confirmed، templateeditor
۲٬۰۶۵
ویرایش
حزب بعث عراق: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
←اقدامات سیاسی پیش از کسب قدرت
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۴۷: | خط ۴۷: | ||
گفته می‌شود که از ابتدای تأسیس حزب بعث عراق تمرکز آن بر جذب دانشجویان، دانش‌آموزان، روشنفکران و متخصصین شهری از قشر کم‌درآمد و عرب [[سنی|سنی‌مذهب]] بود.<ref>countrystudies, The Bath Party</ref> از نظر جغرافیایی ابتدا [[بغداد]] و [[استان الناصریه]] مراکز جذب نیرو بود، <ref>Cabana, The Ba'th Party in Iraq: from its beginning through today, 1993, p27</ref> اما پس از روی کار آمدن [[احمد حسن البکر]] و [[صدام حسین]] حوزه جذب کادرهای اصلی بعث به [[تکریت]] متمرکز گردید.<ref>Cabana, The Ba'th Party in Iraq: from its beginning through today, 1993, p50</ref> | گفته می‌شود که از ابتدای تأسیس حزب بعث عراق تمرکز آن بر جذب دانشجویان، دانش‌آموزان، روشنفکران و متخصصین شهری از قشر کم‌درآمد و عرب [[سنی|سنی‌مذهب]] بود.<ref>countrystudies, The Bath Party</ref> از نظر جغرافیایی ابتدا [[بغداد]] و [[استان الناصریه]] مراکز جذب نیرو بود، <ref>Cabana, The Ba'th Party in Iraq: from its beginning through today, 1993, p27</ref> اما پس از روی کار آمدن [[احمد حسن البکر]] و [[صدام حسین]] حوزه جذب کادرهای اصلی بعث به [[تکریت]] متمرکز گردید.<ref>Cabana, The Ba'th Party in Iraq: from its beginning through today, 1993, p50</ref> | ||
===اقدامات سیاسی پیش از کسب قدرت=== | ===اقدامات سیاسی پیش از کسب قدرت=== | ||
اولین اقدام سیاسی حزب بعث عراق به ۱۹۵۵م برمی‌گردد، بعث در آن سال و در مخالفت با پیمان بغداد؛ پیمانی در امتداد ناتو (NATO) و سینتو (SENTO)، اعتصابی را سازماندهی کرد.<ref>Cabana, The Ba'th Party in Iraq: from its beginning through today, 1993, p41</ref> یک سال بعد، حزب بعث عراق همراه با دیگر جریان‌های ملی‌گرا، همسویی دولت عراق با بریتانیا در بحران کانال سوئز (۱۹۵۶م) را محکوم و با آن مخالفت کردند.<ref>Cabana, The Ba'th Party in Iraq: from its beginning | اولین اقدام سیاسی حزب بعث عراق به ۱۹۵۵م/[[۱۳۳۴ش]] برمی‌گردد، بعث در آن سال و در مخالفت با پیمان بغداد؛ پیمانی در امتداد ناتو (NATO) و سینتو (SENTO)، اعتصابی را سازماندهی کرد.<ref>Cabana, The Ba'th Party in Iraq: from its beginning through today, 1993, p41</ref> یک سال بعد، حزب بعث عراق همراه با دیگر جریان‌های ملی‌گرا، همسویی دولت عراق با بریتانیا در بحران کانال سوئز (۱۹۵۶م/[[۱۳۳۵ش]]) را محکوم و با آن مخالفت کردند.<ref>Cabana, The Ba'th Party in Iraq: from its beginning | ||
