کاربر ناشناس
بلخ: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
imported>Fayaz جز (←پیش از اسلام) |
imported>Fayaz جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳۵: | خط ۳۵: | ||
| سیاسی = | | سیاسی = | ||
}} | }} | ||
'''بلخ''' از قدیمی‌ترین شهرهای [[افغانستان]] است. اکثریت اهالی شهر بلخ، [[اهل‌سنت]] و اقلیت آن [[شیعه]] هستند. [[قیام یحیی بن زید]] در [[سال ۱۲۵ هجری قمری|۱۲۵ق]]، نخستین واقعه مهم شیعی در بلخ بشمار می‌رود. | '''بلخ''' از قدیمی‌ترین شهرهای [[افغانستان]] است. اکثریت اهالی شهر بلخ، [[اهل‌سنت]] و اقلیت آن [[شیعه]] هستند. [[خاندان برمکی]] از مشهورترین خاندان این شهر بود که وزارت [[بنی‌عباس]] را نیز بدست گرفت. [[قیام یحیی بن زید]] در [[سال ۱۲۵ هجری قمری|۱۲۵ق]]، نخستین واقعه مهم شیعی در بلخ بشمار می‌رود. | ||
مسلمانان در اواخر قرن نخست قمری، مسلمانان بر بلخ مسلط شدند و تا پیش از ویرانی بلخ توسط چنگیز (قرن ۷ق)، بلخ یکی از چهار بخش بزرگ [[خراسان]] بود و [[راویان]] و عالمان دینی بسیاری در آن پرورش یافت. شمار راویان [[ائمه]] در بلخ از قرن دوم تا قرن پنج قمری رو به افزایش بوده است. [[مقاتل بن مقاتل]]، [[زیاد بن سلیمان]]، [[عمر بن هارون]]، [[مظفر بن محمد]]، [[نصربن صباح]] و [[متوکل بن هارون | مسلمانان در اواخر قرن نخست قمری، مسلمانان بر بلخ مسلط شدند و تا پیش از ویرانی بلخ توسط چنگیز (قرن ۷ق)، بلخ یکی از چهار بخش بزرگ [[خراسان]] بود و [[راویان]] و عالمان دینی بسیاری در آن پرورش یافت. شمار راویان [[ائمه]] در بلخ از قرن دوم تا قرن پنج قمری رو به افزایش بوده است. [[مقاتل بن مقاتل]]، [[زیاد بن سلیمان]]، [[عمر بن هارون]]، [[مظفر بن محمد]]، [[نصربن صباح]] و [[متوکل بن هارون]]، راوی [[صحیفه سجادیه]] از جمله این افراد بوده‌اند. | ||
برخی بلخ را خاستگاه ادبیات فارسی، عرفان اسلامی و [[تصوف]] در خراسان می‌دانند. [[شهید بلخی]]، رشیدالدین وطواط، [[ابراهیم بن ادهم]]، شقیق بلخی و مولوی از مشاهیر بلخ هستند. مسجد ۹ | برخی بلخ را خاستگاه ادبیات فارسی، عرفان اسلامی و [[تصوف]] در خراسان می‌دانند. [[شهید بلخی]]، رشیدالدین وطواط، [[ابراهیم بن ادهم]]، شقیق بلخی و مولوی از مشاهیر بلخ هستند. [[مسجد ۹ گنبد]]، قدیمی‌ترین مسجد باقی‌مانده افغانستان در این شهر قرار دارد. | ||
==موقعیت و ویژگی‌های اجتماعی== | ==موقعیت و ویژگی‌های اجتماعی== | ||
| خط ۴۸: | خط ۴۸: | ||
==پیش از اسلام== | ==پیش از اسلام== | ||
[[پرونده:مرقد شیث پیامبر در بلخ.jpg|بندانگشتی|مرقد منسوب به شیث پیامبر در بلخ]] | [[پرونده:مرقد شیث پیامبر در بلخ.jpg|بندانگشتی|مرقد منسوب به شیث پیامبر در بلخ]] | ||
