کاربر ناشناس
علی بن عیسی اربلی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
imported>Aghaie جز (←منابع) |
imported>Aghaie جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''ابوالحسن علی بن عیسی هَکّاری'''، مشهور به '''بهاءالدین اِرْبِلی''' [[محدث|محدّث]]، مورّخ، ادیب و شاعر نامبردار [[شیعه|شیعی]] سده هفتم است و از مشهورترین آثار وی [[کشف الغمة فی معرفة الائمة]] است این کتاب از منابع معتبر در شرح حال [[پیامبر(ص)]] و [[امامان شیعه]] است. | '''ابوالحسن علی بن عیسی هَکّاری'''، مشهور به '''بهاءالدین اِرْبِلی''' [[محدث|محدّث]]، مورّخ، ادیب و شاعر نامبردار [[شیعه|شیعی]] سده هفتم است و از مشهورترین آثار وی [[کشف الغمة فی معرفة الائمة]] است این کتاب از منابع معتبر در شرح حال [[پیامبر(ص)]] و [[امامان شیعه]] است. | ||
==ولادت و نسب== | ==ولادت و نسب== | ||
بهاءالدین اِرْبِلی در [[اِرْبِل]] زاده شد و همانجا پرورش یافت.<ref>فرّوخ، | بهاءالدین اِرْبِلی در [[اِرْبِل]] زاده شد و همانجا پرورش یافت.<ref>فرّوخ، ج۳، ص۶۶۱</ref> تنها کسی که تاریخ ولادت او را به صراحت ۶۲۵ دانسته [[ابن حبیب حلبی]] (متوفی ۷۷۹) است.<ref>ج ۱، ص۱۶۱</ref> پدرش [[فخرالدین عیسی]]، معروف به ابن جِجْنی حاکم [[اربل]] و نواحی آن بود و در ۶۶۴ در همانجا درگذشت.<ref>ابن فُوَطی، ۱۹۶۵، ج۴، قسم ۳، ص۲۷۴ـ ۲۷۵</ref> | ||
==اساتید== | ==اساتید== | ||
اربلی نزد شماری از علمای عامّه و خاصّه دانش آموخت و از بسیاری اجازه روایت یافت.<ref>بهاءالدین اربلی، رساله الطیف، مقدمه جبوری، | اربلی نزد شماری از علمای [[اهل سنت|عامّه]] و [[شیعه|خاصّه]] دانش آموخت و از بسیاری اجازه روایت یافت.<ref>بهاءالدین اربلی، رساله الطیف، مقدمه جبوری، ص۱۸ـ۱۹؛ افندی اصفهانی، ج۴، ص۱۶۶ـ ۱۶۸؛ امینی، ج۵، ص۴۴۶ـ۴۴۷</ref> برخی از آنان عبارت‌اند از: | ||
# [[سید بن طاووس|رضی الدین علی بن طاوس]] (متوفی | # [[سید بن طاووس|رضی الدین علی بن طاوس]] (متوفی ۶۶۴) که اربلی با وی مباحثات علمی داشت. | ||
# جلال الدین [[عبدالحمید بن فخّار موسوی]]. | # جلال الدین [[عبدالحمید بن فخّار موسوی]]. | ||
# تاج الدین علی بن انجب معروف به [[ابن ساعی بغدادی]] (متوفی | # تاج الدین علی بن انجب معروف به [[ابن ساعی بغدادی]] (متوفی ۶۷۴). | ||
# حافظ ابوعبدالله [[محمدبن یوسف گنجی شافعی]] (متوفی | # حافظ ابوعبدالله [[محمدبن یوسف گنجی شافعی]] (متوفی ۶۵۷).<ref>بهاءالدین اربلی، کشف الغمّه، ج۱، ص۱۴، ۱۰۸، ۳۴۷، ۳۶۳ـ۳۶۴، ج۲، ص۷۵، ۳۷۲، ج۳، ص۴۳، ۲۶۵؛ قمی، ۱۳۵۷ـ ۱۳۵۸، ج۱، ص۱۹۹ـ۲۰۰؛ امینی، ج۵، ص۴۴۶</ref> | ||
==شاگردان== | ==شاگردان== | ||
جمعی از بزرگان نیز نزد او درس خوانده و از او روایت | جمعی از بزرگان نیز نزد او درس خوانده و از او روایت کرده‌اند، از جمله: | ||
