محمدعلی رجایی: تفاوت میان نسخه‌ها

محمدعلی رجایی (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۲۷ ژوئن ۲۰۲۳، ساعت ۱۳:۲۹

۴۰ بایت حذف‌شده ، ‏۲۷ ژوئن ۲۰۲۳

جز

جایگزینی متن - '{{یادداشت|' به '{{یاد|'

Image-reviewer، abusefilter، autopatrolled، botadmin، دیوان‌سالاران، eliminator، import، مدیران رابط کاربری، ipblock-exempt، movedable، oversight، patroller، reviewer، rollbacker، مدیران، translationadmin

۹٬۴۳۸

ویرایش

@@ خط ۴۱: / خط ۴۱: @@
 [[پرونده:موزه خانه شهید رجایی.jpg|بندانگشتی|300px|چپ|خانه رجایی در خیابان مجاهدان اسلامِ تهران، که تبدیل به موزه شده است.]]
-محمدعلی رجایی در [[۲۵ خرداد]] [[سال ۱۳۱۲ هجری شمسی|۱۳۱۲ش]]<ref>«[https://www.jamaran.news/مؤلف-128-محمدعلی-رجایی زندگینامه شهید محمدعلی رجایی]»، پایگاه اطلاع‌رسانی و خبری جماران.</ref> در [[قزوین]] به دنیا آمد. پدرش عبدالصمد در بازار مغازه خرازی داشت و از اعضای انجمن منتظرین امام زمان(عج){{یادداشت|انجمن منتظرین امام زمان(عج) در دوران حضور [[روسیه|روس‌ها]] در قزوین و ترویج افکار مارکسیستی، فعالیت دینی و فرهنگی داشت.}} در قزوین بود.<ref>مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، شهید محمدعلی رجایی به روایت اسناد ساواک، ۱۳۷۸ش، ص۱۰.</ref> رجایی در چهار سالگی پدرش را از دست داد و اداره زندگی او به عهده مادر، دایی و برادرش بود.<ref>مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، شهید محمدعلی رجایی به روایت اسناد ساواک، ۱۳۷۸ش، ص۱۰.</ref>
+محمدعلی رجایی در [[۲۵ خرداد]] [[سال ۱۳۱۲ هجری شمسی|۱۳۱۲ش]]<ref>«[https://www.jamaran.news/مؤلف-128-محمدعلی-رجایی زندگینامه شهید محمدعلی رجایی]»، پایگاه اطلاع‌رسانی و خبری جماران.</ref> در [[قزوین]] به دنیا آمد. پدرش عبدالصمد در بازار مغازه خرازی داشت و از اعضای انجمن منتظرین امام زمان(عج){{یاد|انجمن منتظرین امام زمان(عج) در دوران حضور [[روسیه|روس‌ها]] در قزوین و ترویج افکار مارکسیستی، فعالیت دینی و فرهنگی داشت.}} در قزوین بود.<ref>مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، شهید محمدعلی رجایی به روایت اسناد ساواک، ۱۳۷۸ش، ص۱۰.</ref> رجایی در چهار سالگی پدرش را از دست داد و اداره زندگی او به عهده مادر، دایی و برادرش بود.<ref>مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، شهید محمدعلی رجایی به روایت اسناد ساواک، ۱۳۷۸ش، ص۱۰.</ref>
 === کار، تحصیل، ازدواج ===
