پرش به محتوا

حدیث صحیح: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
{{الگو:کتاب‌شناسی ناقص}}
{{الگو:کتاب‌شناسی ناقص}}
'''حدیث صحیح'''، [[حدیث|روایتی]] که سلسله سند آن از طریق راویانی [[ثقه]] (قابل اعتماد) و [[امامیه|امامی]] مذهب به [[معصوم]] برسد. این اصطلاح نزد [[مجتهد|فقهای]] قبل از قرن هشتم به حدیثی گفته می‌شد که اطمینان داشتند از معصوم(ع) صادر شده است. برخی برای تعریف صحیح، قیدهایی مانند: عدم شُذوذ، عدم عِلَّت، ملاقات راوی با مَرویّ عنه(راوی نخست) را برشمرده‌اند. صحیح، به اعتبار مراتبش به أعلی، أوسط و أدنی تقسیم شده است. از آنجا که در بین روایات موجود، احادیث نادرستی هم وجود دارد، عالمان دینی بر اساس اصول و ضوابط عقلانی و شرعی برای تشخیص حدیث قابل اعتماد که مبنای عمل باشد، دو علم  [[علم رجال|رجال]] و [[علم درایه|درایه]] را بنا نهاده‌اند. با کمک [[علم رجال]]، سند احادیث و راویان آن مورد بررسی قرار می‌گیرد و درجۀ اعتبار سند حدیث مشخص می‌شود و به [[حدیث صحیح]]، [[حدیث موثق]]، [[حدیث حَسَن]]، [[حدیث قوی]] و [[حدیث ضعیف]] تقسیم می‌شوند.
'''حدیث صحیح'''، [[حدیث|روایتی]] که سلسله سند آن از طریق راویانی [[ثقه]] (قابل اعتماد) و [[امامیه|امامی]] مذهب به [[معصوم(ع)]] برسد. این اصطلاح نزد [[مجتهد|فقهای]] قبل از قرن هشتم به حدیثی گفته می‌شد که اطمینان داشتند از معصوم(ع) صادر شده است. برخی برای تعریف صحیح، قیدهایی مانند: عدم شُذوذ، عدم عِلَّت، ملاقات راوی با مَرویّ عنه(راوی نخست) را برشمرده‌اند. صحیح، به اعتبار مراتبش به أعلی، أوسط و أدنی تقسیم شده است. از آنجا که در بین روایات موجود، احادیث نادرستی هم وجود دارد، عالمان دینی بر اساس اصول و ضوابط عقلانی و شرعی برای تشخیص حدیث قابل اعتماد که مبنای عمل باشد، دو علم  [[علم رجال|رجال]] و [[علم درایه|درایه]] را بنا نهاده‌اند. با کمک [[علم رجال]]، سند احادیث و راویان آن مورد بررسی قرار می‌گیرد و درجۀ اعتبار سند حدیث مشخص می‌شود و به [[حدیث صحیح]]، [[حدیث موثق]]، [[حدیث حسن|حدیث حَسَن]]، [[حدیث قوی]] و [[حدیث ضعیف]] تقسیم می‌شوند.


صحیح مُضاف، حدیثی است که سند آن تا شخصی که [[حدیث]] از وی نقل می‌شود، صحیح است، اگر چه سلسله سند از آن شخص تا معصوم، صحیح نباشد، چه [[مُرسَل]] باشد یا منقطع یا غیر آن دو.
صحیح مُضاف، حدیثی است که سند آن تا شخصی که [[حدیث]] از وی نقل می‌شود، صحیح است، اگر چه سلسله سند از آن شخص تا معصوم، صحیح نباشد، چه [[حدیث مرسل|مُرسَل]] باشد یا منقطع یا غیر آن دو.
در مقابل خبر صحیح، خبر ضعیف قرار دارد؛ یعنی حدیثی که خصوصیات حدیث صحیح، حدیث حسن و حدیث موثق را ندارد یا اینکه راویان آن متهم به دروغگویی یا عقائد انحرافی هستند.
در مقابل خبر صحیح، خبر ضعیف قرار دارد؛ یعنی حدیثی که خصوصیات حدیث صحیح، حدیث حسن و حدیث موثق را ندارد یا اینکه راویان آن متهم به دروغگویی یا عقائد انحرافی هستند.