through today, 1993, p41</ref> در ادامه حزب بعث و دیگر احزاب مخالف دولت وقت عراق «جبهه متحد ملی» را ایجاد کردند که انقلاب ۱۴ژوئیه ۱۹۵۸م را به پیروزی رساندند.<ref>AlJazeera, The Iraqi Baath Party</ref> الرکابی رهبر وقت حزب بعث، در کابینه افسران آزاد به‌رهبری [[عبدالکریم قاسم]] به وزارت توسعه رسید.<ref>Cabana, The Ba'th Party in Iraq: from its beginning through today, 1993, p41</ref> | through today, 1993, p41</ref> در ادامه حزب بعث و دیگر احزاب مخالف دولت وقت عراق «جبهه متحد ملی» را ایجاد کردند که انقلاب ۱۴ژوئیه ۱۹۵۸م را به پیروزی رساندند.<ref>AlJazeera, The Iraqi Baath Party</ref> الرکابی رهبر وقت حزب بعث، در کابینه افسران آزاد به‌رهبری [[عبدالکریم قاسم]] به وزارت توسعه رسید.<ref>Cabana, The Ba'th Party in Iraq: from its beginning through today, 1993, p41</ref> | ||
الرکابی و هفت عضو دیگر کابینه قاسم در فوریه ۱۹۵۹م در واکنش به‌مخالفت عبدالکریم قاسم با طرح پیوستن [[عراق]] به جمهوری متحده عربی (۱۹۵۸-۱۹۶۱م)، استعفا کردند.<ref>Cabana, The Ba'th Party in Iraq: from its beginning through today, 1993, p41</ref> گزارش شده است که قاسم گرایش ملی‌گرایانه داشت و مخالف پان عربیسم بود. دکمجیان گرایش پنهان شیعی قاسم را از دلایل مخالفت او با پان عربیسم دانسته و معتقد است که [[حزب الدعوة الاسلامیة|حزب الدعوة الاسلامیة، ]] به‌عنوان تجلی سیاسی شیعیان پس از آن ظهور کرد که قاسم اجازه داد احزاب سیاسی تشکیل شوند.<ref>دکمجیان، جنبش‌های اسلامی معاصر در جهان عرب، ۱۳۸۸ش، ص۲۲۶.</ref> | الرکابی و هفت عضو دیگر کابینه قاسم در فوریه ۱۹۵۹م/[[۱۳۳۸ش]] در واکنش به‌مخالفت عبدالکریم قاسم با طرح پیوستن [[عراق]] به جمهوری متحده عربی (۱۹۵۸-۱۹۶۱م)، استعفا کردند.<ref>Cabana, The Ba'th Party in Iraq: from its beginning through today, 1993, p41</ref> گزارش شده است که قاسم گرایش ملی‌گرایانه داشت و مخالف پان عربیسم بود. دکمجیان گرایش پنهان شیعی قاسم را از دلایل مخالفت او با پان عربیسم دانسته و معتقد است که [[حزب الدعوة الاسلامیة|حزب الدعوة الاسلامیة، ]] به‌عنوان تجلی سیاسی شیعیان پس از آن ظهور کرد که قاسم اجازه داد احزاب سیاسی تشکیل شوند.<ref>دکمجیان، جنبش‌های اسلامی معاصر در جهان عرب، ۱۳۸۸ش، ص۲۲۶.</ref> | ||
حزب بعث در اکتبر ۱۹۵۹م عملیات نافرجام ترور قاسم را اجرا کرد<ref>Countrystudies, The Bath Party</ref> و در نوامبر همان سال منحل و رهبران آن متواری گردیدند.<ref>Cabana, The Ba'th Party in Iraq: from its beginning through today, 1993, p42</ref> | حزب بعث در اکتبر ۱۹۵۹م/۱۳۳۸ش عملیات نافرجام ترور قاسم را اجرا کرد<ref>Countrystudies, The Bath Party</ref> و در نوامبر همان سال منحل و رهبران آن متواری گردیدند.<ref>Cabana, The Ba'th Party in Iraq: from its beginning through today, 1993, p42</ref> | ||
