سید مقتدی صدر: تفاوت میان نسخه‌ها

'''سید مُقتَدی صَدر''' (زاده ۴ اوت ۱۹۷۴م/۱۳۵۳ش) روحانی [[شیعه]] و از رهبران سیاسی [[عراق]] در دوره پس از [[صدام حسین]]، است. صدر رهبری جریان صدر یکی از تشکل‌های سیاسی- مذهبی عراق را به عهده دارد و از ۲۰۰۳م به این طرف همواره نقش موثری در انتخابات و تحولات سیاسی عراق داشته است. او فرزند [[سید محمد صدر]] از [[مراجع تقلید]] شیعیان عراق در دهه ۱۹۹۰م است.  مقتدی صدر از منتقدان اشغال عراق توسط [[ایالات متحده آمریکا|آمریکا]] بود و [[سپاه مهدی]] شاخه نظامی جریان صدر در سال‌های ۲۰۰۴ تا ۲۰۰۷م به جنگ و مبارزه مسلحانه با نیروهای آمریکایی و در مواردی با دولت عراق پرداخت.

گفته ‌می‌شود که پایگاه اجتماعی صدر در [[عراق]] را بیشتر طبقات پایین شیعیان عراقی تشکیل می‌دهد. این باور وجود دارد که درهم‌آمیزی ملی‌گرایی عرب و [[شیعه|مذهب شیعه]] از سوی صدر و مخالفتش با حضور قوای آمریکایی در عراق، موجب شده است که  وی به‌چهره ممتاز برای بسیاری از توده‌های شیعه عراق تبدیل شود.<ref>Aljazeera, Profile: Muqtada al-Sadr, Aljazeera website</ref> گزارش شده است که صدر پس از ترور پدرش در ۱۹۹۹م تا سقوط [[صدام حسین]] به‌ فعالیت سیاسی نپرداخت ولی پیروان و طرفداران پدرش را با خدمات اجتماعی و راهنمایی‌‌های مذهبی از طریق شبکه‌ای از روحانیون معمولی، مورد حمایت قرار می‌داد.<ref> Baram, Who is Muqtada al-Sadr? Part 1: Beginnings, GIS website</ref> هرچند متقدی صدر خود چهره کاریزماتیک مذهبی نیست ولی گفته می‌شود که تعلقش به [[خاندان صدر]] و ارادت مردم به پدرش موجب شده است که وی از نفوذ مذهبی-سیاسی بالایی برخوردار باشد. مقتدی صدر در تعامل با پیروان خود، خواهان اطاعت فوری و بدون چون و چرا است.<ref>شبکه العالم، «بازنگری جیش المهدی عراق» وبگاه شبکه العالم</ref>

متقدی صدر، متولد چهارم اوت ۱۹۷۴م در [[نجف]]  و برخواسته از  یک خانواده روحانی مطرح [[شیعه]] است.<ref> Baram, Who is Muqtada al-Sadr? Part 1: Beginnings, GIS website.</ref> او چهارمین و کوچک‌ترین فرزند [[سید محمد صدر]] از مراجع شیعه عراق است که با دو تن از فرزندانش توسط حکومت [[حزب بعث عراق]]، به رهبری [[صدام حسین]]، کشته شد. گفته شده که مرگ پدر و برادرانش نقطه‌ای عطفی در زندگی بزرگسالی مقتدی صدر بوده و بعد از آن وی بارها کفن پوشیده و آمادگی‌اش را برای شهادت اعلام کرده است.<ref>‌Baram, Who is Muqtada al-Sadr? Part 1: Beginnings, GIS website</ref> [[سید محمدباقر صدر]] که در دهه ۱۹۸۰م توسط رژیم بعثی عراق اعدام گردید، پدر خانم مقتدی صدر و پسر عموی پدرش است.<ref>Baram, Who is Muqtada al-Sadr? Part 1: Beginnings, GIS website</ref>  اصالت خاندان صدر به [[جبل عامل]] در [[لبنان]] بر می‌گردد<ref> Baram, Who is Muqtada al-Sadr? Part 1: Beginnings, GIS website</ref> و [[سید موسی صدر|امام موسی صدر]]، بنیانگذار فقید [[جنبش امل]] لبنان، نیز پسر عموی صدر است.<ref>Aljazeera,Profile: Muqtada al-Sadr, Ajazeera website </ref>