 رجایی تحصیلات خود را در قزوین تا ششم ابتدایی ادامه داد و پس از آن در مغازه خرازی دایی خود، شاگردی کرد. وی در حدود چهارده سالگی<ref>رجایی، «زندگی من: زندگی خودنوشت شهید محمدعلی رجایی»، ص۷۲.</ref> در سال [[سال ۱۳۲۶ هجری شمسی|۱۳۲۶ش]] برای یافتن کار به [[تهران]] مهاجرت کرد و نزدیک دو سال به دست‌فروشی و شاگردی در بازار پرداخت.<ref>راعی گلوجه، زندگی‌نامه سیاسی شهید رجایی، ۱۳۸۲ش، ص۲۱.</ref> او در هجده سالگی،<ref>گلی‌زواره، «محمدعلی رجایی رئیس‌جمهور راست گفتار و درست کردار»، ص۴۷.</ref> در سال [[سال ۱۳۲۸ هجری شمسی|۱۳۲۸ش]] وارد نیروی هوایی شد و همزمان دیپلم ریاضی گرفت.<ref>مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، شهید محمدعلی رجایی به روایت اسناد ساواک، ۱۳۷۸ش، ص۱۳.</ref>
@@ خط ۵۹: / خط ۵۹: @@
 == پیش از انقلاب ==
 [[پرونده:نوجوانی محمدعلی رجایی.jpg|بندانگشتی|200px|رجایی در حدود هجده سالگی، در لباس نیروی هوایی]]
-رجایی هنگامی که در مدرسه احمدیه تهران، از مدارس وابسته به [[جامعه تعلیمات اسلامی]] {{یادداشت|جامعه تعلیمات اسلامی صاحب مدرسه‌های زنجیره‌ای غیردولتی در زمان [[محمدرضاشاه پهلوی]] بود که در آن آموزش بر اساس اصول اسلامی انجام می‌شد. این مدارس را نخستین تلاش‌های سازمان‌یافته، در برابر برنامه‌های فرهنگی غیرمذهبی حکومت پهلوی دانسته‌اند. (راعی گلوجه، زندگی‌نامه سیاسی شهید رجایی، ۱۳۸۲ش، ص۵۱.)}} درس می‌خواند، در گروهی به نام شیعیان عضو شد. گروه شیعیان توسط برخی از دانش‌آموزان مدرسه احمدیه تأسیس شده بود و به فعالیت‌های فرهنگی و آموزشی می‌پرداخت.<ref>راعی گلوجه، زندگی‌نامه سیاسی شهید رجایی، ۱۳۸۲ش، ص۵۱.</ref>
+رجایی هنگامی که در مدرسه احمدیه تهران، از مدارس وابسته به [[جامعه تعلیمات اسلامی]] {{یاد|جامعه تعلیمات اسلامی صاحب مدرسه‌های زنجیره‌ای غیردولتی در زمان [[محمدرضاشاه پهلوی]] بود که در آن آموزش بر اساس اصول اسلامی انجام می‌شد. این مدارس را نخستین تلاش‌های سازمان‌یافته، در برابر برنامه‌های فرهنگی غیرمذهبی حکومت پهلوی دانسته‌اند. (راعی گلوجه، زندگی‌نامه سیاسی شهید رجایی، ۱۳۸۲ش، ص۵۱.)}} درس می‌خواند، در گروهی به نام شیعیان عضو شد. گروه شیعیان توسط برخی از دانش‌آموزان مدرسه احمدیه تأسیس شده بود و به فعالیت‌های فرهنگی و آموزشی می‌پرداخت.<ref>راعی گلوجه، زندگی‌نامه سیاسی شهید رجایی، ۱۳۸۲ش، ص۵۱.</ref>
 === آشنایی با آیت‌الله طالقانی ===
@@ خط ۹۶: / خط ۹۶: @@
 === تشکیل مؤسسه فرهنگی و امداد رفاه ===
