آیتالله: تفاوت میان نسخهها
←تاریخچه
Sultanmoradi (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
Sultanmoradi (بحث | مشارکتها) |
||
خط ۷: | خط ۷: | ||
== تاریخچه == | == تاریخچه == | ||
لقب آیتالله را نخستین بار [[شهید ثانی]] در قرن دهم قمری و برای توصیف [[شهید اول]] (متوفای ۷۸۶ق) بهکار گرفته است.<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۱۰۵، ص۱۳۵.</ref> پس از او، این عنوان در [[اجازه روایت|اجازهنامههای روایی]] دوران صفویه بهکار رفته است. بر اساس اجازاتی که [[محمدباقر مجلسی|مجلسی]] در [[بحار الانوار (کتاب)|بحار الانوار]] جمعآوری کرده است، [[شرفالدین شولستانی]](قرن ۱۱ق)<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۱۰۷، ص۳۶</ref>، [[شیخ بهائی |شیخ بهایی]]<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۱۰۶، ص۱۴۶</ref> و [[محمدتقی مجلسی|مجلسی اول]]<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۱۰۷، ص۷۹.</ref> در [[اجازه روایت|اجازه نامه]]هایی که برای شاگردان خود نوشتهاند، از [[علامه حلی]] به عنوان «''آیتالله فی العالَمین''» یاد کردهاند. در همین دوران، ابوالقاسم جُرفادقانی (قرن ۱۱ق) همین تعبیر را برای [[شیخ صدوق]] (متوفای ۳۸۱ق) بهکار برده است.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۱۰۷، ص۱۰۰.</ref> | لقب آیتالله را نخستین بار [[شهید ثانی]] در قرن دهم قمری و برای توصیف [[شهید اول]] (متوفای ۷۸۶ق) بهکار گرفته است.<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۱۰۵، ص۱۳۵.</ref> پس از او، این عنوان در [[اجازه روایت|اجازهنامههای روایی]] دوران صفویه بهکار رفته است. بر اساس اجازاتی که [[محمدباقر مجلسی|مجلسی]] در [[بحار الانوار (کتاب)|بحار الانوار]] جمعآوری کرده است، [[شرفالدین شولستانی]] (قرن ۱۱ق)<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۱۰۷، ص۳۶</ref>، [[شیخ بهائی |شیخ بهایی]]<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۱۰۶، ص۱۴۶</ref> و [[محمدتقی مجلسی|مجلسی اول]]<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۱۰۷، ص۷۹.</ref> در [[اجازه روایت|اجازه نامه]]هایی که برای شاگردان خود نوشتهاند، از [[علامه حلی]] به عنوان «''آیتالله فی العالَمین''» یاد کردهاند. در همین دوران، ابوالقاسم جُرفادقانی (قرن ۱۱ق) همین تعبیر را برای [[شیخ صدوق]] (متوفای ۳۸۱ق) بهکار برده است.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۱۰۷، ص۱۰۰.</ref> | ||
پیش از دوران صفویه، القابی مانند [[ثقةالاسلام |ثِقَةُ الاسلام]]، [[حجتالاسلام|حُجَّةُ الاسلام]] و نیز آیتالله برای بزرگداشت چند فرد خاص بهکار میرفت و تا قرنها نیز مختص به همان افراد باقی ماند. در [[قرن چهارم]] | پیش از دوران صفویه، القابی مانند [[ثقةالاسلام |ثِقَةُ الاسلام]]، [[حجتالاسلام|حُجَّةُ الاسلام]] و نیز آیتالله برای بزرگداشت چند فرد خاص بهکار میرفت و تا قرنها نیز مختص به همان افراد باقی ماند. در [[قرن چهارم هجری قمری|قرن چهارم قمری]] عنوان ثقةالاسلام برای [[محمد بن یعقوب کلینی|محمدبن یعقوب کلینی]] و در [[قرن هفتم هجری قمری|قرن هفتم]] عنوان محقق برای [[محقق حلی|جعفر بن حسن حلی]] بهکار رفت. | ||
