تسنن دوازده‌امامی: تفاوت میان نسخه‌ها
←تسنن دوازده‌امامی در ساحت سیاست
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۳۱: | خط ۳۱: | ||
ساحت سیاست یکی از ساحت‌های تحول مذهبی [[ایران|ایرانیان]] از تسنن به تشیع، با واسطه قرارگرفتن تسنن دوازده‌امامی، قلمداد شده است.<ref>جعفریان، تاریخ تشیع در ایران، ۱۳۸۸ش، ص۸۴۰.</ref> از نظر محققان، حکومت‌هایی با رویکرد تسنن دوازده‌امامی در سرتاسر قرون نهم و دهم قمری وجود داشته‌اند.<ref>جعفریان، تاریخ تشیع در ایران، ۱۳۸۸ش، ص۸۴۴.</ref> پیش از این هم، در قرن هشتم و در میان حکومت‌های پرشمار محلی در ایران و عراق، نشانه‌هایی از وجود این گرایش برشمرده شده؛ از جمله در دوران اولیه حکومت محلی [[سربداران]] که نوعی تصوف دوازده‌امامی موجب پیروزی آن شد و در سرتاسر دوران اولیه این حکومت چنین گرایشی در میان حاکمان آن وجود داشته است.<ref>اسمیت، خروج و عروج سربداران، ۱۳۶۱ش، ص۸۲-۹۲.</ref> | ساحت سیاست یکی از ساحت‌های تحول مذهبی [[ایران|ایرانیان]] از تسنن به تشیع، با واسطه قرارگرفتن تسنن دوازده‌امامی، قلمداد شده است.<ref>جعفریان، تاریخ تشیع در ایران، ۱۳۸۸ش، ص۸۴۰.</ref> از نظر محققان، حکومت‌هایی با رویکرد تسنن دوازده‌امامی در سرتاسر قرون نهم و دهم قمری وجود داشته‌اند.<ref>جعفریان، تاریخ تشیع در ایران، ۱۳۸۸ش، ص۸۴۴.</ref> پیش از این هم، در قرن هشتم و در میان حکومت‌های پرشمار محلی در ایران و عراق، نشانه‌هایی از وجود این گرایش برشمرده شده؛ از جمله در دوران اولیه حکومت محلی [[سربداران]] که نوعی تصوف دوازده‌امامی موجب پیروزی آن شد و در سرتاسر دوران اولیه این حکومت چنین گرایشی در میان حاکمان آن وجود داشته است.<ref>اسمیت، خروج و عروج سربداران، ۱۳۶۱ش، ص۸۲-۹۲.</ref> | ||
در قرن نهم قمری و در میان حاکمان تیموری متأخر، گفته شده که [[سلطان حسین بایقرا]] قصد داشت تا در ابتدای حکومت خود | در قرن نهم قمری و در میان حاکمان تیموری متأخر، گفته شده که [[سلطان حسین بایقرا]] قصد داشت تا در ابتدای حکومت خود به نام [[امامان شیعه|دوازده امام(ع)]] خطبه بخواند که توسط [[عبدالرحمن جامی]]<ref>سمرقندی، مطلع سعدین و مجمع بحرین، ۱۳۸۳ش، ج۲، ص۱۰۲۱-۱۰۲۲.</ref> و [[امیر علیشیر نوایی]] از این کار منع شد، ولی گرایش تسنن دوازده امامی خود را تا آخر حکومتش حفظ کرد.<ref>جعفریان، تاریخ تشیع در ایران، ۱۳۸۸ش، ص۸۴۴.</ref> در همان دوران، جهانشاه قَراقویونْلو در سکه‌هایی که ضرب کرد در یک روی سکه عبارت «[[علی ولی الله]]» و در سوی دیگر نام [[خلفای راشدین]] را حک کرد<ref>مزاوی، پیدایش دولت صفوی، ۱۳۸۸ش، ص۱۴۴.</ref> که نمادی از گرایش حکومت او به تسنن دوازده‌امامی قلمداد شده است<ref>خنجی اصفهانی، وسیلة الخادم الی المخدوم، ۱۳۷۵ش، مقدمه مصحح، ص۳۲.</ref> | ||
پیشینه مذهبی [[صفویان]] نیز در بستر حرکت از تسنن به تسنن دوازده‌امامی و پس از آن به [[شیعه|تشیع]] ترسیم شده است.<ref>جعفریان، تاریخ تشیع در ایران، ۱۳۸۸ش، ص۸۴۳.</ref> در تحقیقات جدید، مذهب [[صفی‌الدین اردبیلی|شیخ صفی‌الدین اردبیلی]]، جد صفویان، را شافعی دانسته‌اند<ref>کسروی، شیخ صفی و تبارش، ۱۳۵۵ش، ص۱۰؛ لاکهارت، انقراض سلسله صفویه و ایام استیلای افاغنه در ایران، ۱۳۶۴ش، ص۱۵؛ شفیعی کدکنی، «نقش ایدئولوژیک نسخه‌بدل‌ها»، ص۹۸-۱۰۱. </ref> که به مرور زمان و پس از درگیری فرزندان او بر سر قدرت با رقبا به تشیع تغییر می‌کند.<ref>کریمی، شاه اسماعیل صفوی و تغییر مذهب، ۱۳۹۸ش، ص۲۵-۴۵.</ref> برخی محققان نشانه‌هایی از وجود چنین گرایشی را حتی در حکومت‌هایی که نماد تسنن بوده‌اند، مانند [[حکومت عثمانیان|حکومت عثمانی]]، ارائه داده‌اند.<ref>خنجی اصفهانی، وسیلة الخادم الی المخدوم، ۱۳۷۵ش، مقدمه مصحح، ص۳۱.</ref> | پیشینه مذهبی [[صفویان]] نیز در بستر حرکت از تسنن به تسنن دوازده‌امامی و پس از آن به [[شیعه|تشیع]] ترسیم شده است.<ref>جعفریان، تاریخ تشیع در ایران، ۱۳۸۸ش، ص۸۴۳.</ref> در تحقیقات جدید، مذهب [[صفی‌الدین اردبیلی|شیخ صفی‌الدین اردبیلی]]، جد صفویان، را شافعی دانسته‌اند<ref>کسروی، شیخ صفی و تبارش، ۱۳۵۵ش، ص۱۰؛ لاکهارت، انقراض سلسله صفویه و ایام استیلای افاغنه در ایران، ۱۳۶۴ش، ص۱۵؛ شفیعی کدکنی، «نقش ایدئولوژیک نسخه‌بدل‌ها»، ص۹۸-۱۰۱. </ref> که به مرور زمان و پس از درگیری فرزندان او بر سر قدرت با رقبا به تشیع تغییر می‌کند.<ref>کریمی، شاه اسماعیل صفوی و تغییر مذهب، ۱۳۹۸ش، ص۲۵-۴۵.</ref> برخی محققان نشانه‌هایی از وجود چنین گرایشی را حتی در حکومت‌هایی که نماد تسنن بوده‌اند، مانند [[حکومت عثمانیان|حکومت عثمانی]]، ارائه داده‌اند.<ref>خنجی اصفهانی، وسیلة الخادم الی المخدوم، ۱۳۷۵ش، مقدمه مصحح، ص۳۱.</ref> | ||