==تعریف نزد قدما و متاخرین==
==تعریف==
تعریف حدیث صحیح نزد قدما و متاخرین متفاوت است، از نظر قدما حدیثی که از هر راه ممکن اطمینان به صدور آن از [[چهارده معصوم|معصوم(ع)]] را داشته باشیم، حدیث صحیح است و فرقی نمی‌کند این اطمینان از طریق یقین باشد یا گمان و اینکه از وثاقت راوی ثابت شود یا قرائن دیگر.<ref>جدیدی نژاد، معجم مصطلحات الرجال و الدرایة، ۱۳۸۰ش، ص ۸۹.</ref> ولی تعریف حدیث صحیح نزد متاخران روایتی است که سلسله سند آن توسط [[حدیث|راویانی]] [[عدالت (فقه)|عادل]] و [[امامیه|شیعه دوازده امامی]] در تمام طبقات به [[چهارده معصوم|معصوم]] متصل گردد.<ref>جبل عاملی، منتقی الجمان، ۱۳۶۲ش، ج۱، ص۴؛ جدیدی نژاد، معجم مصطلحات الرجال و الدرایة، ۱۳۸۰ش، ص۸۷؛ نصيري، آشنايي با علوم حديث،۱۳۹۶ش، ص۲۴و۲۵؛ هاشمی شاهرودی، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت(ع)، ۱۴۲۶ق، ج۳، ص۲۶۵.</ref>  
تعریف حدیث صحیح نزد قدما و متاخرین متفاوت است، از نظر قدما حدیثی که از هر راه ممکن اطمینان به صدور آن از [[چهارده معصوم|معصوم(ع)]] را داشته باشیم، حدیث صحیح است و فرقی نمی‌کند این اطمینان از طریق یقین باشد یا گمان و اینکه از وثاقت راوی ثابت شود یا قرائن دیگر.<ref>جدیدی نژاد، معجم مصطلحات الرجال و الدرایة، ۱۳۸۰ش، ص ۸۹.</ref> ولی تعریف حدیث صحیح نزد متاخران روایتی است که سلسله سند آن توسط [[حدیث|راویانی]] [[عدالت (فقه)|عادل]] و [[امامیه|شیعه دوازده امامی]] در تمام طبقات به [[چهارده معصوم|معصوم]] متصل گردد.<ref>جبل عاملی، منتقی الجمان، ۱۳۶۲ش، ج۱، ص۴؛ جدیدی نژاد، معجم مصطلحات الرجال و الدرایة، ۱۳۸۰ش، ص۸۷؛ نصيري، آشنايي با علوم حديث،۱۳۹۶ش، ص۲۴و۲۵؛ هاشمی شاهرودی، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت(ع)، ۱۴۲۶ق، ج۳، ص۲۶۵.</ref>  
نزد قدما، خبر به مقبول و غیر مقبول تقسیم می‌شود و تقسیم حدیث به صحیح، حسن، موثق و ضعیف در زمان [[علامه حلی]](م۷۲۶) یا استاد او [[سید بن طاووس]] به وجود آمد. سه قسم اول صحیح، حسن و موثق، نزد قدما خبر مقبول شمرده می‌شود.<ref>مرکز اطلاعات و منابع اسلامی، فرهنگ نامه اصول فقه، ۱۳۸۹ش، ج۱، ص۴۴۱.</ref>
نزد قدما، خبر به مقبول و غیر مقبول تقسیم می‌شود و تقسیم حدیث به صحیح، حسن، موثق و ضعیف در زمان [[علامه حلی]](م۷۲۶) یا استاد او [[سید بن طاووس]] به وجود آمد. سه قسم اول صحیح، حسن و موثق، نزد قدما خبر مقبول شمرده می‌شود.<ref>مرکز اطلاعات و منابع اسلامی، فرهنگ نامه اصول فقه، ۱۳۸۹ش، ج۱، ص۴۴۱.</ref>
خط ۱۲: خط ۱۲:
* علما [[اهل سنت]]<ref>ابن حجر عسقلانی، شرح نخبة الفکر فی مصطلح الاثر، ۱۴۳۰ق، ص۱۲؛ نووی شافعی، التقریب،۱۴۰۶ق، ص۱۴.</ref> و جمعی از [[امامیه]]، <ref>هاشمی شاهرودی، فرهنگ فقه فارسی،۱۴۲۶ق، ج۳، ص۲۶۵.</ref> قید عدم شُذوذ و عدم عِلَّت (ضعف و بیماری) را در تعریف، اضافه کرده‌اند. مراد از شذوذ روایت خلاف مشهوری است که توسط راوی ثقه روایت شده باشد؛ و منظور از علت، عبارت است از عیب غیر آشکاری که موجب ضعف حدیث شود، مثلا سند در ظاهر متصل به [[معصوم]] است ولی با دقت روشن می‌شود در سند افتادگی وجود دارد.
* علما [[اهل سنت]]<ref>ابن حجر عسقلانی، شرح نخبة الفکر فی مصطلح الاثر، ۱۴۳۰ق، ص۱۲؛ نووی شافعی، التقریب،۱۴۰۶ق، ص۱۴.</ref> و جمعی از [[امامیه]]، <ref>هاشمی شاهرودی، فرهنگ فقه فارسی،۱۴۲۶ق، ج۳، ص۲۶۵.</ref> قید عدم شُذوذ و عدم عِلَّت (ضعف و بیماری) را در تعریف، اضافه کرده‌اند. مراد از شذوذ روایت خلاف مشهوری است که توسط راوی ثقه روایت شده باشد؛ و منظور از علت، عبارت است از عیب غیر آشکاری که موجب ضعف حدیث شود، مثلا سند در ظاهر متصل به [[معصوم]] است ولی با دقت روشن می‌شود در سند افتادگی وجود دارد.
* بعضی چون [[بخاری]] در [[صحیح بخاری|صحیح]]، ملاقات راوی را با مَرویّ عنه(راوی نخست) نیز شرط صحت دانسته‌اند، ولی این شرط نزد [[مسلم نیشابوری|مُسلم]] و دیگران از اهل سنت و نیز نزد امامیه معتبر نیست.
* بعضی چون [[بخاری]] در [[صحیح بخاری|صحیح]]، ملاقات راوی را با مَرویّ عنه(راوی نخست) نیز شرط صحت دانسته‌اند، ولی این شرط نزد [[مسلم نیشابوری|مُسلم]] و دیگران از اهل سنت و نیز نزد امامیه معتبر نیست.
* [[شافعی]] و [[سخاوی]] و به پیروی از آنان  جمع دیگری از پیشوایان اهل سنت، [[مذهب]] خاصی را شرط قبول روایت ندانسته و روایات ثقات مذاهب را قبول دارند<ref> ر. ک: قاسمی، قواعد التحدیث، ص۱۶۴.</ref> [[خطیب بغدادی]] از علی بن مدینی (از پیشوایان حدیث اهل سنت) نقل می‌کند که می‌گفت: اگر [[حدیث]] اهل [[کوفه]] را به جهت [[شیعه|تشیع]] رد کنیم، کتاب‌های حدیث از بین می‌رود.<ref> خطیب بغدادی، الکفایه خطیب، ص۱۲۹؛  مدیر شانه چی، درایه الحدیث، ۱۳۸۷ش، ص۶۹.</ref>
* [[شافعی]] و سخاوی و به پیروی از آنان  جمع دیگری از پیشوایان اهل سنت، [[مذهب]] خاصی را شرط قبول روایت ندانسته و روایات ثقات مذاهب را قبول دارند<ref> ر. ک: قاسمی، قواعد التحدیث، ص۱۶۴.</ref> [[خطیب بغدادی]] از علی بن مدینی (از پیشوایان حدیث اهل سنت) نقل می‌کند که می‌گفت: اگر [[حدیث]] اهل [[کوفه]] را به جهت [[شیعه|تشیع]] رد کنیم، کتاب‌های حدیث از بین می‌رود.<ref> خطیب بغدادی، الکفایه خطیب، ص۱۲۹؛  مدیر شانه چی، درایه الحدیث، ۱۳۸۷ش، ص۶۹.</ref>


