حدیث صحیح: تفاوت میان نسخهها
بدون خلاصۀ ویرایش
Elyas-salehi (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
Elyas-salehi (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۱: | خط ۱: | ||
{{الگو:کتابشناسی ناقص}} | {{الگو:کتابشناسی ناقص}} | ||
'''حدیث صحیح'''، [[حدیث|روایتی]] که سلسله سند آن از طریق راویانی [[ثقه]] (قابل اعتماد) و [[امامیه|امامی]] مذهب به [[معصوم]] برسد. این اصطلاح نزد [[مجتهد|فقهای]] قبل از قرن هشتم به حدیثی گفته میشد که اطمینان داشتند از معصوم(ع) صادر شده است. برخی برای تعریف صحیح، قیدهایی مانند: عدم شُذوذ، عدم عِلَّت، ملاقات راوی با مَرویّ عنه(راوی نخست) را برشمردهاند. صحیح، به اعتبار مراتبش به أعلی، أوسط و أدنی تقسیم شده است. از آنجا که در بین روایات موجود، احادیث نادرستی هم وجود دارد، عالمان دینی بر اساس اصول و ضوابط عقلانی و شرعی برای تشخیص حدیث قابل اعتماد که مبنای عمل باشد، دو علم [[علم رجال|رجال]] و [[علم درایه|درایه]] را بنا نهادهاند. با کمک [[علم رجال]]، سند احادیث و راویان آن مورد بررسی قرار میگیرد و درجۀ اعتبار سند حدیث مشخص میشود و به [[حدیث صحیح]]، [[حدیث موثق]]، [[حدیث حَسَن]]، [[حدیث قوی]] و [[حدیث ضعیف]] تقسیم میشوند. | '''حدیث صحیح'''، [[حدیث|روایتی]] که سلسله سند آن از طریق راویانی [[ثقه]] (قابل اعتماد) و [[امامیه|امامی]] مذهب به [[معصوم(ع)]] برسد. این اصطلاح نزد [[مجتهد|فقهای]] قبل از قرن هشتم به حدیثی گفته میشد که اطمینان داشتند از معصوم(ع) صادر شده است. برخی برای تعریف صحیح، قیدهایی مانند: عدم شُذوذ، عدم عِلَّت، ملاقات راوی با مَرویّ عنه(راوی نخست) را برشمردهاند. صحیح، به اعتبار مراتبش به أعلی، أوسط و أدنی تقسیم شده است. از آنجا که در بین روایات موجود، احادیث نادرستی هم وجود دارد، عالمان دینی بر اساس اصول و ضوابط عقلانی و شرعی برای تشخیص حدیث قابل اعتماد که مبنای عمل باشد، دو علم [[علم رجال|رجال]] و [[علم درایه|درایه]] را بنا نهادهاند. با کمک [[علم رجال]]، سند احادیث و راویان آن مورد بررسی قرار میگیرد و درجۀ اعتبار سند حدیث مشخص میشود و به [[حدیث صحیح]]، [[حدیث موثق]]، [[حدیث حسن|حدیث حَسَن]]، [[حدیث قوی]] و [[حدیث ضعیف]] تقسیم میشوند. | ||
صحیح مُضاف، حدیثی است که سند آن تا شخصی که [[حدیث]] از وی نقل میشود، صحیح است، اگر چه سلسله سند از آن شخص تا معصوم، صحیح نباشد، چه [[مُرسَل]] باشد یا منقطع یا غیر آن دو. | صحیح مُضاف، حدیثی است که سند آن تا شخصی که [[حدیث]] از وی نقل میشود، صحیح است، اگر چه سلسله سند از آن شخص تا معصوم، صحیح نباشد، چه [[حدیث مرسل|مُرسَل]] باشد یا منقطع یا غیر آن دو. | ||
در مقابل خبر صحیح، خبر ضعیف قرار دارد؛ یعنی حدیثی که خصوصیات حدیث صحیح، حدیث حسن و حدیث موثق را ندارد یا اینکه راویان آن متهم به دروغگویی یا عقائد انحرافی هستند. | در مقابل خبر صحیح، خبر ضعیف قرار دارد؛ یعنی حدیثی که خصوصیات حدیث صحیح، حدیث حسن و حدیث موثق را ندارد یا اینکه راویان آن متهم به دروغگویی یا عقائد انحرافی هستند. | ||
==تعریف | ==تعریف== | ||
