اللمعة الدمشقیة (کتاب): تفاوت میان نسخهها
اصلاح لینک
Khoshnoudi (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
Khoshnoudi (بحث | مشارکتها) (اصلاح لینک) |
||
خط ۲۶: | خط ۲۶: | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
'''اَللُّمعَةُ الدِّمَشقیة فی ِفقه الامامیة''' معروف به '''لُمعه''' مجموعهای کامل از [[فقه]] [[امامیه]]، اثر [[شهید اول|محمد بن مکی جزینی عاملی]] (۷۳۴-۷۸۶ق)، معروف به شهید اول است. این کتاب به زبان عربی نوشته شده و همه [[ابواب فقهی]] را دربردارد. نویسنده آن را به تقاضای سران حکومت [[سربداران]] خراسان نوشته است تا منبعی برای احکام فقهی و حکومتی آنها باشد. لمعه از مشهورترین کتابهای شهید اول است و بر آن شرحهای متعددی نوشته شده است که معروفترین آنها [[الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة (کتاب)|الروضة البهیة]] اثر [[شهید ثانی]] است که متن درسی حوزههای علمیه [[شیعه]] است. | '''اَللُّمعَةُ الدِّمَشقیة فی ِفقه الامامیة''' معروف به '''لُمعه''' مجموعهای کامل از [[فقه]] [[امامیه]]، اثر [[شهید اول|محمد بن مکی جزینی عاملی]] (۷۳۴-۷۸۶ق)، معروف به شهید اول است. این کتاب به زبان عربی نوشته شده و همه [[ابواب فقه|ابواب فقهی]] را دربردارد. نویسنده آن را به تقاضای سران حکومت [[سربداران]] خراسان نوشته است تا منبعی برای احکام فقهی و حکومتی آنها باشد. لمعه از مشهورترین کتابهای شهید اول است و بر آن شرحهای متعددی نوشته شده است که معروفترین آنها [[الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة (کتاب)|الروضة البهیة]] اثر [[شهید ثانی]] است که متن درسی حوزههای علمیه [[شیعه]] است. | ||
== تبیین جایگاه کتاب == | == تبیین جایگاه کتاب == | ||
کتاب اللمعة الدمشقیة دربردارندۀ یک دوره از مهمترین مباحث فقهی است که به سبک [[فقه فتوایی]] نوشته شده و گاهی نیز به صورت بسیار مختصر، مباحث استدلالی در آن دیده میشود و به دلیل اختصار و تعابیر روان همراه با نظم و ترتیب از جایگاه خاصی برخوردار است. از زمان نگارش این کتاب، [[فقها]] توجه خاص به آن داشته و در تألیفات خود به آن استناد نمودهاند. این کتاب، یکی از منابع درسی طلاب شیعه در [[حوزه علمیه|حوزههای علمیه]] محسوب میگردد.<ref>گرجی، تاریخ فقه و فقها، ۱۴۲۱ق، ص۲۳۳.</ref> | کتاب اللمعة الدمشقیة دربردارندۀ یک دوره از مهمترین مباحث فقهی است که به سبک [[فقه فتوایی]] نوشته شده و گاهی نیز به صورت بسیار مختصر، مباحث استدلالی در آن دیده میشود و به دلیل اختصار و تعابیر روان همراه با نظم و ترتیب از جایگاه خاصی برخوردار است. از زمان نگارش این کتاب، [[مجتهد|فقها]] توجه خاص به آن داشته و در تألیفات خود به آن استناد نمودهاند. این کتاب، یکی از منابع درسی طلاب شیعه در [[حوزه علمیه|حوزههای علمیه]] محسوب میگردد.<ref>گرجی، تاریخ فقه و فقها، ۱۴۲۱ق، ص۲۳۳.</ref> | ||
