کاربر ناشناس
علی بن عیسی اربلی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
imported>Mahboobi جزبدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''ابوالحسن علی بن عیسی هَکّاری'''، مشهور به '''بهاءالدین اِرْبِلی''' [[محدث|محدّث]]، مورّخ، ادیب و شاعر نامبردار [[شیعه|شیعی]] سده هفتم است و از مشهورترین آثار وی [[کشف الغمة فی معرفة الائمة]] است این کتاب از منابع معتبر در شرح حال [[پیامبر(ص)]] و [[امامان شیعه]] است. | '''ابوالحسن علی بن عیسی هَکّاری'''، مشهور به '''بهاءالدین اِرْبِلی''' [[محدث|محدّث]]، مورّخ، ادیب و شاعر نامبردار [[شیعه|شیعی]] سده هفتم است و از مشهورترین آثار وی [[کشف الغمة فی معرفة الائمة]] است این کتاب از منابع معتبر در شرح حال [[پیامبر(ص)]] و [[امامان شیعه]] است. | ||
==ولادت و نسب== | ==ولادت و نسب== | ||
بهاءالدین اِرْبِلی در [[اِرْبِل]] زاده شد و همانجا پرورش یافت.<ref>فرّوخ، ج 3، ص 661</ref> تنها کسی که تاریخ ولادت او را به صراحت 625 دانسته [[ابن حبیب حلبی]] (متوفی 779) است.<ref>ج 1، ص 161</ref> پدرش [[فخرالدین عیسی]]، معروف به | بهاءالدین اِرْبِلی در [[اِرْبِل]] زاده شد و همانجا پرورش یافت.<ref>فرّوخ، ج 3، ص 661</ref> تنها کسی که تاریخ ولادت او را به صراحت 625 دانسته [[ابن حبیب حلبی]] (متوفی 779) است.<ref>ج 1، ص 161</ref> پدرش [[فخرالدین عیسی]]، معروف به ابن جِجْنی حاکم [[اربل]] و نواحی آن بود و در 664 در همانجا درگذشت.<ref>ابن فُوَطی، 1965، ج 4، قسم 3، ص 274ـ 275</ref> | ||
==اساتید== | ==اساتید== | ||
اربلی نزد شماری از علمای عامّه و خاصّه دانش آموخت و از بسیاری اجازه روایت یافت.<ref>بهاءالدین اربلی، رساله الطیف، مقدمه جبوری، ص 18ـ19؛ افندی اصفهانی، ج 4، ص 166ـ 168؛ امینی، ج 5، ص 446ـ447</ref> برخی از آنان عبارت اند از: | اربلی نزد شماری از علمای عامّه و خاصّه دانش آموخت و از بسیاری اجازه روایت یافت.<ref>بهاءالدین اربلی، رساله الطیف، مقدمه جبوری، ص 18ـ19؛ افندی اصفهانی، ج 4، ص 166ـ 168؛ امینی، ج 5، ص 446ـ447</ref> برخی از آنان عبارت اند از: | ||
| خط ۱۲: | خط ۱۲: | ||
جمعی از بزرگان نیز نزد او درس خوانده و از او روایت کرده اند، از جمله: | جمعی از بزرگان نیز نزد او درس خوانده و از او روایت کرده اند، از جمله: | ||
# [[علامه حلی|علامه حلّی]]. | # [[علامه حلی|علامه حلّی]]. | ||
# [[رضی الدین علی بن مطهّر]]، برادر | # [[علامه حلی|رضی الدین علی بن مطهّر]]، برادر علامه حلی. | ||
# [[احمدبن عثمان نصیبی]] فقیه مالکی. | # [[احمدبن عثمان نصیبی]] فقیه مالکی. | ||
# [[عبدالرزاق بن فوطی]].<ref>حرّعاملی،امل الا´مل، ج 2، ص 8، 26، 61، 63، 147، 164، 288؛ امینی، ج 5، ص 447ـ 448؛ بهاءالدین اربلی، رساله الطیف، مقدمه جبوری، ص 19ـ20</ref> | # [[عبدالرزاق بن فوطی]].<ref>حرّعاملی،امل الا´مل، ج 2، ص 8، 26، 61، 63، 147، 164، 288؛ امینی، ج 5، ص 447ـ 448؛ بهاءالدین اربلی، رساله الطیف، مقدمه جبوری، ص 19ـ20</ref> | ||
| خط ۱۸: | خط ۱۸: | ||
