الاشارات و التنبیهات (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۴۲: | خط ۴۲: | ||
ابن‌سینا در سه نَمَط پایانی کتاب اشارات (نمط‌های هشتم، نهم و دهم) به تحلیل عقلی عرفان و تصوف پرداخته است. از نظر برخی شارحان اشارات، نمط نهم مهم‌ترین و دقیق‌ترین بخش این کتاب است. محققان [[عرفان]] و تصوف مطالب ارائه‌شده در این سه نمط را نوعی عرفان عقلی در برابر عرفان اشراقی دانسته‌اند. | ابن‌سینا در سه نَمَط پایانی کتاب اشارات (نمط‌های هشتم، نهم و دهم) به تحلیل عقلی عرفان و تصوف پرداخته است. از نظر برخی شارحان اشارات، نمط نهم مهم‌ترین و دقیق‌ترین بخش این کتاب است. محققان [[عرفان]] و تصوف مطالب ارائه‌شده در این سه نمط را نوعی عرفان عقلی در برابر عرفان اشراقی دانسته‌اند. | ||
== | == جایگاه و ویژگی‌ها == | ||
الاشارات و التنبیهات آخرین کتاب مهمی برشمرده شده که [[ابن‌سینا]] نگاشته است.<ref>ابن‌ابی‌اصیبعه، عیون الأنباء، ۲۰۰۱م، ج۳، ص۱۱۲.</ref> | الاشارات و التنبیهات از برجسته‌ترين آثار ابن‌سینا<ref>خراسانی (شرف)، «ابن‌سینا»، ص۶.</ref> و از مهم‌ترین متون درسی فلسفی در [[جهان اسلام]] شمرده شده است.<ref>غنی، ابن‌سینا، بی‌تا، ص۷۱؛ ابن‌سینا، الاشارات و التنبیهات، ۱۴۲۳ق، مقدمه محقق، ص۱۲.</ref> الاشارات و التنبیهات آخرین کتاب مهمی برشمرده شده که [[ابن‌سینا]] نگاشته است.<ref>ابن‌ابی‌اصیبعه، عیون الأنباء، ۲۰۰۱م، ج۳، ص۱۱۲.</ref> برخی این کتاب را پخته‌ترین و جامع‌ترین اثر فلسفی ابن‌سینا برشمرده‌اند.<ref>ایناتی، «ابن‌سینا»، در تاریخ فلسفه اسلامی، ج۱، ص۴۰۱.</ref> این کتاب نمودار آراء فلسفی او در سال‌های آخر عمرش و بهترین راهنما برای مطالعه سیر فکری و معنوی ابن‌سینا محسوب شده است.<ref>ابن‌سینا، ترجمه فارسی اشارات و تنبیهات، مقدمه مصحح، ۱۳۳۲ش، ص۱. </ref> الاشارات و التنبیهات هم از جهت سبک بیان و چگونگی ارائه اصول مطالب و هم از نظر کیفیت تنظیم ابواب و فصول با سایر آثار فلسفی ابن‌سینا، مانند شفا و [[نجات]]، متفاوت دانسته شده است.<ref>ابن‌سینا، ترجمه و شرح اشارات و تنبیهات ابن‌سینا، مقدمه مترجم و شارح، ۱۳۶۳ش، ج۱، ص۲۱.</ref> همچنین، نثر عربی شیوای ابن‌سینا در این کتاب از خصوصیات آن برشمرده شده است.<ref>خراسانی، «ابن‌سینا»، ص۱-۸.</ref> | ||
در برخی نسخ خطی اشارات گفته شده که ابن‌سینا اشارات را برای [[ابوسعید ابوالخیر]] (۳۵۷-۴۴۰ق)، صوفی خراسانی، نگاشته است.<ref>خواجه نصیرالدین طوسی، شرح الاشارات و التنبیهات، ۱۳۸۶ش، تعلیقه ۴، ج۲، ص۱۵.</ref> ابن‌سینا در مواضع مختلفی از کتاب خود تأکید کرده که این کتاب را برای خواص و افراد تیزهوش، که دارای توانایی علمی دریافت چنین مطالبی هستند، تألیف کرده و از استادان این کتاب خواسته که از افشای مطالب آن نزد نااهلان و نادانان خودداری کنند.