نافع بن هلال بجلی: تفاوت میان نسخه‌ها

'''نافع بن هلال بن جمیل'''، که در منابع تاریخی با لقب‌های '''جَمَلی'''، '''بَجَلی'''، '''مُرادی'''، و '''بَجَلی مرادی''' از وی یاد شده، از اشراف و شجاعان عرب<ref>خیرالدین زرکلی، الأعلام، ج۸، ص۶.</ref> و از قاریان [[قرآن کریم]] و نویسندگان [[حدیث]] بود. نافع از یاران [[امام علی(ع)]]<ref>الامالی للشجری، ج۱، ص۱۷۲.</ref> و یکی از کوشاترین یاران [[امام حسین (ع)]] در [[واقعه کربلا]] بوده و از [[شهدای کربلا|شهیدان]] آن واقعه است.<ref>الفتوح ج۵، ص۲۰۰؛ المفید فی ذکری السبط الشهید، ص۹۷-۹۸؛ روضة الشهداء، ص۲۹۸-۲۹۹؛ رمزالمصیبة ج۲، ص۸۵.</ref>

در بعضی از منابع تاریخی و [[مقتل|مقاتل]]، نام نافع بن هلال با نام [[هلال بن نافع]] اشتباه ثبت و نقل شده است.<ref>ابصارالعین، ص۵۰-۱۵۰؛ مثیر الاحزان، ص۳۱.</ref> در حالی که هلال بن نافع نیز در [[واقعه کربلا]] حضور داشته ولی جزو سپاهیان [[عمر بن سعد]] و از گزارشگران آن واقعه است.<ref>الملهوف، ص۱۷۷.</ref>

نافع بن هلال از یاران و اصحاب امیرالمؤمنین علی (ع) بود و در جنگ‌های سه گانه [[جنگ جمل|جمل]]، [[جنگ صفین|صفین]] و [[جنگ نهروان|نهروان]] در زمان حضرت(ع) شرکت جست.<ref>محمد السماوی، ابصار العین فی انصار الحسین (ع)، ص۱۴۷.</ref>

گفته شده که نافع فردی شجاع و تیرانداز بود و از [[ابومخنف|ابومِخنَف]] نقل شده که امیرالمؤمنان علی (ع) او را آیین رزم آموخته بود.<ref>عشره کامله، ص۴۰۲.</ref>

نافع بن هلال قبل از شهادت [[مسلم بن عقیل]] از [[کوفه]] خارج شد و در میانه راه به کاروان [[امام حسین(ع)]] پیوست.<ref>محمد السماوی، ابصار العین فی انصار الحسین(ع)، ص۱۴۷.</ref> وی، یکی از چهار نفری است که در راه کوفه، در منزلی به نام [[عذیب الهجانات]]، به امام حسین (ع) پیوستند. حضرت از او و همراهانش احوال مردم کوفه را پرسید، و آنان در پاسخ گفتند: اشراف و بزرگان کوفه به جهت رشوه‌هایی که گرفته‌اند علیه شما هستند و بقیه مردم، دلشان با شما ولی شمشیرشان علیه شما است.<ref>مثیر الاحزان، ص۳۱.</ref>

گروهی از یاران امام(ع) مشک‌های آب را پر کردند و سرانجام موفق شدند مقداری آب به خیمه‌ها برسانند. در این ماجرا چندین تن از دشمنان، کشته و زخمی شدند.<ref>احمد بن یحیی البلاذری، انساب الاشراف، ج ۳، ص۱۸۱؛ و محمد بن جریر الطبری، تاریخ الأمم و الملوک (تاریخ الطبری)، ج ۵، صص ۴۱۲ - ۴۱۳؛ ابوالفرج الاصفهانی، مقاتل الطالبیین، ص۱۱۷.مقتل الحسین خوارزمی ج۱، ص۳۴۶-۳۴۷. طبری، ج۴، ص۳۱۲</ref>

نافع خود را به روی قدم‌های امام(ع) انداخته، گفت: «شمشیری دارم که به هزار درهم می‌ارزد و اسبی دارم که به همین اندازه می‌ارزد، پس به آن خدایی که به حضور در رکاب شما، بر من منت نهاد سوگند، تا هنگامی که شمشیرم به کار آید هرگز از شما جدا نمی‌شوم.»<ref>الدمعة الساکبة ج۴، ص۲۷۳. المقرم، پیشین، ص۲۱۹.</ref>

نافع هنگامی که احساس کرد اهل بیت امام حسین(ع) نگران وفاداری و استقامت اصحاب  هستند، نزد [[حبیب بن مظاهر]] رفته و با مشورت او، تصمیم گرفتند با همراهی بقیه اصحاب به امام(ع) و اهل بیت ایشان اطمینان دهند که تا آخرین قطره خون از ایشان دفاع خواهند کرد.<ref>الدمعة الساکبة ج۴، ص۲۷۳-۲۷۴.</ref>