تعریف حدیث صحیح نزد قدما و متاخرین متفاوت است، از نظر قدما حدیثی که از هر راه ممکن اطمینان به صدور آن از [[چهارده معصوم|معصوم(ع)]] را داشته باشیم، حدیث صحیح است و فرقی نمیکند این اطمینان از طریق یقین باشد یا گمان و اینکه از وثاقت راوی ثابت شود یا قرائن دیگر.<ref>جدیدی نژاد، معجم مصطلحات الرجال و الدرایة، ۱۳۸۰ش، ص ۸۹.</ref> ولی تعریف حدیث صحیح نزد متاخران روایتی است که سلسله سند آن توسط [[حدیث|راویانی]] [[عدالت (فقه)|عادل]] و [[امامیه|شیعه دوازده امامی]] در تمام طبقات به [[چهارده معصوم|معصوم]] متصل گردد.<ref>جبل عاملی، منتقی الجمان، ۱۳۶۲ش، ج۱، ص۴؛ جدیدی نژاد، معجم مصطلحات الرجال و الدرایة، ۱۳۸۰ش، ص۸۷؛ نصيري، آشنايي با علوم حديث،۱۳۹۶ش، ص۲۴و۲۵؛ هاشمی شاهرودی، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت(ع)، ۱۴۲۶ق، ج۳، ص۲۶۵.</ref> | تعریف حدیث صحیح نزد قدما و متاخرین متفاوت است، از نظر قدما حدیثی که از هر راه ممکن اطمینان به صدور آن از [[چهارده معصوم|معصوم(ع)]] را داشته باشیم، حدیث صحیح است و فرقی نمیکند این اطمینان از طریق یقین باشد یا گمان و اینکه از وثاقت راوی ثابت شود یا قرائن دیگر.<ref>جدیدی نژاد، معجم مصطلحات الرجال و الدرایة، ۱۳۸۰ش، ص ۸۹.</ref> ولی تعریف حدیث صحیح نزد متاخران روایتی است که سلسله سند آن توسط [[حدیث|راویانی]] [[عدالت (فقه)|عادل]] و [[امامیه|شیعه دوازده امامی]] در تمام طبقات به [[چهارده معصوم|معصوم]] متصل گردد.<ref>جبل عاملی، منتقی الجمان، ۱۳۶۲ش، ج۱، ص۴؛ جدیدی نژاد، معجم مصطلحات الرجال و الدرایة، ۱۳۸۰ش، ص۸۷؛ نصيري، آشنايي با علوم حديث،۱۳۹۶ش، ص۲۴و۲۵؛ هاشمی شاهرودی، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت(ع)، ۱۴۲۶ق، ج۳، ص۲۶۵.</ref> | ||
نزد قدما، خبر به مقبول و غیر مقبول تقسیم میشود و تقسیم حدیث به صحیح، حسن، موثق و ضعیف در زمان [[علامه حلی]](م۷۲۶) یا استاد او [[سید بن طاووس]] به وجود آمد. سه قسم اول صحیح، حسن و موثق، نزد قدما خبر مقبول شمرده میشود.<ref>مرکز اطلاعات و منابع اسلامی، فرهنگ نامه اصول فقه، ۱۳۸۹ش، ج۱، ص۴۴۱.</ref> | نزد قدما، خبر به مقبول و غیر مقبول تقسیم میشود و تقسیم حدیث به صحیح، حسن، موثق و ضعیف در زمان [[علامه حلی]](م۷۲۶) یا استاد او [[سید بن طاووس]] به وجود آمد. سه قسم اول صحیح، حسن و موثق، نزد قدما خبر مقبول شمرده میشود.<ref>مرکز اطلاعات و منابع اسلامی، فرهنگ نامه اصول فقه، ۱۳۸۹ش، ج۱، ص۴۴۱.</ref> | ||
خط ۱۲: | خط ۱۲: | ||
* علما [[اهل سنت]]<ref>ابن حجر عسقلانی، شرح نخبة الفکر فی مصطلح الاثر، ۱۴۳۰ق، ص۱۲؛ نووی شافعی، التقریب،۱۴۰۶ق، ص۱۴.</ref> و جمعی از [[امامیه]]، <ref>هاشمی شاهرودی، فرهنگ فقه فارسی،۱۴۲۶ق، ج۳، ص۲۶۵.</ref> قید عدم شُذوذ و عدم عِلَّت (ضعف و بیماری) را در تعریف، اضافه کردهاند. مراد از شذوذ روایت خلاف مشهوری است که توسط راوی ثقه روایت شده باشد؛ و منظور از علت، عبارت است از عیب غیر آشکاری که موجب ضعف حدیث شود، مثلا سند در ظاهر متصل به [[معصوم]] است ولی با دقت روشن میشود در سند افتادگی وجود دارد. | * علما [[اهل سنت]]<ref>ابن حجر عسقلانی، شرح نخبة الفکر فی مصطلح الاثر، ۱۴۳۰ق، ص۱۲؛ نووی شافعی، التقریب،۱۴۰۶ق، ص۱۴.</ref> و جمعی از [[امامیه]]، <ref>هاشمی شاهرودی، فرهنگ فقه فارسی،۱۴۲۶ق، ج۳، ص۲۶۵.</ref> قید عدم شُذوذ و عدم عِلَّت (ضعف و بیماری) را در تعریف، اضافه کردهاند. مراد از شذوذ روایت خلاف مشهوری است که توسط راوی ثقه روایت شده باشد؛ و منظور از علت، عبارت است از عیب غیر آشکاری که موجب ضعف حدیث شود، مثلا سند در ظاهر متصل به [[معصوم]] است ولی با دقت روشن میشود در سند افتادگی وجود دارد. | ||
* بعضی چون [[بخاری]] در [[صحیح بخاری|صحیح]]، ملاقات راوی را با مَرویّ عنه(راوی نخست) نیز شرط صحت دانستهاند، ولی این شرط نزد [[مسلم نیشابوری|مُسلم]] و دیگران از اهل سنت و نیز نزد امامیه معتبر نیست. | * بعضی چون [[بخاری]] در [[صحیح بخاری|صحیح]]، ملاقات راوی را با مَرویّ عنه(راوی نخست) نیز شرط صحت دانستهاند، ولی این شرط نزد [[مسلم نیشابوری|مُسلم]] و دیگران از اهل سنت و نیز نزد امامیه معتبر نیست. | ||
* [[شافعی]] و | * [[شافعی]] و سخاوی و به پیروی از آنان جمع دیگری از پیشوایان اهل سنت، [[مذهب]] خاصی را شرط قبول روایت ندانسته و روایات ثقات مذاهب را قبول دارند<ref> ر. ک: قاسمی، قواعد التحدیث، ص۱۶۴.</ref> [[خطیب بغدادی]] از علی بن مدینی (از پیشوایان حدیث اهل سنت) نقل میکند که میگفت: اگر [[حدیث]] اهل [[کوفه]] را به جهت [[شیعه|تشیع]] رد کنیم، کتابهای حدیث از بین میرود.<ref> خطیب بغدادی، الکفایه خطیب، ص۱۲۹؛ مدیر شانه چی، درایه الحدیث، ۱۳۸۷ش، ص۶۹.</ref> | ||
== | == حجیت خبر صحیح == | ||
حدیث صحیح یکی از اقسام [[خبر واحد]] است و در میان انواع روایات در بهترین درجه اعتبار و حجیت است و [[مجتهد|علما]] بنابر نظر حجیت خبر واحد حکم به حجیت خبر صحیح دادهاند.<ref>بهایی عاملی، وصول الاخیار،۱۳۶۰ش، ص۹۳ و۹۴.</ref> البته این حجیت خبر صحیح نزد علما در صورتی پذیرفته است که با مضمون [[قرآن]] و [[سنت]] و [[اجماع |اجماع علما]] مخالف نباشد و علما از آن اعراض نکرده و یا خبر دیگری که قوی تر از آن است تعارض نداشته باشد.<ref>بهایی عاملی، وصول الاخیار الی اصول الاخبار،۱۳۶۰ش، ص۸۰، مدیر شانه چی، کاظم، علم الحدیث، راجع به تعارض دو خبر.</ref> روایاتی نیز از معصومین(ع) در رد احادیثی که مخالف قرآن است نقل شده است.<ref>شیخ حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۱۴ق، ج ۱۸، ص۷۸ و ۷۹.</ref> | حدیث صحیح یکی از اقسام [[خبر واحد]] است و در میان انواع روایات در بهترین درجه اعتبار و حجیت است و [[مجتهد|علما]] بنابر نظر حجیت خبر واحد حکم به حجیت خبر صحیح دادهاند.<ref>بهایی عاملی، وصول الاخیار،۱۳۶۰ش، ص۹۳ و۹۴.</ref> البته این حجیت خبر صحیح نزد علما در صورتی پذیرفته است که با مضمون [[قرآن]] و [[سنت]] و [[اجماع |اجماع علما]] مخالف نباشد و علما از آن اعراض نکرده و یا خبر دیگری که قوی تر از آن است تعارض نداشته باشد.<ref>بهایی عاملی، وصول الاخیار الی اصول الاخبار،۱۳۶۰ش، ص۸۰، مدیر شانه چی، کاظم، علم الحدیث، راجع به تعارض دو خبر.</ref> روایاتی نیز از معصومین(ع) در رد احادیثی که مخالف قرآن است نقل شده است.<ref>شیخ حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۱۴ق، ج ۱۸، ص۷۸ و ۷۹.</ref> | ||
== | ==انواع حدیث صحیح== | ||
صحیح، به اعتبار مراتب سه نوع است: | صحیح، به اعتبار مراتب سه نوع است: | ||
حديث صحيح نزد متأخران به: | حديث صحيح نزد متأخران به: |