===کسب قدرت=== | ===کسب قدرت=== | ||
[[پرونده:Ahmed Hassan Al-Bakr3.jpg|بندانگشتی|300px|احمدحسن البکر چهارمین رییس حزب بعث عراق (۱۹۶۵-۱۹۷۹م) و رییس جمهور عراق (۱۹۶۸-۱۹۷۹م)]] | [[پرونده:Ahmed Hassan Al-Bakr3.jpg|بندانگشتی|300px|احمدحسن البکر چهارمین رییس حزب بعث عراق (۱۹۶۵-۱۹۷۹م) و رییس جمهور عراق (۱۹۶۸-۱۹۷۹م)]] | ||
حزب بعث و متحدینش در ۸ فوریه ۱۹۶۳م با سرنگونی حکومت عبدالکریم قاسم، قدرت را کسب کردند.<ref>Cabana, The Ba'th Party in Iraq: from its beginning | حزب بعث و متحدینش در ۸ فوریه ۱۹۶۳م/[[۱۳۳۴ش]] با سرنگونی حکومت عبدالکریم قاسم، قدرت را کسب کردند.<ref>Cabana, The Ba'th Party in Iraq: from its beginning | ||
through today, 1993, p43</ref> [[احمدحسن البکر]] رهبر وقت حزب بعث عراق، به نخست‌وزیری رسید.<ref>Cabana, The Ba'th Party in Iraq: from its beginning | through today, 1993, p43</ref> [[احمدحسن البکر]] رهبر وقت حزب بعث عراق، به نخست‌وزیری رسید.<ref>Cabana, The Ba'th Party in Iraq: from its beginning | ||
through today, 1993, p43</ref> حزب بعث در این مقطع دچار اختلافات داخلی بود.<ref>Cabana, The Ba'th Party in Iraq: from its beginning through today, 1993, p43</ref> عدم هماهنگی بعثی‌ها باعث گردید که عارف، رییس جمهور وقت، در ظرف نه ماه همه اعضای بعث را از دولت اخراج کند.<ref>Countrystudies, The Bath Party</ref> | through today, 1993, p43</ref> حزب بعث در این مقطع دچار اختلافات داخلی بود.<ref>Cabana, The Ba'th Party in Iraq: from its beginning through today, 1993, p43</ref> عدم هماهنگی بعثی‌ها باعث گردید که عارف، رییس جمهور وقت، در ظرف نه ماه همه اعضای بعث را از دولت اخراج کند.<ref>Countrystudies, The Bath Party</ref> | ||
حزب بعث با حمایت تعدادی از افسران ناراضی غیر بعثی، در ۱۷ ژوئیه ۱۹۶۸م با اجرای کودتای دیگر حکومت عبدالرحمن عارف (برادر عبدالسلام عارف که بعد از او رییس جمهور شده بود) را سرنگون و دوباره به قدرت بازگشت.<ref>Cabana, The Ba'th Party in Iraq: from its beginning through today, 1993, p46</ref> افسران غیر بعثی (عبدالرزاق النایف، ابراهیم عبدالرحمن داوود و سعدون غیدان) که در کودتا نقش کلیدی بازی کرده بودند، طی کودتای دیگر در سی‌ام همان ماه برکنار و یا وادار به پذیرش عضویت بعث شدند.<ref>الزبیدی و دیگران، عراق در جستجوی آینده، ۱۳۹۵ش، ص۲۸.</ref><ref>Cabana, The Ba'th Party in Iraq: from its beginning through today, 1993, p46</ref> | حزب بعث با حمایت تعدادی از افسران ناراضی غیر بعثی، در ۱۷ ژوئیه ۱۹۶۸م/[[۱۳۴۷ش]] با اجرای کودتای دیگر حکومت عبدالرحمن عارف (برادر عبدالسلام عارف که بعد از او رییس جمهور شده بود) را سرنگون و دوباره به قدرت بازگشت.