مقتدی صدر تحصیلات حوزوی دارد اما به‌گفته کارشناسان در جایگاه مرجعیت تقلید و صدور فتوا نیست.<ref>خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، «مقتدی صدر بازیگری بازنده‌ است/ اظهارات آیت‌الله حائری بی‌سابقه بود»، وبگاه ایسنا.</ref> وَلِی نصر، یک کارشناس مسایل عراق گفته است که مقتدی صدر در تحصیلات خود موفق نبوده است.<ref> Aljazeera, Profile: Muqtada al-Sadr, Aljazeera website</ref> مقتدی صدر تا قبل از کناره‌گیری [[سید کاظم حائری]] از مقام [[مرجعیت]] از مقلدان او بود.<ref> خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، «مقتدی صدر بازیگری بازنده‌ است/ اظهارات آیت‌الله حائری بی‌سابقه بود»، وبگاه ایسنا.</ref> آیت الله حائری در سال ۱۹۹۹م و پس از کشته شدن پدر مقتدی صدر به توصیه وی [[مرجع تقلید]] پیروان صدر گردید.<ref> الخوری، «کاظم حائری، مرجع شیعه کیست و چه ارتباطی با مقتدی صدر دارد؟»، وبگاه بی بی سی فارسی</ref>

صدر در آوریل ۲۰۰۷م با فراخوانی تظاهراتی گسترده در [[نجف]] از [[نوری المالکی]] نخست‌وزیر وقت عراق خواست که با تعیین جدول زمانی برای خروج نیروهای تحت امر آمریکا موافقت کند.<ref>Aljazeera, Profile: Muqtada al-Sadr, Aljazeera website</ref> پس از آن درگیری‌های بین شبه نظامیان وفادار صدر یا سپاه مهدی، با نیروهای آمریکایی و دولتی عراق ادامه یافت که منجر به کشته شدن صدها و جراحت هزاران نفر گردید.<ref>Aljazeera, Profile: Muqtada al-Sadr, Aljazeera website</ref> بیشتر خشونت‌ها در [[شهرک صدر بغداد]]، نجف و [[بصره]] رخداد.<ref> Bruno‌, Muqtada al-Sadr, council foreign relations website</ref> کارشناسان معتقدند که نفوذ صدر به‌عنوان یک شخصیت سیاسی، نظامی و مذهبی، همزمان با اشغال عراق از سوی ایالات متحده امریکا، افزایش یافت<ref> Bruno‌, Muqtada al-Sadr, council foreign relations website</ref> و او به‌عنوان یک قهرمان وطن پرست مطرح شد.<ref>Baram, Who is Muqtada al-Sadr? Part 1: Beginnings, GIS website</ref> مقتدی صدر با افزایش تنش در روابطش با آمریکا از سال ۲۰۰۷م به ایران رفت و در ۲۰۱۱م و در پی خروج نیروهای آمریکایی از کشورش به عراق بازگشت.<ref>Baram, Who is Muqtada al-Sadr? Part 1: Beginnings, GIS website</ref>

جریان صدر در دهه ۱۹۹۰م پس از قتل عام حدود نیم میلیون [[شیعه]] عراق توسط رژیم بعث در جریان [[انتفاضه شعبانیه]]، به رهبری [[سید محمد صدر]] پدر مقتدی صدر ایجاد گردید و هدف آن کمک به قشر فقیر جامعه [[عراق]] بود.<ref>فارس نیوز:‌«مقتدا صدر کیست و در سیاست چه می‌کند؟» وبگاه فارس نیوز.</ref> با اینکه رهبری جریان صدر را یک [[مرجع تقلید]] به عهده داشت، در مسایل سیاسی و اجتماعی بسیار فعال بود.<ref>فارس نیوز:‌«مقتدا صدر کیست و در سیاست چه می‌کند؟» وبگاه فارس نیوز.</ref> میراث سیاسی- مذهبی صدر به مقتدی صدر رسید و او بدون برخوداری از جایگاه مرجعیت این جریان را پس از سقوط رژیم بعث رهبری کرد.<ref>فارس نیوز:‌«مقتدا صدر کیست و در سیاست چه می‌کند؟» وبگاه فارس نیوز.</ref>  