شهید اول در این کتاب، ابتدا احکام هر باب را ذکر نموده و پس از آن مسائلی که با این احکام ارتباط داشته و سپس [[مستحب|مستحبات]] و [[مکروه|مکروهات]] را بیان نموده است و چنان که در پایان کتاب آمده است نظریات مشهور از فقها در آن ذکر شده است.{{مدرک}} | شهید اول در این کتاب، ابتدا احکام هر باب را ذکر نموده و پس از آن مسائلی که با این احکام ارتباط داشته و سپس [[مستحب|مستحبات]] و [[مکروه|مکروهات]] را بیان نموده است و چنان که در پایان کتاب آمده است نظریات مشهور از فقها در آن ذکر شده است.{{مدرک}} | ||
خط ۳۴: | خط ۳۴: | ||
=== نویسنده === | === نویسنده === | ||
{{اصلی|شهید اول}} | {{اصلی|شهید اول}} | ||
شمسالدین محمد بن مکی بن محمد شامی عاملی جزینی(۷۳۴-۷۸۶ق) مشهور به شهید اول از فقهای [[شیعه]] در قرن هشتم [[قمری]] است. شهید اول در [[فقه]] مذاهب [[اهلسنت]] نیز متبحر بود و به کشورهای مختلف [[اسلام|اسلامی]] سفر کرد و [[اجازه اجتهاد|اجازاتی]] نیز دریافت کرد. او در ۷۸۶ق به دست مخالفانِ شیعه کشته شد.{{مدرک}} | شمسالدین محمد بن مکی بن محمد شامی عاملی جزینی(۷۳۴-۷۸۶ق) مشهور به شهید اول از فقهای [[شیعه]] در قرن هشتم [[سال هجری قمری|قمری]] است. شهید اول در [[فقه]] مذاهب [[اهل سنت و جماعت|اهلسنت]] نیز متبحر بود و به کشورهای مختلف [[اسلام|اسلامی]] سفر کرد و [[اجازه اجتهاد|اجازاتی]] نیز دریافت کرد. او در ۷۸۶ق به دست مخالفانِ شیعه کشته شد.{{مدرک}} | ||
=== داستان تألیف در زندان === | === داستان تألیف در زندان === | ||
مشهور است که شهید اول یک سال در قلعه [[شام]] محبوس بود و کتاب لمعه را در زندان در مدت هفت روز تألیف کرد؛ و غیر از کتاب ''مختصر النافع'' تألیف [[محقق اول]]، کتاب دیگری در نزد وی نبوده است.<ref>مختاری، الشهید الأول حیاته و آثاره، ص۳۷۶.</ref> بر اساس نگاشته [[رضا مختاری]] (تولد ۱۳۴۲ش) پژوهشگر و تراجمنگار، این داستان برای اولین بار در کتاب [[امل الآمل فی علماء جبل عامل (کتاب)|اَمل الآمل]] نوشته [[حر عاملی]] آمده<ref> حر عاملی، امل الآمل، ج۱، ص۱۸۳.</ref> و سپس به کتابهای دیگر راه یافته است.<ref>مختاری، الشهید الأول حیاته و آثاره، ص۳۷۶.</ref> و نه تنها هیچ یک از شاگردان شهید اول چنین ادعایی نکردهاند، بلکه مؤلف خود در اجازهای که دو سال قبل از حبس و شهادتش برای یک از شاگردانش صادر کرده نام کتاب لمعه را نیز ذکر کرده است.<ref> مختاری، الشهید الأول حیاته و آثاره، ص۳۷۶.</ref> چنانکه شهید ثانی نیز تصریح کرده است کتاب لمعه در سال ۷۸۲ق یعنی چهار سال قبل از شهادت مؤلف به قلم خود او تصحیح شده است.<ref>الشهید الثانی، الروضة البهیة، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۲۳۹.</ref> شهید ثانی همچنین نگارش کتاب در هفت روز را به نقل از فرزند شهید اول تأیید کرده است.<ref>الشهید الثانی، الروضة البهیة، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۲۳۹.</ref> | مشهور است که شهید اول یک سال در قلعه [[شام]] محبوس بود و کتاب لمعه را در زندان در مدت هفت روز تألیف کرد؛ و غیر از کتاب ''مختصر النافع'' تألیف [[محقق حلی|محقق اول]]، کتاب دیگری در نزد وی نبوده است.