<ref>Cabana, The Ba'th Party in Iraq: from its beginning through today, 1993, p46</ref> افسران غیر بعثی (عبدالرزاق النایف، ابراهیم عبدالرحمن داوود و سعدون غیدان) که در کودتا نقش کلیدی بازی کرده بودند، طی کودتای دیگر در سی‌ام همان ماه برکنار و یا وادار به پذیرش عضویت بعث شدند.<ref>الزبیدی و دیگران، عراق در جستجوی آینده، ۱۳۹۵ش، ص۲۸.</ref><ref>Cabana, The Ba'th Party in Iraq: from its beginning through today, 1993, p46</ref> | ||
===تحکیم قدرت=== | ===تحکیم قدرت=== | ||
حزب بعث در این مقطع مسایل داخلی را به‌جای پان عربیسم در اولویت قرار داد.<ref>AlJazeera, The Iraqi Baath Party </ref> حسن البکر (۱۹۶۸-۱۹۷۹م)، پس از حذف افسران غیر بعثی، تلاش کرد خود را از شر هر نوع رقابت احتمالی درون حزبی نیز خلاص کند.<ref>Cabana, The Ba'th Party in Iraq: from its beginning through today, 1993, p54</ref> در این راستا وی مکانیسمی را طراحی کرد که فقط به افراد وفادار به او اجازه تصدی مناصب مهم دولتی و نظامی را می‌داد.<ref>Cabana, The Ba'th Party in Iraq: from its beginning through today, 1993, p54</ref> با این وجود تلاش‌های متعدد برای سرنگونی البکر انجام شد که مهمترین آن کودتای ناکام «ناظم الکزار» فرمانده سرویس امنیت داخلی عراق برای ترور البکر و صدام در ژوئن ۱۹۷۳م بود.<ref>Cabana, The Ba'th Party in Iraq: from its beginning through today, 1993, p55</ref> تِب مار پژوهشگر تاریخ عراق، کزار را [[شیعه|شیعه مذهب]] و اهل [[عماره]] معرفی کرده است که در پی ترور نافرجام [[حسن البکر]]، همراه ۱۹ افسر امنیتی و ارتش در هفتم ژوئیه همان سال اعدام گردید.<ref>مار، تاریخ نوین عراق، ۱۳۸۰ش، ص۳۲۶.</ref> | حزب بعث در این مقطع مسایل داخلی را به‌جای پان عربیسم در اولویت قرار داد.<ref>AlJazeera, The Iraqi Baath Party </ref> حسن البکر (۱۹۶۸-۱۹۷۹م)، پس از حذف افسران غیر بعثی، تلاش کرد خود را از شر هر نوع رقابت احتمالی درون حزبی نیز خلاص کند.<ref>Cabana, The Ba'th Party in Iraq: from its beginning through today, 1993, p54</ref> در این راستا وی مکانیسمی را طراحی کرد که فقط به افراد وفادار به او اجازه تصدی مناصب مهم دولتی و نظامی را می‌داد.<ref>Cabana, The Ba'th Party in Iraq: from its beginning through today, 1993, p54</ref> با این وجود تلاش‌های متعدد برای سرنگونی البکر انجام شد که مهمترین آن کودتای ناکام «ناظم الکزار» فرمانده سرویس امنیت داخلی عراق برای ترور البکر و صدام در ژوئن ۱۹۷۳م/[[۱۳۵۲ش]] بود.<ref>Cabana, The Ba'th Party in Iraq: from its beginning through today, 1993, p55</ref> تِب مار پژوهشگر تاریخ عراق، کزار را [[شیعه|شیعه مذهب]] و اهل [[عماره]] معرفی کرده است که در پی ترور نافرجام [[حسن البکر]]، همراه ۱۹ افسر امنیتی و ارتش در هفتم ژوئیه همان سال اعدام گردید.<ref>مار، تاریخ نوین عراق، ۱۳۸۰ش، ص۳۲۶.</ref> | ||