# [[علامه حلی|علامه حلّی]]. | # [[علامه حلی|علامه حلّی]]. | ||
# [[علامه حلی|رضی الدین علی بن مطهّر]]، برادر علامه حلی. | # [[علامه حلی|رضی الدین علی بن مطهّر]]، برادر علامه حلی. | ||
# [[احمدبن عثمان نصیبی]] فقیه مالکی. | # [[احمدبن عثمان نصیبی]] فقیه مالکی. | ||
# [[عبدالرزاق بن فوطی]].<ref> | # [[عبدالرزاق بن فوطی]].<ref>حرّعاملی، امل الا´مل، ج۲، ص۸، ۲۶، ۶۱، ۶۳، ۱۴۷، ۱۶۴، ۲۸۸؛ امینی، ج۵، ص۴۴۷ـ ۴۴۸؛ بهاءالدین اربلی، رساله الطیف، مقدمه جبوری، ص۱۹ـ۲۰</ref> | ||
و جمعی نیز نزد او [[کشف الغمة فی معرفة الائمة |کشف الغمّ]] را قرائت | و جمعی نیز نزد او [[کشف الغمة فی معرفة الائمة |کشف الغمّ]] را قرائت کرده‌اند.<ref>آقابزرگ طهرانی، الذریعه، ج۱، ص۲۱۸ـ ۲۱۹؛ امین، ج۳، ص۱۳۵</ref> | ||
==زندگانی== | ==زندگانی== | ||
اربلی در زمان حکومت [[تاج الدین بن صلایا|تاج الدین بن صَلایا]] در [[اربل]] به دبیری پرداخت و کاتب وی بود و پس از سقوط اربل به دست [[مغول|مغولان]] <ref>رشیدالدین فضل الله، | اربلی در زمان حکومت [[تاج الدین بن صلایا|تاج الدین بن صَلایا]] در [[اربل]] به دبیری پرداخت و کاتب وی بود و پس از سقوط اربل به دست [[مغول|مغولان]] <ref>رشیدالدین فضل الله، ج۲، ص۷۱۶</ref> به گفته خود در [[رجب]] ۶۶۰ به [[بغداد]] رفت و در زمان [[علاءالدین عطاملک جوینی]] (متوفی ۶۸۱) در دیوان انشا به دبیری پرداخت.<ref>ابن شاکر کتبی، ج۳، ص۵۷؛ صفدی، ج۲۱، ص۲۷۹؛ ابن فوطی، الحوادث الجامعه و التجارب النافعه فی المائه السابعه، ص۳۴۱</ref> | ||
اربلی در بغداد از اطرافیان عطاملک جوینی <ref>بهاءالدین اربلی، التذکره الفخریه، ص۴۷</ref> و در سفر و حضر همراه او بود و در منزلی مشرف بر [[دجله]] و معروف به «[[دیوان شرابی]]» اقامت داشت و بیشترین آثار خود را در همین زمان تألیف کرد و در ۶۷۸ تعمیر مسجدی معروف به [[جامع باب السیف]] را عهده دار گشت.<ref>بهاءالدین اربلی، رساله الطیف، ص۸۵ـ۸۶، مقدمه جبوری، ص۱۴؛ وصّاف حضره، ص۱۰۴؛ ابن فوطی، الحوادث الجامعه و التجارب النافعه فی المائه السابعه، ص۲۷۷ـ ۲۷۸، ۳۶۶</ref> | |||
===سعایت دشمنان=== | ===سعایت دشمنان=== | ||
در | در ۶۸۰ به سعایت دشمنان، [[اباقاخان]] مغول پسر [[هلاکو]] (حک: ۶۶۳ـ۶۸۰) به جوینی بدبین شد و دستور داد که جوینی و برخی همراهانش، از جمله اربلی، را به اردوی او در همدان ببرند، ولی پیش از آنکه آنان به همدان رسند در گردنه [[اسدآباد]] خبر فوت خان مغول منتشر شد و پس از وی [[تکودار احمد]]، برادر اباقاخان، ایلخان شد و جوینی مجدداً به حکومت [[بغداد]] گماشته شد و اربلی همچنان با او بود تا اینکه جوینی در ۶۸۱ درگذشت.<ref>وصّاف حضره، ص۱۰۴ـ ۱۰۵؛ بهاءالدین اربلی، ترجمه المناقب، ج۱، مقدمه شعرانی، ص۸ ـ ۹</ref> | ||