مقتدی صدر پس از فروپاشی رژیم بعث عراق از جریان‌های سیاسی نزدیک به‌ [[جمهوری اسلامی ایران]] محسوب می‌شد. اما به تدریج از [[ایران‌]] فاصله گرفت و به منتقد سیاست‌های جمهوری اسلامی ایران در [[عراق]] تبدیل شد.<ref> خبرگزاری رویداد ۲۴، «لشکرکشی حامیان مقتدی صدر علیه حشدالشعبی/ پیام نماز جمعه عراق به ایران چه بود؟» وبگاه رویداد ۲۴.</ref>کارشناسان معتقدند که گرایش ملی‌گرایانه عربی صدر در کنار حمایت ایران از رقبای داخلی وی باعث اتخاذ چنین رویکردی شده است.<ref>بیات، «فراز و فرود مقتدی صدر در مواجهه با محور مقاومت»، وبگاه اندیشکده جریان.</ref> ناظران معتقدند ایران در راستای اتخاذ سیاست عمل‌گرایانه و پرهیز از تنش‌های مذهبی به‌جای حمایت از نیروهای رادیکال مثل مقتدی صدر از چهره‌های تکنوکرات و اهل تعامل مثل نوری المالکی و بعد حیدر العبادی حمایت کرده است.<ref>بیات، «فراز و فرود مقتدی صدر در مواجهه با محور مقاومت»، وبگاه اندیشکده جریان.</ref> کارشناسان این رویکرد ایران در عراق را عامل دوری صدر از ایران دانسته و حتی سفر صدر در سال ۱۳۹۶ش به‌ [[عربستان]] و دیدارش با محمد بن سلمان ولیعهد عربستان، در این راستا تفسیر گردیده است.<ref>بیات، «فراز و فرود مقتدی صدر در مواجهه با محور مقاومت»، وبگاه اندیشکده جریان.</ref> دفتر مقتدی صدر پس از این دیدار در بیانه‌ای اعلام کرد: «خرسندیم که گشایش مثبتی در روابط عربستان و عراق را شاهدیم و امیدواریم که سرآغاز پس‌رفت و کاهش شدت رویکرد طائفه‌ای در منطقه عربیِ اسلامی باشد.»<ref>خبرگزاری تسنیم، «دیدار مقتدی صدر با محمد بن سلمان در جده»، وبگاه خبرگزاری تسنیم</ref>

از ویژگی‌های مقتدی صدر اتخاذ تصمیم‌های غیر منتظره خوانده شده است. یکی از این نوع اقدامات کناره‌گیری وی از فعالیت‌های سیاسی است. صدر در بهمن ماه ۱۳۹۲ش اعلام کرد که از دنیای سیاست کناره‌گیری می‌کند و تمامی دفاترش را تعطیل خواهد کرد.<ref>یورو نیوز، «جدایی مقتدی صدر از ایران؛ چرا و چگونه؟»، وبگاه یورونیوز</ref> بار دیگر در شهریور ۱۴۰۱ش/اوت ۲۰۲۲م در واکنش به کناره‌گیری [[سیدکاظم حائری|آیت الله حائری]]، از مقام مرجعیت، اعلام کرد که از سیاست کناره‌گیری می‌کند.<ref>الخوری، «کاظم حائری، مرجع شیعه کیست و چه ارتباطی با مقتدی صدر دارد؟»، وبگاه بی بی سی فارسی</ref>کناره‌گیری صدر از سیاست، موجب التهام شدید فضای سیاسی عراق گردید. سیدکاظم حائری مقیم [[قم]] که صدر از مقلدان وی است در ششم شهریور۱۴۰۱ش/ ۲۸ اوت۲۰۲۲م اعلام کرد که به دلیل بیماری و کهولت سن، قادر به ادامه کار به عنوان مرجع تقلید نیست و از مقلدان خود خواست که از [[سید علی حسینی خامنه‌ای|آیت الله خامنه‌ای]] پیروی کنند.<ref>الخوری، «کاظم حائری، مرجع شیعه کیست و چه ارتباطی با مقتدی صدر دارد؟»، وبگاه بی بی سی فارسی</ref> آیت الله حائری در بیانیه خود با انتقاد از صدر او را فاقد [[اجتهاد]] و صلاحیت رهبری دینی دانسته بود.<ref>الخوری، «کاظم حائری، مرجع شیعه کیست و چه ارتباطی با مقتدی صدر دارد؟»، وبگاه بی بی سی فارسی</ref> مقتدی صدر به‌تاریخ ۲۵ فروردین ۱۴۰۲ش اعلام کرد که فعالیت جریان صدر به مدت یک سال به تعلیق در آمده است.<ref>خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، «فعالیت جریان صدر عراق به مدت یک سال به حالت تعلیق درآمد»، وبگاه ایسنا</ref>