-رجایی پس از کناره‌گیری از دبیرستان کمال در سال ۱۳۴۶ش،<ref>«[https://hawzah.net/fa/Question/View/7275 زندگی‌نامه شهید رجایی]»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.</ref> با کمک [[اکبر هاشمی رفسنجانی]]، محمدجواد باهنر، بقایای [[هیئت مؤتلفه]]،{{یادداشت|به گفته جلال‌الدین فارسی، رجایی پس از ترور حسنعلی منصور نخست‌وزیر وقت، توسط جناح مسلح هیئت مؤتلفه اسلامی و دستگیری رهبری این تشکیلات، همراه محمدجواد باهنر و جلال‌الدین فارسی بقایای هیئت مؤتلفه را سازماندهی کرد. (گلی‌زواره، «محمدعلی رجایی رئیس‌جمهور راست گفتار و درست کردار»، ص۴۷.)}} و گروهی از تاجران، مؤسسه خیریه رفاه و تعاون را تأسیس کرد.<ref>مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، شهید محمدعلی رجایی به روایت اسناد ساواک، ۱۳۷۸ش، ص۲۲.</ref> هدف از تشکیل آن در ظاهر کمک به نیازمندان؛ ولی در حقیقت کمک مالی به خانواده‌های زندانیان سیاسی بود.<ref>مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، شهید محمدعلی رجایی به روایت اسناد ساواک، ۱۳۷۸ش، ص۲۲.</ref>
+رجایی پس از کناره‌گیری از دبیرستان کمال در سال ۱۳۴۶ش،<ref>«[https://hawzah.net/fa/Question/View/7275 زندگی‌نامه شهید رجایی]»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.</ref> با کمک [[اکبر هاشمی رفسنجانی]]، محمدجواد باهنر، بقایای [[هیئت مؤتلفه]]،{{یاد|به گفته جلال‌الدین فارسی، رجایی پس از ترور حسنعلی منصور نخست‌وزیر وقت، توسط جناح مسلح هیئت مؤتلفه اسلامی و دستگیری رهبری این تشکیلات، همراه محمدجواد باهنر و جلال‌الدین فارسی بقایای هیئت مؤتلفه را سازماندهی کرد. (گلی‌زواره، «محمدعلی رجایی رئیس‌جمهور راست گفتار و درست کردار»، ص۴۷.)}} و گروهی از تاجران، مؤسسه خیریه رفاه و تعاون را تأسیس کرد.<ref>مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، شهید محمدعلی رجایی به روایت اسناد ساواک، ۱۳۷۸ش، ص۲۲.</ref> هدف از تشکیل آن در ظاهر کمک به نیازمندان؛ ولی در حقیقت کمک مالی به خانواده‌های زندانیان سیاسی بود.<ref>مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، شهید محمدعلی رجایی به روایت اسناد ساواک، ۱۳۷۸ش، ص۲۲.</ref>
 این مؤسسه شامل مدارس سه‌گانه دبستان، راهنمایی و دبیرستان بود و بیشتر اعضای هئیت مدیره و معلمان آن، دارای گرایش‌های سیاسی بودند و علیه حکومت پهلوی فعالیت سیاسی داشتند. رجایی از اعضای هیئت مدیره،<ref>رجایی، «کابینه من ۳۶ میلیونی است»، ص۳۳.</ref> و مدیر مدرسه رفاه بود.<ref>سینایی، «شهید رجایی و دشواری‌های مبارزه»، ص۲۱.</ref> این مدرسه در پی بازجویی‌های حکومت پهلوی، در سال ۱۳۵۳ش منحل شد.<ref>راعی گلوجه، زندگی‌نامه سیاسی شهید رجایی، ۱۳۸۲ش، ص۶۷ و ۶۸.</ref>
@@ خط ۱۱۴: / خط ۱۱۴: @@
 === نخست‌وزیری ===
 [[پرونده:محمدعلی رجایی در سازمان ملل.jpg|بندانگشتی|300px|رجایی در کنفرانس مطبوعاتی در سازمان ملل، آثار شکنجه توسط حکومت پهلوی را نشان می‌دهد.]]