<ref>مختاری، الشهید الأول حیاته و آثاره، ص۳۷۶.</ref> بر اساس نگاشته [[رضا مختاری]] (تولد ۱۳۴۲ش) پژوهشگر و تراجمنگار، این داستان برای اولین بار در کتاب [[امل الآمل فی علماء جبل عامل (کتاب)|اَمل الآمل]] نوشته [[شیخ حر عاملی|حر عاملی]] آمده<ref> حر عاملی، امل الآمل، ج۱، ص۱۸۳.</ref> و سپس به کتابهای دیگر راه یافته است.<ref>مختاری، الشهید الأول حیاته و آثاره، ص۳۷۶.</ref> و نه تنها هیچ یک از شاگردان شهید اول چنین ادعایی نکردهاند، بلکه مؤلف خود در اجازهای که دو سال قبل از حبس و شهادتش برای یک از شاگردانش صادر کرده نام کتاب لمعه را نیز ذکر کرده است.<ref> مختاری، الشهید الأول حیاته و آثاره، ص۳۷۶.</ref> چنانکه شهید ثانی نیز تصریح کرده است کتاب لمعه در سال ۷۸۲ق یعنی چهار سال قبل از شهادت مؤلف به قلم خود او تصحیح شده است.<ref>الشهید الثانی، الروضة البهیة، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۲۳۹.</ref> شهید ثانی همچنین نگارش کتاب در هفت روز را به نقل از فرزند شهید اول تأیید کرده است.<ref>الشهید الثانی، الروضة البهیة، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۲۳۹.</ref> | ||
=== علت تألیف === | === علت تألیف === | ||
بنا بر آنچه که در خطبه اول کتاب لمعه از مؤلف آن آمده است وی این کتاب را به درخواست گروهی که از آنان با عنوان «بعض الدیانین» تعبیر میکند نوشته است.<ref>شهید اول، اللمعه الدمشقیه، ص۱۳.</ref> و در پایان کتاب از آنان با تعبیر «بعض الطلاب» یاد میکند.<ref>شهید اول، اللمعة الدمشقیة، ص۲۶۹.</ref> به گفته [[شهید ثانی]] در [[شرح لمعه]] کتاب به درخواست [[شمسالدین محمد آوی]] یکی از نزدیکان سلطان علی بن مؤید از سلاطین [[سربداران | بنا بر آنچه که در خطبه اول کتاب لمعه از مؤلف آن آمده است وی این کتاب را به درخواست گروهی که از آنان با عنوان «بعض الدیانین» تعبیر میکند نوشته است.<ref>شهید اول، اللمعه الدمشقیه، ص۱۳.</ref> و در پایان کتاب از آنان با تعبیر «بعض الطلاب» یاد میکند.<ref>شهید اول، اللمعة الدمشقیة، ص۲۶۹.</ref> به گفته [[شهید ثانی]] در [[الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة (کتاب)|شرح لمعه]] کتاب به درخواست [[شمسالدین محمد آوی]] یکی از نزدیکان سلطان علی بن مؤید از سلاطین [[سربداران|سربداران خراسان]] نوشته شده است تا این کتاب مرجعی در احکام فقهی و حکومتی آنان باشد.<ref> شهید ثانی، الروضة البهیة، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۲۳۸.</ref> | ||
== عناوین کتاب == | == عناوین کتاب == | ||
مباحث کتاب اللمعة الدمشقیة در چهار قسمت [[عبادات]]، [[معاملات]]، [[ایقاعات]] و [[احکام]] و در ۵۲ باب مطرح شده است.<ref>مدرسی طباطبائی، مقدمهای بر فقه شیعه، ۱۳۶۸ش، ص۲۵.</ref> این کتابها عبارتند از: | مباحث کتاب اللمعة الدمشقیة در چهار قسمت [[عبادت|عبادات]]، [[معاملات]]، [[ایقاعات]] و [[احکام شرعی|احکام]] و در ۵۲ باب مطرح شده است.<ref>مدرسی طباطبائی، مقدمهای بر فقه شیعه، ۱۳۶۸ش، ص۲۵.</ref> این کتابها عبارتند از: | ||