<ref>ابن‌سینا، ترجمه و شرح اشارات و تنبیهات ابن‌سینا، مقدمه مترجم و شارح، ۱۳۶۳ش، ج۱، ص۲۵-۲۸.</ref> | درباره علت نامگذاری این کتاب گفته شده که چون ابن‌سینا در بیان مطالب این کتاب از تفصیل دوری کرده آن را به این نام خوانده است.<ref>ابن‌سینا، ترجمه فارسی اشارات و تنبیهات، مقدمه مصحح، ۱۳۳۲ش، ص۱-۲.</ref> در نامه‌ای منسوب به ابن‌سینا، او این کتاب را التنبیهات و الاشارات خوانده است.<ref>بدوی، أرسطو عند العرب، ۱۹۷۸م، ص۲۴۵.</ref> در برخی نسخ خطی اشارات گفته شده که ابن‌سینا اشارات را برای [[ابوسعید ابوالخیر]] (۳۵۷-۴۴۰ق)، صوفی خراسانی، نگاشته است.<ref>خواجه نصیرالدین طوسی، شرح الاشارات و التنبیهات، ۱۳۸۶ش، تعلیقه ۴، ج۲، ص۱۵.</ref> ابن‌سینا در مواضع مختلفی از کتاب خود تأکید کرده که این کتاب را برای خواص و افراد تیزهوش، که دارای توانایی علمی دریافت چنین مطالبی هستند، تألیف کرده و از استادان این کتاب خواسته که از افشای مطالب آن نزد نااهلان و نادانان خودداری کنند.<ref>ابن‌سینا، ترجمه و شرح اشارات و تنبیهات ابن‌سینا، مقدمه مترجم و شارح، ۱۳۶۳ش، ج۱، ص۲۵-۲۸.</ref> منوچهر صدوقی سها، محقق فلسفه و عرفان، معتقد است که کتاب اشارات در سده ۱۳ میلادی در اروپا شناخته شده بوده و برخی فصول آن به لاتین ترجمه شده بوده است.<ref>ابن‌سینا، ترجمهٔ قدیم الاشارات و التنبیهات، ۱۳۶۰ش، مقدمه، ص۱۲.</ref> | ||
=== نویسنده | == نوآوری‌ها == | ||
کتاب اشارات را دارای نوآوری‌هایی دانسته‌اند: از جمله اینکه آن را تنها اثر فلسفی بر شمرده‌اند که در آن فصولی به تحلیل عقلی [[عرفان]] و [[تصوف]] اختصاص داده شده است.<ref>ابن‌سینا، ترجمه و شرح اشارات و تنبیهات ابن‌سینا، مقدمه مترجم و شارح، ۱۳۶۳ش، ص۷.</ref> از نظر احد فرامرز قراملکی، استاد منطق و فلسفه اسلامی دانشگاه تهران، تدوين منطق دوبخشى، که مهم‌ترين تحول در تاريخ [[منطق ارسطويى]] است، در کتاب اشارات انجام شده است.<ref>فرامرز قراملکى، «الاشارات و التنبيهات سرآغاز منطق دوبخشى»، ص۳۸.</ref>{{یادداشت|ابن‌سينا در اشارات با الهام از تقسيم‌بندى علم به تصور و تصديق، كه توسط فارابى ارائه شده بود، و با توجه به اينكه طريق اكتساب تصور و تصديق متمايز است، تحولی در تدوين منطق به وجود آورد. او در مقابل منطق نه‌بخشی منطق دوبخشی را پایه‌گذاری کرد. از نظر محققان این روش تدوین، در شكل حاضر خود، از جهت ترتيب و تنظيم مباحث کمترین اشكال و نقصان اساسى را دارد و در صورت رفع برخی نواقص از موفق‌ترين نظام‌های منطق قديم خواهد بود. (فرامرز قراملکى، «الاشارات و التنبيهات سرآغاز منطق دوبخشى»، ص۳۸-۴۳).}} برخی مدعی شده‌اند که اصطلاح «الحکمة المتعالیة» برای اولین بار در کتاب اشارات ابن‌سینا به کار رفته است.<ref>ابن‌سینا، الاشارات و التنبیهات، ۱۴۲۳ق، مقدمه محقق، ص۱۲.</ref> [[مرتضی مطهری]] معتقد است که ابن‌سینا در اشارات برای اولین بار برهان خود بر اثبات وجود خدا ([[برهان امکان و وجوب]]) را [[برهان صدیقین]] خوانده است.<ref>مطهری، توحید، ۱۳۸۳ش، ۱۹۱.</ref> | |||