== حکم حجیت خبر صحیح ==
== حجیت خبر صحیح ==  
حدیث صحیح یکی از اقسام [[خبر واحد]] است و در میان انواع روایات در بهترین درجه اعتبار و حجیت است و [[مجتهد|علما]] بنابر نظر حجیت خبر واحد حکم به حجیت خبر صحیح داده‌اند.<ref>بهایی عاملی، وصول الاخیار،۱۳۶۰ش، ص۹۳ و۹۴.</ref> البته این حجیت خبر صحیح نزد علما در صورتی پذیرفته است که با مضمون [[قرآن]] و [[سنت]] و [[اجماع |اجماع علما]] مخالف نباشد و علما از آن اعراض نکرده و یا خبر دیگری که قوی تر از آن است تعارض نداشته باشد.<ref>بهایی عاملی، وصول الاخیار الی اصول الاخبار،۱۳۶۰ش، ص۸۰، مدیر شانه چی، کاظم، علم الحدیث، راجع به تعارض دو خبر.</ref> روایاتی نیز از معصومین(ع) در رد احادیثی که مخالف قرآن است نقل شده است.<ref>شیخ حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۱۴ق، ج ۱۸، ص۷۸ و ۷۹.</ref>
حدیث صحیح یکی از اقسام [[خبر واحد]] است و در میان انواع روایات در بهترین درجه اعتبار و حجیت است و [[مجتهد|علما]] بنابر نظر حجیت خبر واحد حکم به حجیت خبر صحیح داده‌اند.<ref>بهایی عاملی، وصول الاخیار،۱۳۶۰ش، ص۹۳ و۹۴.</ref> البته این حجیت خبر صحیح نزد علما در صورتی پذیرفته است که با مضمون [[قرآن]] و [[سنت]] و [[اجماع |اجماع علما]] مخالف نباشد و علما از آن اعراض نکرده و یا خبر دیگری که قوی تر از آن است تعارض نداشته باشد.<ref>بهایی عاملی، وصول الاخیار الی اصول الاخبار،۱۳۶۰ش، ص۸۰، مدیر شانه چی، کاظم، علم الحدیث، راجع به تعارض دو خبر.</ref> روایاتی نیز از معصومین(ع) در رد احادیثی که مخالف قرآن است نقل شده است.<ref>شیخ حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۱۴ق، ج ۱۸، ص۷۸ و ۷۹.</ref>


==مراتب حدیث صحیح==
==انواع حدیث صحیح==
صحیح، به اعتبار مراتب سه نوع است:
صحیح، به اعتبار مراتب سه نوع است:
حديث صحيح نزد متأخران به:
حديث صحيح نزد متأخران به:
confirmed، templateeditor
۷۶۸

ویرایش