در ۶۸۷ [[سعدالدوله]] یهودی موصلی ـ وزیر [[ارغون خان]] ـ [[مسلمان|مسلمانان]] را آزار بسیار کرد، و اربلی نیز مدتی از کار برکنار شد تا اینکه سعدالدوله در ۶۹۰ به قتل رسید.<ref>علی بن عیسی بهاءالدین اربلی، ترجمه المناقب، ج۱، مقدمه شعرانی، ص۶؛ ابن فوطی، الحوادث الجامعه و التجارب النافعه فی المائه السابعه، ص۴۵۴</ref> اربلی سالهای آخر عمر خود را خانه نشین شد و به تألیف پرداخت.<ref>علی بن عیسی بهاءالدین اربلی، ترجمه المناقب، ج۱، مقدمه شعرانی، ص۶، ۱۳؛ فرّوخ، ج۳، ص۶۶۲</ref> | |||
===وزارت و صدارت=== | ===وزارت و صدارت=== | ||
درباره [[وزارت]] اربلی اختلاف | درباره [[وزارت]] اربلی اختلاف است؛ برخی او را صاحب وزارت و صدارت خوانده و یکی از سیاستمداران زمان خویش دانسته‌اند.<ref>صفدی، ج۲۱، ص۳۷۸؛ افندی اصفهانی، ج۴، ص۱۶۶؛ آقابزرگ طهرانی، الذریعه، ج۱، ص۲۱۸؛ امینی، ج۵، ص۴۴۶</ref> [[ابوالحسن شعرانی]] نیز وزیر بودن او را با چنان علم و فضل بعید ندانسته است.<ref>بهاءالدین اربلی، کشف الغمه ترجمه فارسی، ج۱، مقدمه شعرانی، ص۱۱</ref> برخی هم احتمال داده‌اند که علی بن عیسی وزیر ـ معروف به [[ابن جرّاح]] (متوفی ۳۳۴) ـ شخص دیگری بوده و وزارت «مقتدر» و «قادر» عباسی را عهده دار بوده است.<ref>خوانساری، ج۴، ص۳۴۱؛ قمی، الکنی و الالقاب، ج۲، ص۱۵؛ زرکلی، ج۴، ص۳۱۷؛ مدرس تبریزی، ج۱، ص۱۰۲</ref> | ||
==درگذشت== | ==درگذشت== | ||
اربلی بنابر مشهور در | اربلی بنابر مشهور در ۶۹۲ <ref>بغدادی، هدیه العارفین، ج۱، ستون ۷۱۴؛ آقابزرگ طهرانی، طبقات اعلام الشیعه، ص۱۰۷؛ زرکلی، ج۴، ص۳۱۸</ref> یا ۶۹۳ <ref>ابن فوطی، الحوادث الجامعه و التجارب النافعه فی المائه السابعه، ص۴۸۰؛ حرّ عاملی، امل الا´مل، ج۲، ص۱۹۵، پانویس ۱</ref> در [[بغداد]] درگذشت. | ||
البته [[ابن عماد حنبلی]] <ref>ج ۵، ص۳۸۳</ref> سال درگذشت او را ۶۸۳ دانسته است. او را در خانه مسکونی خود، معروف به کارپردازخانه واقع در غرب [[بغداد]] به خاک سپردند.<ref>آقابزرگ طهرانی، طبقات اعلام الشیعه، ص۱۰۷</ref> [[محدث قمی|محدّث قمی]] بر سر مزار او رفته است، <ref>قمی، زندگانی علمای مذهب شیعه، ج۱، ص۳۱۷</ref> ولی امروزه آن خانه ویران گشته و اثری از آن بر جای نمانده است.<ref>بهاءالدین اربلی، رساله الطیف، مقدمه جبوری، ص۱۸</ref> | |||
==مذهب== | ==مذهب== | ||
به نوشته [[افندی اصفهانی]]<ref>ج | به نوشته [[افندی اصفهانی]]<ref>ج ۴، ص۱۶۹</ref> [[میرداماد]] در [[شرعة التسمیه]] درباره اربلی تعبیری آورده که یکی از شاگردان وی آن را دالّ بر امامی نبودن اربلی از نظر میرداماد دانسته و او را [[زیدیه|زیدی]] مذهب خوانده است. | ||
== | |||