بلخ از ۵۰۰ سال پیش از میلاد مسکونی بوده است. اسکندر این شهر را در ۳۰۰ پیش از میلاد فتح کرد. بلخ پس از آن مرکز ساتراپی (حکومت) باکتریان یونانی شد.<ref>[https://www.britannica.com/place/Balkh دانشنامه بریتانیکا، «Balkh AFGHANISTAN»]</ref> این شهر، دست‌کم از زمان اسکندر، با بارویی عظیم حراست می‌شد.<ref>[http://database-aryana-encyclopaedia.blogspot.com/2009/09/blog-post_4394.html دانشنامه آریانا]</ref> بلخ سپس مرکز حکومت کوشانی و هفتالی (هپتالی) شد. این شهر قبل از اسلام یکی از مراکز بوداییان بود و معبد مشهور نویهار یا نوبهار در آن قرار داشت.<ref>مدخل «بلخ» در دانشنامه جهان اسلام، ج۴، ص۱۱-۳.</ref> برمکیان از مشهورترین خاندان بلخ بود.<ref>مدخل «بلخ» در دانشنامه جهان اسلام، ج۴، ص۱۱-۳.</ref> بلخ در آیین [[زرتشت|زرتشتی]] هم دارای اهمیت بود و تا قبل از ظهور اسلام پنج آتشکده داشت. برخی مستشرقان مانند انکتیل دوپرون، عقیده دارند که بلخ زادگاه زردتشت بوده است.<ref>معین، مزدیسنا و تأثیر آن در ادبیات پارسی، ۱۳۲۶ش، ص۶۴.</ref> در کتاب حدودالعالم، بلخ به عنوان مرکز تجارت [[هند |هندوستان]] توصیف شده است.<ref>مدخل «بلخ» در دانشنامه جهان اسلام، ج۴، ص۱۱-۳.</ref> | بلخ از ۵۰۰ سال پیش از میلاد مسکونی بوده است. اسکندر این شهر را در ۳۰۰ پیش از میلاد فتح کرد. بلخ پس از آن مرکز ساتراپی (حکومت) باکتریان یونانی شد.<ref>[https://www.britannica.com/place/Balkh دانشنامه بریتانیکا، «Balkh AFGHANISTAN»]</ref> این شهر، دست‌کم از زمان اسکندر، با بارویی عظیم حراست می‌شد.<ref>[http://database-aryana-encyclopaedia.blogspot.com/2009/09/blog-post_4394.html دانشنامه آریانا]</ref> بلخ سپس مرکز حکومت کوشانی و هفتالی (هپتالی) شد. این شهر قبل از اسلام یکی از مراکز بوداییان بود و معبد مشهور نویهار یا نوبهار در آن قرار داشت.<ref>مدخل «بلخ» در دانشنامه جهان اسلام، ج۴، ص۱۱-۳.</ref> [[برمکیان]] از مشهورترین خاندان بلخ بود.<ref>مدخل «بلخ» در دانشنامه جهان اسلام، ج۴، ص۱۱-۳.</ref> بلخ در آیین [[زرتشت|زرتشتی]] هم دارای اهمیت بود و تا قبل از ظهور اسلام پنج آتشکده داشت. برخی مستشرقان مانند انکتیل دوپرون، عقیده دارند که بلخ زادگاه زردتشت بوده است.<ref>معین، مزدیسنا و تأثیر آن در ادبیات پارسی، ۱۳۲۶ش، ص۶۴.</ref> در کتاب حدودالعالم، بلخ به عنوان مرکز تجارت [[هند |هندوستان]] توصیف شده است.<ref>مدخل «بلخ» در دانشنامه جهان اسلام، ج۴، ص۱۱-۳.</ref> | ||
حدود و قلمرو تاریخی بلخ در طول زمان بزرگتر از اندازه فعلی آن بوده است. بلخ یکی از مراکز اصلی فرهنگ و تمدن فارسی بوده است. موقعیت جغرافیایی بلخ به این اهمیت افزوده است.<ref>عنایت‌الله، «مدخل بلخ»، ص۴۵۷.</ref> راه‌های بازرگانی مانند جاده ابریشم و جاده تجاری هند در بلخ بهم می‌رسیدند.<ref>عنایت‌الله، «مدخل بلخ»، ص۴۵۷.</ref> | حدود و قلمرو تاریخی بلخ در طول زمان بزرگتر از اندازه فعلی آن بوده است. بلخ یکی از مراکز اصلی فرهنگ و تمدن فارسی بوده است. موقعیت جغرافیایی بلخ به این اهمیت افزوده است.<ref>عنایت‌الله، «مدخل بلخ»، ص۴۵۷.</ref> راه‌های بازرگانی مانند جاده ابریشم و جاده تجاری هند در بلخ بهم می‌رسیدند.<ref>عنایت‌الله، «مدخل بلخ»، ص۴۵۷.</ref> | ||