تکیه: تفاوت میان نسخه‌ها

در دوره [[صفوی]]، در اصفهان تکیه‌هایی کاملاً صوفیانه برقرار بود. به نوشته شاردن، ایرانیان دیر یا صومعه درویشان را تکیه می‌گفته‌اند، <ref>ج ۱، ص۴۷۳.</ref> اما گسترش [[شیعه|تشیع]]، منازعات فرقه‌ای و جنگ‌های حیدری ـ نعمتی و‌گاه سیاست‌های منفی شاهانِ صفوی نسبت به صوفیان، موجب ویرانی تکیه‌ها و تبدیل این مراکز به محل رفت و آمد اوباش شد.<ref>کیانی، تاریخ خانقاه در ایران، ۱۳۶۹ش، ص۲۶۴ـ۲۶۵.</ref>

در [[شیراز]] تا دوره قاجار، تکایای اهل [[تصوف]] همچنان رونق داشت، از جمله تکیه‌های چهل تنان (که آرامگاه بسحق اطعمه نیز در آن است) و هفت تنان.<ref>پیرزاده نائینی، سفرنامه حاجی پیرزاده، ۱۳۴۲ش، ج۱، ص۷۸؛ مصطفوی، آثار تاریخی طهران، ۱۳۶۱ش، ج۱، ص۳۸۸؛ کیانی، تاریخ خانقاه در ایران، ۱۳۶۹ش، ص۲۱۳.</ref>

در سده‌های بعد و در دوره [[قاجار]] حتی به آرامگاههای [[سعدی]] و [[حافظ]] نیز تکیه می‌گفتند.<ref>پیرزاده نائینی، سفرنامه حاجی پیرزاده، ۱۳۴۲ش، ج۱، ص۷۷، ۷۹.</ref>

[[پرونده:تکیه3.jpg|بندانگشتی|250px]]

===در دوره قاجار===

در دوره قاجار با رونق [[تعزیه]]، تکیه در مفهومی که امروز برای ایرانیان آشناتر است، یعنی محل برگزاری مراسم تعزیه [[امام حسین(ع)]]، چنان فراگیر شد که دیگر، اقامتگاه‌های صوفیان به ندرت به این نام خوانده می‌شد. به نوشته سلطان زاده<ref>سلطان‌زاده، روند شکل‌گیری شهر و مراکز مذهبی در ایران، ۱۳۶۲ش، ص۱۸۳.</ref> در این دوره اگر جایی برای اجرای [[تعزیه]] می‌ساختند یا برای نخستین بار برای این منظور در نظر می‌گرفتند آن را تکیه می‌نامیدند. اوج رونق تکیه‌ها از دوره [[ناصرالدین شاه]] (۱۲۶۴ـ۱۳۱۳) تا [[انقلاب مشروطه]] بود. در این دوره، در گزارش‌هایی درباره [[تهران]]، نام بیش از پنجاه تکیه آمده است، از جمله تکیه‌های آقا بهرام، اسماعیل بزاز، افشارها، بربری‌ها، پهلوان شریف، پامنار، چالحصار، چهل تن، حاجی وکیل، خداآفرین، خشتی‌ها، خلج‌ها، دباغ خانه، درخونگاه، رضا قلیخان، زرگرها، سادات اخوی، سرپولک، سرتخت، عباس آباد، عرب‌ها، عودْلاجان، قاطرچی‌ها، قمی‌ها، کرمانی‌ها، لوطی علیخان، ملک آباد، منوچهرخان، لوردَزخان و هفت تن.<ref>اتحادیه، اینجا طهران است، ۱۳۷۷ش، ص۱۰۷، ۱۸۶ـ ۱۸۷؛ کریمان، تهران در گذشته و حال، ۱۳۵۵ش، ص۱۵۸؛ ذکاء، تاریخچه ساختمانهای ارگ سلطنتی تهران، ۱۳۴۹ش، ص۲۸۴؛ ستوده، جغرافیای تاریخی شمیران، ۱۳۷۱ش، ج۱، ص۴۴۷.</ref> در میان تکیه‌های تهران، برخی اهمیت بیشتر یا ویژگی بارزی داشتند، از جمله: تکیه سادات اخوی که در آن برای پاگرفتن و رشد کودک، شمع روشن می‌کردند و هر سال با قد کشیدن کودک، شمع بلندتری روشن می‌کردند، چنانکه باغچه این تکیه هر سال از شمع‌های قدی پر می‌شد،<ref>مستوفی، شرح زندگانی من، ۱۳۶۰ش، ج۱، ص۳۰۲.</ref> تکیه عباس‌آباد یا حاج میرزا آغاسی که محل برگزاری تعزیه‌های دولتی بود،<ref>شیل، خاطرات لیدی شیل، ۱۳۶۸ش، ص۶۸.</ref> تکیه عزت الدوله، خواهر [[ناصرالدین شاه]]، که مراسم [[تعزیه]] در آن اجرا می‌شد و به بانوان اختصاص داشت<ref>مستوفی، شرح زندگانی من، ۱۳۶۰ش، ج۱، ص۲۹۹.</ref> و سرانجام [[تکیه دولت]].