== نویسنده == | |||
{{اصلی|ابن‌سینا}} | {{اصلی|ابن‌سینا}} | ||
ابوعلی حسین بن عبدالله بن سینا (۳۷۰ق-۴۲۸ق) فیلسوف ایرانی و یکی از دانشمندان نامدار اسلامی برشمرده شده است.<ref>خراسانی (شرف)، «ابن‌سینا»، ص۱.</ref> او نمایندهٔ اصلی [[فلسفه مشاء]] (فلسفه ارسطویی) در جهان اسلام قلمداد شده است.<ref>مطهری، کلیات علوم اسلامی، ج۱، ص۱۲۳.</ref> از نظر محققان، ابن‌سینا بیشترین تأثیر را بر فیلسوفان و منطق‌دانان پس از خود گذاشته است.<ref>خراسانی (شرف)، «ابن‌سینا»، ص۸.</ref> ابن‌سینا در حدود ۳۷۰ق در شهر [[بخارا]] متولد شد.<ref>خراسانی (شرف)، «ابن‌سینا»، ص۱.</ref> او تحصیلات اولیه در زمینه ریاضیات، طبیعیات و [[الهیات]] را در بخارا گذراند. سپس به دانش پزشکی روی آورد و از این طریق به دربار پادشاهان آن روزگار راه یافت.<ref>خراسانی (شرف)، «ابن‌سینا»، ص۱-۳.</ref> دایرة‌المعارف شفا، [[قانون فی الطب]]، النجاة و [[دانشنامه علائی (کتاب)|دانشنامه علائی]] از مهم‌ترین آثار ابن‌سینا قلمداد شده است.<ref>خراسانی (شرف)، «ابن‌سینا»، ص۶.</ref> او سرانجام در راه [[اصفهان]] به [[همدان]] در اثر بیماری در سن ۵۸ سالگی در گذشت و در همدان به خاک سپرده شد.<ref>فروزانفر، مجموعه مقالات و اشعار استاد بدیع‌الزمان فروزانفر، ۱۳۵۱ش، ص۱۳۴-۱۳۸.</ref> | ابوعلی حسین بن عبدالله بن سینا (۳۷۰ق-۴۲۸ق) فیلسوف ایرانی و یکی از دانشمندان نامدار اسلامی برشمرده شده است.<ref>خراسانی (شرف)، «ابن‌سینا»، ص۱.</ref> او نمایندهٔ اصلی [[فلسفه مشاء]] (فلسفه ارسطویی) در جهان اسلام قلمداد شده است.<ref>مطهری، کلیات علوم اسلامی، ج۱، ص۱۲۳.</ref> از نظر محققان، ابن‌سینا بیشترین تأثیر را بر فیلسوفان و منطق‌دانان پس از خود گذاشته است.<ref>خراسانی (شرف)، «ابن‌سینا»، ص۸.</ref> ابن‌سینا در حدود ۳۷۰ق در شهر [[بخارا]] متولد شد.<ref>خراسانی (شرف)، «ابن‌سینا»، ص۱.</ref> او تحصیلات اولیه در زمینه ریاضیات، طبیعیات و [[الهیات]] را در بخارا گذراند. سپس به دانش پزشکی روی آورد و از این طریق به دربار پادشاهان آن روزگار راه یافت.<ref>خراسانی (شرف)، «ابن‌سینا»، ص۱-۳.</ref> دایرة‌المعارف شفا، [[قانون فی الطب]]، النجاة و [[دانشنامه علائی (کتاب)|دانشنامه علائی]] از مهم‌ترین آثار ابن‌سینا قلمداد شده است.<ref>خراسانی (شرف)، «ابن‌سینا»، ص۶.</ref> او سرانجام در راه [[اصفهان]] به [[همدان]] در اثر بیماری در سن ۵۸ سالگی در گذشت و در همدان به خاک سپرده شد.<ref>فروزانفر، مجموعه مقالات و اشعار استاد بدیع‌الزمان فروزانفر، ۱۳۵۱ش، ص۱۳۴-۱۳۸.</ref> | ||
== محتوا == | == محتوا == | ||