-مجلس شواری اسلامی ایران نامزدهایی که [[سید ابوالحسن بنی‌صدر]] رئیس‌جمهور وقت، برای نخست‌وزیری معرفی کرد را نپذیرفت. به پیشنهاد بنی‌صدر هیئتی از نمایندگان شکل گرفت تا فردی که صلاحیت نخست‌وزیری دارد به بنی‌صدر معرفی شود. این هیئت رجایی را معرفی کرد<ref>مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، شهید محمدعلی رجایی به روایت اسناد ساواک، ۱۳۷۸ش، ص۳۱.</ref> و مجلس نیز در [[۲۰ مرداد]] [[سال ۱۳۵۹ هجری شمسی|۱۳۵۹ش]]، او را به‌عنوان نخست‌وزیر تأیید کرد.<ref>«[https://www.irna.ir/news/83436681 همه‌پرسی؛ پایانی بر نخست‌وزیری در ایران]»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.</ref> بنی‌صدر ابتدا با نخست‌وزیری وی مخالفت کرده و در نهایت پذیرفت؛<ref>مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، شهید محمدعلی رجایی به روایت اسناد ساواک، ۱۳۷۸ش، ص۳۱.</ref> ولی با وی اختلاف‌نظر داشت. او از میان ۲۱ وزیر پیشنهادی رجایی، تنها ۱۴ نفر را تأیید کرد.<ref>گلی‌زواره، «محمدعلی رجایی رئیس‌جمهور راست گفتار و درست کردار»، ص۸۴۷؛ به نقل از چگونگی انتخاب اولین نخست‌وزیری جمهوری اسلامی ایران، دفتر تحقیقات نخست‌وزیری، ص۷۷.</ref> اختلافات آن دو ادامه یافت و هیئت سه نفری{{یادداشت|هیئت حل اختلاف شامل نماینده‌ای از طرف بنی‌صدر (شهاب‌الدین اشراقی)، نماینده‌ای از طرف رجایی، سید محمدحسین بهشتی، رئيس قوه‌قضاییه وقت و اکبر هاشمی رفسنجانی رئیس مجلس وقت ([[محمد یزدی]])، و نماینده‌ای از طرف امام خمینی ([[محمدرضا مهدوی کنی]]) بود. (امام خمینی، صحیفه امام، ۱۳۷۸ش، ج۱۴، ص۲۴۹.)}} برای حل اختلاف مأموریت یافت. امام خمینی بر اساس گزارش این هیئت، بنی‌صدر را از فرماندهی کل قوا عزل کرد.<ref>گلی‌زواره، «محمدعلی رجایی رئیس‌جمهور راست گفتار و درست کردار»، ص۴۷.</ref>
+مجلس شواری اسلامی ایران نامزدهایی که [[سید ابوالحسن بنی‌صدر]] رئیس‌جمهور وقت، برای نخست‌وزیری معرفی کرد را نپذیرفت. به پیشنهاد بنی‌صدر هیئتی از نمایندگان شکل گرفت تا فردی که صلاحیت نخست‌وزیری دارد به بنی‌صدر معرفی شود. این هیئت رجایی را معرفی کرد<ref>مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، شهید محمدعلی رجایی به روایت اسناد ساواک، ۱۳۷۸ش، ص۳۱.</ref> و مجلس نیز در [[۲۰ مرداد]] [[سال ۱۳۵۹ هجری شمسی|۱۳۵۹ش]]، او را به‌عنوان نخست‌وزیر تأیید کرد.<ref>«[https://www.irna.ir/news/83436681 همه‌پرسی؛ پایانی بر نخست‌وزیری در ایران]»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.</ref> بنی‌صدر ابتدا با نخست‌وزیری وی مخالفت کرده و در نهایت پذیرفت؛<ref>مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، شهید محمدعلی رجایی به روایت اسناد ساواک، ۱۳۷۸ش، ص۳۱.