با توجه به استادان اربلی، | از آنجا که اربلی در مواضع متعددی از کشف الغمه به [[امامیه|امامی]] بودن خود تصریح کرده، زیدی خواندن وی نادرست است. به نظر [[افندی اصفهانی]] <ref>ج ۴، ص۱۶۹</ref> شاید منشأ این اشتباه آن باشد که یکی از دانشمندان [[زیدیه|زیدیه]] کتابی به نام کشف الغمه تألیف کرده است.<ref>آقابزرگ طهرانی، الذریعه، ج۱۸، ص۴۷</ref> در منابع کهن نیز به امامی بودن اربلی اشارت رفته است.<ref>صفدی، ج۲۱، ص۳۷۹</ref> | ||
اربلی | ==جامعیت در علوم مختلف== | ||
اربلی علاوه بر اینکه قصائدی در مدح [[اهل بیت(ع)|اهل بیت علیهم السلام]] سروده، از راویان شعر [[حضرت علی(ع)|حضرت علی | با توجه به استادان اربلی، جامعیت وی در علوم مختلف معلوم می‌شود. او را از مشاهیر [[علم نحو]] و عربیت، <ref>صدر، ص۱۳۰</ref> [[شاعر]] و کاتب دیوان، <ref>صفدی، ج۲۱، ص۳۷۹</ref> مورّخ، ادیب و فقیه، <ref>ابن حبیب ج۱، ص۱۶۱</ref> محدّثی صدوق، [[ثقه]] و مذکور در سند اجازات <ref>حرّعاملی، وسائل الشیعه، ج۲۰، ص۴۳؛ مجلسی، ج۱، ص۱۰، ۲۹</ref> دانسته‌اند. به گفته [[فضل بن روزبهان شافعی]]، اربلی ـ به اتفاق جمیع [[امامیه|امامیه]] ـ از بزرگان علما و در نقل مطالب امین است.<ref>شوشتری، ج۱، ص۲۹</ref> | ||
اربلی بی‌تردید از شاعران و نثرنویسان بزرگ سده هفتم است. نثر او در آثارش ممتاز و استوار است. وی در نوجوانی [[شعر]] می‌سروده<ref>بهاءالدین اربلی، التذکره الفخریه، ص۲۴۶</ref> و در بیشتر ابواب و فنون شعر عرب طبع آزمایی کرده است.<ref>بهاءالدین اربلی، کشف الغمه، مقدمه جبوری، ص۲۴؛ بهاءالدین اربلی، کشف الغمّه، ج۱، ص۲۷۰ـ۲۷۱؛ بهاءالدین اربلی، التذکره الفخریه، ص۱۱۱، ۱۶۶، ۲۴۶ ـ۲۴۷، ۳۸۸، ۴۲۱ـ۴۲۴؛ امینی، ج۵، ص۴۴۴ـ۴۴۵</ref> | |||
اربلی علاوه بر اینکه قصائدی در مدح [[اهل بیت(ع) |اهل بیت علیهم السلام]] سروده، از راویان شعر [[حضرت علی(ع) |حضرت علی علیه‌السلام]] نیز بوده است.<ref>امینی، ج۲، ص۲۶</ref> قدرت شاعری او را می‌توان در ابیاتی که بالبداهه سروده و نیز در نشستهای ادبی او با [[جوینی]]، [[ابن صلایا]] و دیگران یافت.<ref>بهاءالدین اربلی، التذکره الفخریه، ص۸۵ ـ ۸۶؛ بهاءالدین اربلی، التذکره الفخریه، ص۱۵۳ـ۱۵۴، ۱۶۱ـ۱۶۲، ۱۶۶، ۲۰۴، ۲۴۲، ۳۸۰، ۳۸۹</ref> | |||
==فرزند اربلی== | ==فرزند اربلی== | ||
اربلی فرزندی به نام ابوالفتح محمد بن علی داشته که به گفته [[ابن شاکر کتبی]] <ref>ج | اربلی فرزندی به نام ابوالفتح محمد بن علی داشته که به گفته [[ابن شاکر کتبی]] <ref>ج ۳، ص۵۸</ref> و [[صفدی]]<ref>صفدی ج۲۱، ص۳۷۹</ref> پس از فوت پدر در حالت فقر از دنیا رفته است و او نیز فاضل، [[شاعر]] و ادیب بوده و [[کشف الغمة فی معرفة الائمة |کشف الغمّه]] را روایت کرده است.<ref>حرّعاملی، امل الا´مل، ج۲، ص۲۸۸</ref> نوه اربلی ـ [[عیسی بن محمّد]] ـ نیز فاضل و شاعر بوده و کتاب کشف الغمّه را از جدّش روایت کرده است.<ref>امل الا´مل، ج۲، ص۲۱۲</ref> | ||
