که پیامبر(ص) را آزار می‌داد.<ref>ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۸، ص۱۲۰.</ref> بنا بر قولی، هبیره در [[غزوه خندق|جنگ خندق]] کشته شده است،<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۱۰، ص۲۴۲.</ref> اما برخی تاریخ‌نگاران معتقدند هبیره بعد از [[فتح مکه]] به [[نجران]] فرار کرد و در آنجا در حال [[کفر]] درگذشت.<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۲۲ق، ج۴، ص۱۹۶۳.</ref>  

در کتاب «طبقات الکبری» چنین آمده که [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] در شب [[معراج]] در خانه ام‌هانی اقامت داشته و پس از بازگشت از معراج نیز به خانه ام‌هانی رفته است.<ref>ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۱۶۶و۱۶۷.</ref> به گفته ابن‌عبدالبر از مورخان [[اهل سنت و جماعت|اهل سنت]]، ام‌هانی بعد از فتح مکه، [[اسلام]] آورده است؛<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۱۹۶۳.</ref> اما به باور قاضی نعمان مغربی در کتاب شرح الاخبار، بر اساس روایتی از پیامبر(ص)، ام‌هانی همواره [[توحید|یکتاپرست]] بوده است.<ref>قاضی نعمان المغربی، شرح الاخبار، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۱۲۰.</ref> در روایتی از پیامبر اسلام(ص)، ام‌هانی از بهترین زنان<ref>محمدی ری شهری، موسوعة الامام الحسین(ع)، ۱۴۳۱ق، ج۱، ص۳۳۱.</ref> و از اهل [[بهشت]] معرفی شده است.<ref>تستری، قاموس الرجال، ۱۴۱۰ق، ج۱۲، ص۲۲۴؛ محمدی ری شهری، موسوعة الامام الحسین(ع)، ۱۴۳۱ق، ج۱، ص۳۳۲؛ قاضی نعمان المغربی، شرح الاخبار، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۱۲۰.</ref> در [[لیلة المبیت|لیلةالمبیت]] پیامبر(ص) تا وقت سحر در خانه ام‌هانی اقامت داشته و از آنجا [[هجرت به مدینه|هجرت]] به طرف [[مدینه]] را آغاز کرده است.<ref>کراجکی، کنزالفوائد، ۱۴۱۰ق، ص۲۰۶.</ref> [[شیخ مفید]] در کتاب [[الجمل (کتاب)|الجمل]] نامه‌ای از امام علی(ع) به ام‌هانی آورده که در آن به وقایع و رخدادهای جنگ جمل و عاقبت [[طلحة بن عبیدالله|طلحه]] و [[زبیر بن عوام|زبیر]] اشاره شده است.<ref>شیخ مفید، الجمل، ۱۴۱۳ق، ص۳۹۷.</ref> یکی از درهای [[مسجد الحرام|مسجدالحرام]] به نام بابِ ام‌هانی است.<ref>خرگوشی، شرف المصطفی، ۱۴۲۴ق، ج۲، ص۴۴.</ref>

به گفته ابن‌سعد واقدی در کتاب «الطبقات الکبری»، پیامبر(ص) از ام‌هانی دو بار خواستگاری کرده است بار اول از [[ابوطالب]]، که بنا به مناسبات قبیله‌ای، ام‌هانی با هبیره ازدواج کرده است و بار دوم بعد از [[فتح مکه]] و فرار هبیره بوده است.<ref>ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۸، ص۱۲۰.</ref> پس از اسلام آوردن ام‌هانی، از آنجا که اسلام باعث جدایی زن از همسر [[کفر|کافر]] می‌شود پیامبر از ام‌هانی [[خواستگاری]] کرد.<ref>ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۸، ص۱۲۰.</ref> برقی در کتاب [[رجال البرقی (کتاب)|رجال خود]] ام‌هانی را از همسران پیامبر(ص) معرفی کرده است؛<ref>برقی، رجال برقی،۱۴۳۰ق، ص۳۷۸.</ref> اما مورخان دیگری قائل هستند که با وجود خواستگاری پیامبر(ص) از ام‌هانی، اما وی با دلائلی خواستگاری پیامبر را نپذیرفته است.<ref>ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۸، ص۱۲۰.</ref>

[[ابن‌شهرآشوب|ابن شهرآشوب]] در کتاب [[مناقب آل ابی‌طالب (کتاب)|مناقب آل ابی‌طالب]] به بخشش دو نفر از مشرکین توسط پیامبر(ص)، در روز فتح مکه، که در خانه ام‌هانی پناهنده شده بودند اشاره کرده است.<ref>ابن شهرآشوب، مناقب آل ابی‌طالب، ۱۳۷۹ق، ج۳، ص۱۹۶؛ ابن هشام، السیرة النبویة، بیروت، ج۲، ص۴۱۱.</ref>

در کتاب [[ینابیع المودة لذوی القربی (کتاب)|ینابیع الموده]]، ام‌هانی را از جمله راویان [[حدیث ثقلین]] دانسته است.<ref>قندوزی، ینابیع المودة، ۱۴۲۲ق، ج۱، ص۱۲۳.</ref> به گفته مورخان، ام‌هانی از حاضران [[حجة الوداع|حجةالوداع]] و راویان [[واقعه غدیر]] است.<ref>سید بن طاووس، الطرائف، ۱۴۰۰، ص۱۴۰و ۱۴۱؛ امینی، الغدیر، ۱۴۱۶ق، ج۱، ص۱۸.</ref> ام‌هانی از راویان و مدافعان [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|فاطمه(س)]] دختر پیامبر اسلام(ص) در [[ماجرای فدک]] بود. وی با استناد به [[آیه فیء|آیه ۷ سوره حشر]]، [[ابوبکر بن ابی‌قحافه|ابوبکر]] را تکذیب کرده و از حق فاطمه(س) دفاع کرده است.<ref>تستری، قاموس الرجال، ۱۴۱۰ق، ج۱۲، ص۲۲۴؛ بلاذری، فتوح البلدان، ۱۹۵۶م، ج۱، ص۳۵-۳۶.</ref>

روایات متعددی در منابع [[شیعه]] و [[اهل سنت و جماعت|اهل سنت]] از ام‌هانی نقل شده است که برخی محققین تعداد ۱۱۲ [[حدیث]] را ذکر کرده‌اند.<ref>غروی نائینی، محدثات شیعه، ۱۳۷۵ش، ص۳۳۹.</ref>