حبیب به همراه اصحاب با شمشیرهای کشیده و یک صدا به نزدیک حرم اهل بیت(ع) رسیده و گفت: «ای حریم رسول خدا(ص)! این شمشیرهای جوانان و جوانمردان شماست که به غلاف نخواهد رفت تا این که گردن بدخواهان شما را بزند. این نیزه‌های پسران شماست، سوگند یاد کرده‌اند که آن را تنها در سینه کسانی که از دعوتتان سر بر تافته‌اند فرو برند.»<ref>المقرم، پیشین، ص۲۱۹.</ref>

برخی نقل کرده‌اند که هلال بن نافع تازه ازدواج کرده بود و چون [[روز عاشورا]] اراده میدان نبرد کرد، همسرش او را از رفتن منع نمود؛ ولی او بر یاری امام(ع) اصرار ورزید، و چون امام(ع) از قضیه آگاه شد، هلال را فرمود: همسرت نگران است و من دوست ندارم در جوانی به فراق یک دیگر مبتلا شوید؛ اگر می‏خواهی عیالت را بردار و از این بیابان برو.

علی بن قرظه انصاری خطاب به امام(ع) گفت: «خداوند مرا بکشد، اگر تو را نکشم و یا به دست تو کشته نشوم!» و به بهانه خون خواهی برادر، سوی امام(ع) حمله ور شد؛ اما نافع بن هلال بجلی پیش دستی کرد و بر او حمله کرد و او را مجروح ساخت.<ref>البلاذری، پیشین، ص۱۹۲ و الطبری، پیشین، ص۴۳۴ و علی بن ابی الکرم ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج ۴، ص۶۷.</ref>

«اگر مرا نمی‌شناسید خودم را معرفی کنم، من از قبیله جَمَلی هستم، و آئین و دینم همان دین حسین بن علی(ع) است».<ref>الطبری، پیشین، ص۴۳۵ و شیخ مفید؛ الارشاد،ج ۲، ص۱۰۳ و الموفق بن احمدالخوارزمی، مقتل الحسین(ع)، ج ۲، ص۱۴ - ۱۵ و طبرسی؛ اعلام الوری بأعلام الهدی،ج ۱، ص۴۶۲.</ref>

نافع بن هلال گفت: «تو بر دین شیطانی» و سپس با شمشیر بر او حمله کرد؛ مزاحم خواست بگریزد که ضربت نافع به او مهلت نداد و او را به هلاکت رساند.<ref>الطبری، پیشین، ص۴۳۵ و شیخ مفید، پیشین، ج ۲، ص۱۰۳.</ref>

نافع بن هلال، در روز عاشورا، نامش را بر روی تیرهای خود نوشته، آنها را مسموم می‌نمود و به سوی دشمن پرتاب می‌کرد. و در حین پرتاب تیرها این گونه رجز می‌خواند:

«تیرهایی پرتاب می‌کنم که بر بالای آن نوشته شده است و جان را ترس از آن سودی نبخشد؛ در حالی که مسموم و مستانه جلو می‌رود، تا این که زمین رزمگاه را پر از تیرهای لطیف کند.» <ref>الکوفی، پیشین، ص۱۱۰ و البحرانی، پیشین، ص۲۷۱.</ref>

نافع هنگامی که تیرهایش تمام شد، شمشیر خود را برکشید<ref>البلاذری، پیشین، ص۱۹۷؛ الطبری، پیشین، ص۴۴۱ - ۴۴۲ و ابن اثیر، پیشین، ج ۴، ص۷۱ - ۷۲.</ref>و به صفوف لشکر دشمن حمله ور شد در حالی که این رجز را می‌خواند:

عمر بن سعد به [[شمر]] دستور داد تا او را بکشد! نافع به شمر گفت: «به خدا قسم‌ای شمر! اگر تو از مسلمین باشی بر تو سخت خواهد بود که [[خدا]] را ملاقات کنی، در حالی که خونهای ما را برگردن داشته باشی. خدا را سپاس می‌گویم که مرگ ما را به دست بدترین خلقش، قرار داد!» پس شمر او را به شهادت رساند.<ref>ناسخ التواریخ ج۲، ص۲۷۷-۲۷۹. البلاذری، پیشین، ص۱۹۷ و الطبری، پیشین، ص۴۴۱ - ۴۴۲ و ابن اثیر، پیشین، ج ۴، ص۷۱ - ۷۲.</ref>

*ابن اثیر، علی بن ابیالکرم؛ الکامل فی التاریخ، بیروت، دارصادر - داربیروت، ۱۹۶۵، ج ۴.

*ابوالفرج الاصفهانی، م قاتل الطالبیین، تحقیق احمد صقر، بیروت، دارالمعرفه، بی تا.

*السید ابراهیم موسوی زنجانی، وسیلة الدارین فی انصار الحسین(ع)، بی¬جا، چاپ سوم، ۱۴۱۰.

*الامام احمد بن یحیی بن جابر البلادری، انساب الاشراف، ج۳، بیروت، دارالفکر، چ اول، ۱۴۱۷.

*ابی حنیفه احمد بن داود الدینوری، الاخبار الطول، تحقیق عبدالمنعم عامر، ایران، قم، شریف رضی، ۱۳۷۰.