</ref> ولی با وی اختلاف‌نظر داشت. او از میان ۲۱ وزیر پیشنهادی رجایی، تنها ۱۴ نفر را تأیید کرد.<ref>گلی‌زواره، «محمدعلی رجایی رئیس‌جمهور راست گفتار و درست کردار»، ص۸۴۷؛ به نقل از چگونگی انتخاب اولین نخست‌وزیری جمهوری اسلامی ایران، دفتر تحقیقات نخست‌وزیری، ص۷۷.</ref> اختلافات آن دو ادامه یافت و هیئت سه نفری{{یاد|هیئت حل اختلاف شامل نماینده‌ای از طرف بنی‌صدر (شهاب‌الدین اشراقی)، نماینده‌ای از طرف رجایی، سید محمدحسین بهشتی، رئيس قوه‌قضاییه وقت و اکبر هاشمی رفسنجانی رئیس مجلس وقت ([[محمد یزدی]])، و نماینده‌ای از طرف امام خمینی ([[محمدرضا مهدوی کنی]]) بود. (امام خمینی، صحیفه امام، ۱۳۷۸ش، ج۱۴، ص۲۴۹.)}} برای حل اختلاف مأموریت یافت. امام خمینی بر اساس گزارش این هیئت، بنی‌صدر را از فرماندهی کل قوا عزل کرد.<ref>گلی‌زواره، «محمدعلی رجایی رئیس‌جمهور راست گفتار و درست کردار»، ص۴۷.</ref>
 [[سید علی خامنه‌ای]] رهبر جمهوری اسلامی ایران و نماینده مجلس وقت، نخستین کسی بود که رجایی را برای نخست‌وزیری پیشنهاد داد.<ref>«شهیدان دولت، تداعی‌گر فهرست بلندی از زیبایی‌ها و شگفتی‌ها هستند»، ص۲۴، به نقل از گفت و گو با روزنامه جمهوری اسلامی، شهریور ۱۳۶۱ش.</ref>رجایی اولین مقام بلندپایه ایرانی (نخست وزیر) بود که بعد از انقلاب اسلامی به سازمان ملل رفت.<small>(۲۶ مهر ۱۳۵۹ش)</small> رجایی برای شرکت در جلسه شورای امنیت سازمان ملل به نیویورک سفر کرده بود.{{منبع}}
@@ خط ۲۰۱: / خط ۲۰۱: @@
 == نگارخانه ==
 <center><gallery widths="220" heights="140px" perrow="4" style="border: 2px solid #436802; box-shadow: 0.1em 0.1em 0.5em rgba(0،۰،۰،۰.۷۵); -moz-box-shadow: 0.1em 0.1em 0.5em rgba(0،۰،۰،۰.۷۵); -webkit-box-shadow: 0.1em 0.1em 0.5em rgba(0،۰،۰،۰.۷۵); border-radius: 0.5em; -moz-border-radius: 0.5em; -webkit-border-radius: 0.5em;">
-پرونده:محمدعلی رجایی و مهدی بازرگان.jpg|رجایی بین مسئولان وقت.{{یادداشت| تکیه داده به دیوار از راست به چپ: [[مهدی بازرگان]]، یدالله سحابی،‌ رجایی، [[محمد یزدی]]، هادی غفاری. در تصویر [[محمدجواد باهنر]] و [[مصطفی چمران]] نیز دیده می‌شوند.}}
+پرونده:محمدعلی رجایی و مهدی بازرگان.jpg|رجایی بین مسئولان وقت.{{یاد| تکیه داده به دیوار از راست به چپ: [[مهدی بازرگان]]، یدالله سحابی،‌ رجایی، [[محمد یزدی]]، هادی غفاری. در تصویر [[محمدجواد باهنر]] و [[مصطفی چمران]] نیز دیده می‌شوند.}}
 پرونده:محمدعلی رجایی ۲.jpg|تصویری که از آن در تبلیغات انتخاباتی ریاست‌جمهوری رجایی استفاده شد.<ref>«[https://www.farsnews.ir/news/14000309000653 شعار و تبلیغات انتخاباتی شهید رجایی]»، خبرگزاری فارس.</ref>
 پرونده:مراسم تنفیذ حکم ریاست جمهوری محمدعلی رجایی.jpg|مراسم تنفیذ حکم ریاست‌جمهوری رجایی