[[پرونده:Sadam Hossain.jpg|بندانگشتی|300px|صدام حسین رهبر حزب بعث و رییس جمهور عراق (۱۹۷۹-۲۰۰۳م)]] | [[پرونده:Sadam Hossain.jpg|بندانگشتی|300px|صدام حسین رهبر حزب بعث و رییس جمهور عراق (۱۹۷۹-۲۰۰۳م)]] | ||
| خط ۶۷: | خط ۶۷: | ||
{{اصلی|صدام حسین}} | {{اصلی|صدام حسین}} | ||
صدام حسین از حدود بیست سالگی در حلقه هواداران حزب بعث قرار گرفت.<ref>Faruqui, Saddam Hussein’s rise to power, 2018</ref> او در عملیات ناموفق ترور [[عبدالکریم قاسم]] در هفتم اکتبر ۱۹۵۹م شرکت داشت و در پی آن به [[سوریه]] و سپس [[مصر]] فرار کرد.<ref>Cabana, The Ba'th Party in Iraq: from its beginning | صدام حسین از حدود بیست سالگی در حلقه هواداران حزب بعث قرار گرفت.<ref>Faruqui, Saddam Hussein’s rise to power, 2018</ref> او در عملیات ناموفق ترور [[عبدالکریم قاسم]] در هفتم اکتبر ۱۹۵۹م شرکت داشت و در پی آن به [[سوریه]] و سپس [[مصر]] فرار کرد.<ref>Cabana, The Ba'th Party in Iraq: from its beginning | ||
through today, 1993, p57</ref> وی در ۱۹۶۳م به [[عراق]] بازگشت و به شاخه تحت رهبری [[احمدحسن البکر]] که پیوند خویشاوندی با هم داشتند، پیوست.<ref>مار، تاریخ نوین عراق، ۱۳۸۰ش، ص۳۲۸</ref> صدام که در پی روی کار آمدن حزب بعث در | through today, 1993, p57</ref> وی در ۱۹۶۳م به [[عراق]] بازگشت و به شاخه تحت رهبری [[احمدحسن البکر]] که پیوند خویشاوندی با هم داشتند، پیوست.<ref>مار، تاریخ نوین عراق، ۱۳۸۰ش، ص۳۲۸</ref> صدام که در پی روی کار آمدن حزب بعث در ۱۹۶۸م/۱۳۴۷ش، سمت معاونت رییس جمهور را به عهده داشت، در در طول دهه ۱۹۷۰م با مهارت و عدم تحریک حساسیت حسن البکر، برای تحکیم موقعیت خود کار کرد.<ref>مار، تاریخ نوین عراق، ۱۳۸۰ش، ص۳۲۸</ref> وی در ۱۹۷۰م به‌دبیر کلی دفتر نظامی حزب بعث رسید، در ۱۹۷۴م/[[۱۳۵۳ش]] سیاست‌گذاری امور نفت را به دست گرفت، پس از آن پروژه‌های صنعتی بزرگ و بعد امور امنیتی و اطلاعاتی را در اختیار گرفت. بدین ترتیب همه چیز در قبضه قدرت او در آمد.<ref>الزبیدی و دیگران، عراق در جستجوی آینده، ۱۳۹۵ش، ص۳۴-۳۰.</ref> صدام سرانجام در۱۶ ژوئیه ۱۹۷۹م/[[۱۳۵۸ش]] حسن البکر را وادار به استعفا کرد و رسما رییس جمهور شد و پس از آن فرماندهی شورای انقلابی عراق و ریاست حزب بعث عراق را نیز به عهده گرفت و تا ۹ آوریل ۲۰۰۳م/[[۱۳۸۲ش]] در قدرت باقی ماند.<ref>Encyclopedia.com, Saddam Hussein's Rise to Power</ref> | ||
==رژیم بعث عراق و اسلام== | ==رژیم بعث عراق و اسلام== | ||