{{ستون-شروع|4}} | {{ستون-شروع|4}} | ||
# کتاب [[طهارت|الطهارة]] | # کتاب [[طهارت|الطهارة]] | ||
خط ۹۸: | خط ۹۸: | ||
# کتاب الدیات | # کتاب الدیات | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
از کتاب [[طهارت]] تا [[جهاد]]، قسمت عبادات است و سایر قسمتها با یکدیگر آمیخته شدهاند. از کتاب شرکة تا [[نکاح]]، قسمت معاملات است، و کتابهای [[حدود]]، [[قصاص]]، [[دیه|دیات]]، قضاء و شهادت، قسمت احکام و بقیۀ کتابها قسمت ایقاعات است. | از کتاب [[طهارت]] تا [[جهاد]]، قسمت عبادات است و سایر قسمتها با یکدیگر آمیخته شدهاند. از کتاب شرکة تا [[نکاح]]، قسمت معاملات است، و کتابهای [[حد شرعی|حدود]]، [[قصاص]]، [[دیه انسان|دیات]]، قضاء و شهادت، قسمت احکام و بقیۀ کتابها قسمت ایقاعات است. | ||
== شرحها و حاشیهها== | == شرحها و حاشیهها== | ||
خط ۱۰۴: | خط ۱۰۴: | ||
بر کتاب لمعه شرحهایی نوشته شده است گروهی از آنها دارای نام مستقلی هستند و گروهی با نام شرح یا حاشیه مشهور شدهاند. | بر کتاب لمعه شرحهایی نوشته شده است گروهی از آنها دارای نام مستقلی هستند و گروهی با نام شرح یا حاشیه مشهور شدهاند. | ||
=== شروح دارای نام مستقل === | === شروح دارای نام مستقل === | ||
# [[الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة]]، تألیف [[شهید ثانی]] (متوفای ۹۶۶ق) که معروفترین شرح لمعه است. | # [[الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة (کتاب)|الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة]]، تألیف [[شهید ثانی]] (متوفای ۹۶۶ق) که معروفترین شرح لمعه است. | ||
# توضیح المشکلات، از محمدشفیع بن محمدحسین (اواسط قرن ۱۳). | # توضیح المشکلات، از محمدشفیع بن محمدحسین (اواسط قرن ۱۳). | ||
# التحفة الغرویة (شرح کتاب میراث)، از خضر بن سلال آل خدام عفکاوی (متوفای ۱۲۵۵ق) | # التحفة الغرویة (شرح کتاب میراث)، از خضر بن سلال آل خدام عفکاوی (متوفای ۱۲۵۵ق) | ||
خط ۱۱۲: | خط ۱۱۲: | ||
# الخیارات، شرح مبسوط استدلالی بر بعضی از مسائل بیع از [[علی بن جعفر کاشفالغطاء]] (متوفای ۱۳۵۳ق). | # الخیارات، شرح مبسوط استدلالی بر بعضی از مسائل بیع از [[علی بن جعفر کاشفالغطاء]] (متوفای ۱۳۵۳ق). | ||
# الدرة الغریة، از [[ملا عبدالکریم بن محمدباقر سلماسی]] (متوفای ۱۲۸۰ق). | # الدرة الغریة، از [[ملا عبدالکریم بن محمدباقر سلماسی]] (متوفای ۱۲۸۰ق). | ||
# العدة النجفیة، از محمدرضا نجف پدر [[ | # العدة النجفیة، از محمدرضا نجف پدر [[محمدطه نجف|محمد طه]]. | ||
# الغرة الغرویة، از ملا علی. | # الغرة الغرویة، از ملا علی. | ||
# المنحة السنیة، از [[سید محمد بن هاشم هندی]] (متوفای ۱۳۲۳ق). | # المنحة السنیة، از [[سید محمد بن هاشم هندی]] (متوفای ۱۳۲۳ق). |