==تالیفات== | ==تالیفات== | ||
آثار اربلی | آثار اربلی عبارتند از: | ||
# [[کشف الغمة فی معرفة الائمة |کشف الغمّه فی معرفه الائمّه]] که از منابع معتبر در شرح حال [[پیامبر اسلام]]، [[حضرت خدیجه]]، [[حضرت فاطمه]] و [[امامان شیعه|امامان دوازده گانه علیهم السلام]] به شمار | # [[کشف الغمة فی معرفة الائمة |کشف الغمّه فی معرفه الائمّه]] که از منابع معتبر در شرح حال [[پیامبر اسلام]]، [[حضرت خدیجه]]، [[حضرت فاطمه]] و [[امامان شیعه|امامان دوازده گانه علیهم السلام]] به شمار می‌آید. این کتاب دو جزء دارد: جزءِ اول دربرگیرنده زندگانی [[پیامبر اسلام(ص)]] و [[امام علی(ع)]]است و تاریخ اتمام آن [[شعبان]] ۶۷۸ است<ref>ج ۲، ص۷۰</ref> و جزءِ دوم دربرگیرنده زندگانی [[حضرت فاطمه]]، [[حضرت خدیجه]] و [[امامان]] علیهم السلام است و تاریخ اتمام آن [[رمضان]] ۶۸۷ ذکر شده است.<ref>ج ۳، ص۳۴۳</ref> وی در مقدمه کتاب <ref>ج ۱، ص۳</ref> صراحتاً [[شیعه|تشیع]] خود را اعلام داشته و «[[اهل بیت]]» علیهم السلام را «ثانی [[ثقلین]]» دانسته، دوستی و دشمنی با آنان را دوستی و دشمنی با خدا عنوان کرده است. او چند مناظره با دانشمندان [[اهل سنت]] داشته<ref>ج ۱، ص۸۵، ۳۴۰</ref> و تعبیراتی همچون «اصحابنا الشیعه» <ref>ج ۲، ص۸۶</ref> و «انّا معاشر الشیعه» <ref>ج ۲، ص۵۲</ref> دارد.اربلی در پایان هر باب کتاب کشف الغمه قصیده‌ای نیز در مدح یا مرثیه اهل بیت علیهم السلام سروده است. این کتاب از منابع [[وسائل الشیعه]]<ref>ج ۲۰، ص۴۳</ref> و [[بحارالانوار]] <ref>ج ۱، ص۱۰، ۲۹</ref> و عبارات آن در غایت فصاحت و مشتمل بر اشعاری نیکو و اخباری مستند است.<ref>بهاءالدین اربلی، ترجمه فارسی، ج۱، مقدمه شعرانی، ص۱۶</ref> | ||
# [[التذکره | # [[التذکره الفخریه]] که به گفته اربلی<ref>ص ۴۸ـ ۴۹</ref> آن را به درخواست فخرالدین [[منوچهربن ابی الکرم همدانی]] نایب [[عطاملک جوینی]] تألیف کرده است<ref>ابن فوطی، مجمع الا´داب فی معجم الالقاب، ج۴، قسم ۳، ص۴۱۹ـ۴۲۰</ref> و بیشتر به اشعار معاصران و نوپردازان نظر دارد. به گفته [[ابن فوطی]]<ref>مجمع الاداب فی معجم الالقاب، ج۴، قسم ۳، ص۴۱۹</ref> تاریخ تألیف کتاب ۶۷۱ بوده است. اربلی در التذکره الفخریه غنا و اصوات مغنّیان را بررسی کرده و در هر باب مقدمه‌ای به اسلوب ترسّل و مسجّع آورده که از ویژگیهای نثر آن دوران حکایت دارد<ref>مقدمه، ص۱۳</ref> این کتاب علاوه بر مقدمه شامل هشت باب در معانی غنایی و توصیف طبیعت و مدح و فخریات است. | ||
# [[رسالة الطیف]]، <ref>آقابزرگ طهرانی، طبقات اعلام الشیعه، | # [[رسالة الطیف]]، <ref>آقابزرگ طهرانی، طبقات اعلام الشیعه، ص۱۰۷؛ کحّاله، ج۷، ص۱۶۳</ref> این کتاب از آثار گرانبهای اربلی است و دربرگیرنده اخبار و اشعار شاعران جاهلی، [[اسلام]] و برخی معاصران مؤلف، و نیز خود او است که بخشی از این ابیات در دیگر کتابها یافت نمی‌شود. مؤلف در این کتاب راه «طیف الخیال» [[علم الهدی]] را پیموده و به برخی ابیات [[بُحتری]] و [[ابوتمّام]] اشاره کرده است. او میان اسلوب «مقامه نویسی» و طیف الخیال جمع بسته و نیم نگاهی نیز به رساله [[الغفران]] [[ابوالعلاء مَعرّی]] داشته است. اربلی مانند [[سید مرتضی|سید مرتضی]] که نقدی علمی به کار بسته و اقوال آمِدی را رد کرده و از ابوتمّام و بحتری دفاع نموده، رفتار نکرده و با ذوقی شاعرانه کتاب را تألیف کرده است.<ref>مقدمه جبوری، ص۳۲ـ۳۵</ref> | ||
#دیوان شعر <ref>حرّعاملی، امل الا´مل، | #دیوان شعر <ref>حرّعاملی، امل الا´مل، ج۲، ص۱۹۵؛ آقابزرگ طهرانی، الذریعه، ج۹، قسم ۱، ص۶۷</ref> | ||
# [[المقامات الاربع]] که شامل | # [[المقامات الاربع]] که شامل مقامه‌های بغدادیه، دمشقیه، حلبیه و مصریه است.<ref>ابن شاکر کتبی، ج۳، ص۵۷، آقابزرگ طهرانی، الذریعه، ج۲۲، ص۸؛ زرکلی، ج۴، ص۳۱۸</ref> | ||
# [[چند رساله]].<ref>حرّعاملی، امل الا´مل، | # [[چند رساله]].<ref>حرّعاملی، امل الا´مل، ج۲، ص۱۹۵ </ref> | ||
# [[جلوة العشّاق و خلوة المشتاق]].<ref>کحّاله، | # [[جلوة العشّاق و خلوة المشتاق]].<ref>کحّاله، ج۷، ص۱۶۳</ref> | ||
# [[نزهة الاخبار فی ابتداء الدنیا و قدر | # [[نزهة الاخبار فی ابتداء الدنیا و قدر القوی الجبّار]]. | ||
===آثار منسوب به اربلی=== | ===آثار منسوب به اربلی=== | ||
آثاری نیز که بدو منسوب است | آثاری نیز که بدو منسوب است بدین شرح است: | ||
# اربعین، مشتمل بر [[چهل حدیث]] مختصر.<ref>محدّث، | # اربعین، مشتمل بر [[چهل حدیث]] مختصر.<ref>محدّث، ج۲، ص۱۱۵۸</ref> | ||
# [[حدائق البیان فی شرح التبیان فی المعانی و البیان]].<ref>ظاهراً انتساب این کتاب به اربلی اشتباه است، بهاءالدین اربلی، التذکره | # [[حدائق البیان فی شرح التبیان فی المعانی و البیان]].<ref>ظاهراً انتساب این کتاب به اربلی اشتباه است، بهاءالدین اربلی، التذکره الفخریه، مقدمه، ص۲۲</ref> | ||
# [[برهة من الدهر]].<ref>بغدادی، ایضاح المکنون؛ | # [[برهة من الدهر]].<ref>بغدادی، ایضاح المکنون؛ ج۱، ستون ۱۸۰</ref> | ||
==مطالعه بیشتر== | ==مطالعه بیشتر== | ||
* علی بن عیسی اربلی [http://www.andisheqom.com/Files/olamabio.php?level=4&scid=30957#_ftn1 اندیشه قم] | * علی بن عیسی اربلی [http://www.andisheqom.com/Files/olamabio.php?level=4&scid=30957#_ftn1 اندیشه قم] | ||