تا قرن چهاردهم | تا [[قرن چهاردهم هجری قمری|قرن چهاردهم قمری]]، کاربرد عنوان آیتالله برای [[مجتهد|فقیهان]] مرسوم نبود. در اوایل این قرن، [[میرزا حسین نوری|حاج میرزا حسین نوری]] این عنوان را برای [[سید محمدمهدی بحرالعلوم]] بهکار برد<ref>نوری، خاتمة مستدرک الوسائل، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۴۴.</ref> مورخان عصر [[مشروطه]] نیز این عنوان را برای [[محمدکاظم خراسانی |آخوند خراسانی]]، [[حسین خلیلی تهرانی]]، [[عبدالله مازندرانی|شیخ عبدالله مازندرانی]] و دیگران به کار بردهاند.<ref>نراقی، کاشان در جنبش مشروطه ایران، ۱۳۵۵ش، ص۴۶-۴۷؛ ناظم الاسلام کرمانی، تاریخ بیداری ایرانیان، ۱۳۶۲ش، ص۸۸؛ کسروی، تاریخ مشروطه ایران، ۱۳۵۶ش، ج۲، ص۳۷۱.</ref> به گفته لغتنامه دهخدا، عنوان آیتالله در دوره مشروطه برای [[سید عبدالله بهبهانی]] و [[سید محمد طباطبایی سنگلجی|سید محمد طباطبائی سنگلجی]] که از رهبران مشروطه بودند به کار میرفت.<ref>دهخدا، لغتنامه، ۱۳۷۷ش، ج۱، ص۲۶۳ و ۲۶۵.</ref> به نوشته متینی، لقب آیتالله بعد از مشروطه برای عالمان بزرگ استفاده میشد ولی ضابطه مشخصی نداشت.<ref>متینی، بحثی درباره سابقه تاریخی القاب، ۱۳۶۲ش، ص۵۸۴.</ref> | ||
چند دهه بعد، [[شیخ عباس قمی]] (م ۱۳۵۹ق) از عبارت آیتالله برای [[شیخ مرتضی انصاری|شیخ مرتضی انصاری]]، [[حسین نجف|شیخ حسین نجف]]،<ref>قمی، الکنی و الالقاب، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۳۹۷</ref> [[سید محمدحسن شیرازی]]<ref>قمی، الکنی و الالقاب، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۲۲۴.</ref> و [[سید محمدمهدی بحرالعلوم|بحر العلوم]]<ref>قمی، الکنی و الالقاب، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۱۵۸.</ref> نیز استفاده کرد. به جز این افراد او در موارد فراوانی در کتاب خود، [[الکنی و الالقاب (کتاب)|الکنی و الالقاب]] از تعبیر آیتالله برای علامه حلی استفاده کرده است.<ref>به عنوان نمونه رک: قمی، الکنی و الالقاب، ۱۴۰۹ق، ج۲، صص۹۰، ۲۹۱،و ج۳، ص۱۵۴.</ref> | چند دهه بعد، [[شیخ عباس قمی]] (م ۱۳۵۹ق) از عبارت آیتالله برای [[شیخ مرتضی انصاری|شیخ مرتضی انصاری]]، [[حسین نجف|شیخ حسین نجف]]،<ref>قمی، الکنی و الالقاب، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۳۹۷</ref> [[سید محمدحسن شیرازی]]<ref>قمی، الکنی و الالقاب، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۲۲۴.</ref> و [[سید محمدمهدی بحرالعلوم|بحر العلوم]]<ref>قمی، الکنی و الالقاب، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۱۵۸.</ref> نیز استفاده کرد. به جز این افراد او در موارد فراوانی در کتاب خود، [[الکنی و الالقاب (کتاب)|الکنی و الالقاب]] از تعبیر آیتالله برای علامه حلی استفاده کرده است.<ref>به عنوان نمونه رک: قمی، الکنی و الالقاب، ۱۴۰۹ق، ج۲، صص۹۰، ۲۹۱،و ج۳، ص۱۵۴.</ref> |