مسجد جامع بصره: تفاوت میان نسخه‌ها

'''مسجد جامع بَصره''' قدیمی‌ترین [[مسجد]] ساخته‌شده در [[عراق]]، واقع در شهر [[بصره]]. این مسجد به‌دلیل حضور [[امام علی علیه‌السلام|امام اول شیعیان]] در آن، به «مسجد خُطوَة امام علی(ع)» (قدمگاه امام علی) نیز شهرت دارد. امام علی(ع) پس از پایان [[جنگ جمل]]، در این مسجد حضور یافت و برای مردم [[خطبه]] خواند. [[مسجد جامع]] بصره در طول سال‌ها مرمت و بازسازی شد. از مسجد قدیم به‌جز [[مناره]]، چیزی باقی نمانده و در کنار آن مسجد جدید با معماری نوین احداث شده است. مسجد بصره از همان ابتدا محل برپایی حلقه‌های درسی و حضور مکاتب فکری بوده است. امروزه بسیاری از مردم عراق، در مناسبت‌های مذهبی با پای پیاده به این مکان می‌روند.

مسجد جامع بصره، نخستین مسجد جامع ساخته‌شده در [[عراق]] و سومین مسجد در [[اسلام]] است.<ref>شانواز و منتشلو، «بررسی جایگاه مسجد جامع بصره از تأسیس تا پایان امویان»، ص۷۰.</ref> آنچه در طول تاریخ بر مسجد جامع بصره گذشته و آن را مهم کرده، کارکردهای مختلف سیاسی، قضایی، آموزشی، تربیتی و اجتماعی است.<ref>شانواز و منتشلو، بررسی جایگاه مسجد جامع بصره از تأسیس تا پایان امویان، ص۷۹.</ref> از جامع بصره به‌عنوان اولین مدرسه [[فقه]]، [[حدیث]]، [[اصول فقه|اصول]] و [[فلسفه اسلامی|فلسفه]] نام برده می‌شود که در دوران‌های مختلف، محل مباحثات و مناظرات نحوی، ادبی، کلامی و مذهبی میان شخصیت‌های علمی بود<ref>شانواز و منتشلو، «بررسی جایگاه مسجد جامع بصره از تأسیس تا پایان امویان»، ص۹۰.</ref> و به‌دلیل جامعیت این مسجد در تشکیل حلقه‌های درسی و وجود مکتب‌های فکری، به بصره لقب «خزانه اسلام» را داده بودند.<ref>شانواز و منتشلو، «بررسی جایگاه مسجد جامع بصره از تأسیس تا پایان امویان»، ص۹۰.</ref>  

بنا بر گزارشی تاریخی، [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] پس از پایان [[جنگ جمل]]، به مسجد وارد شد و بر روی [[منبر]] برای مردم بصره، [[خطبه]] خواند.<ref>دینوری، اخبار الطوال، ۱۳۷۱ش، ص۱۸۸.</ref> در [[دایرة المعارف تشیع (کتاب)|دائرةالمعارف تشیع]] آمده است که پس از سخنان تند و مکرر امام علی(ع) علیه مردم بصره، طولی نکشید که این شهر به یکی از مراکز مهم شیعیان تبدیل شد.<ref>حاج سیدجوادی و دیگران، دائره المعارف تشیع، ۱۳۸۰ش، ج۳، ص۲۶۲.</ref> به‌دلیل حضور امام(ع)، این مکان به «مسجد خُطوه امام علی(ع)»<ref>[https://www.iribnews.ir/fa/news/3198615 «مسجد خطوه امام علی(ع) معروف به مسجد جامع بصره در عراق»]، خبرگزاری صداوسیما.</ref> یا «مسجد امام علی(ع)»<ref>مقدس، راهنمای اماکن زیارتی و سیاحتی در عراق، ۱۳۸۷ش، ص۲۸۰.</ref> مشهور است.

{{نقل قول یک طبقه|<small>'''خطبه امام علی(ع) برای مردم بصره در مسجد جامع''':</small>{{سخ}}ای مردم بصره! ای سپاهیان زن ([[عایشه]]) و پیروان آن چهارپا (شتر جمل)! درباره من چگونه فکر می‌کنید؟ تا هنگامی که شتر نعره می‌زد پیکار می‌کردید و چون از پای درآمد، گریختید. اخلاق شما پست و پیمان شما ناپایدار و آب شما شور و تلخ است. سرزمین شما به آب نزدیک و از آسمان دور است و به‌خدا سوگند روزی خواهد رسید که این شهر را چنان آب فرو گیرد که فقط کنگره‌های مسجد آن چون سینه کشتی از دریا دیده شود. اکنون به خانه‌های خود بازگردید.<ref>دینوری، اخبار الطوال، ۱۳۷۱ش، ص۱۸۸.</ref>|عرض=۳۰٪|تراز=چپ}}

==تاریخچه ساخت و بازسازی‌ها==

مسجد جامع بصره در چند مرحله ساخته و دچار تغییرات ساختمانی شده است.<ref>[https://tableegh.imamali.net/index.php?id=1366 «مسجد خطوة أمیر المؤمنین الإمام علی (علیه‌السلام)»]، شبکة الامام علی(ع).</ref><br>