==زندگانی== | ==زندگانی== | ||
اربلی در زمان حکومت [[تاج الدین بن صَلایا]] در [[اربل]] به دبیری پرداخت و کاتب وی بود و پس از سقوط اربل به دست [[مغول|مغولان]] <ref>رشیدالدین فضل الله، ج 2، ص 716</ref> به گفته خود در [[رجب]] 660 به [[بغداد]] رفت و در زمان [[علاءالدین عطاملک جوینی]] (متوفی 681) در دیوان انشا به دبیری پرداخت.<ref>ابن شاکر کتبی، ج 3، ص 57؛ صفدی، ج 21، ص 279؛ ابن فوطی، الحوادث الجامعه و التجارب النافعه فی المائه السابعه، ص 341</ref> اربلی در بغداد از اطرافیان عطاملک جوینی <ref>بهاءالدین اربلی، التذکره الفخریّه، ص 47</ref> و در سفر و حضر همراه او بود و در منزلی مشرف بر [[دجله]] و معروف به «[[دیوان شرابی]]» اقامت داشت و بیشترین آثار خود را در همین زمان تألیف کرد و در 678 تعمیر مسجدی معروف به [[جامع باب السیف]] را عهده دار گشت.<ref>بهاءالدین اربلی، رساله الطیف، ص 85ـ86، مقدمه جبوری، ص 14؛ وصّاف حضره، ص 104؛ ابن فوطی، الحوادث الجامعه و التجارب النافعه فی المائه السابعه، ص 277ـ 278، 366</ref> | اربلی در زمان حکومت [[تاج الدین بن صلایا|تاج الدین بن صَلایا]] در [[اربل]] به دبیری پرداخت و کاتب وی بود و پس از سقوط اربل به دست [[مغول|مغولان]] <ref>رشیدالدین فضل الله، ج 2، ص 716</ref> به گفته خود در [[رجب]] 660 به [[بغداد]] رفت و در زمان [[علاءالدین عطاملک جوینی]] (متوفی 681) در دیوان انشا به دبیری پرداخت.<ref>ابن شاکر کتبی، ج 3، ص 57؛ صفدی، ج 21، ص 279؛ ابن فوطی، الحوادث الجامعه و التجارب النافعه فی المائه السابعه، ص 341</ref> اربلی در بغداد از اطرافیان عطاملک جوینی <ref>بهاءالدین اربلی، التذکره الفخریّه، ص 47</ref> و در سفر و حضر همراه او بود و در منزلی مشرف بر [[دجله]] و معروف به «[[دیوان شرابی]]» اقامت داشت و بیشترین آثار خود را در همین زمان تألیف کرد و در 678 تعمیر مسجدی معروف به [[جامع باب السیف]] را عهده دار گشت.<ref>بهاءالدین اربلی، رساله الطیف، ص 85ـ86، مقدمه جبوری، ص 14؛ وصّاف حضره، ص 104؛ ابن فوطی، الحوادث الجامعه و التجارب النافعه فی المائه السابعه، ص 277ـ 278، 366</ref> | ||
===سعایت دشمنان=== | ===سعایت دشمنان=== | ||
در 680 به سعایت دشمنان، [[اباقاخان]] مغول پسر [[هلاکو]] (حک : 663ـ680) به جوینی بدبین شد و دستور داد که جوینی و برخی همراهانش، از جمله اربلی، را به اردوی او در همدان ببرند، ولی پیش از آنکه آنان به همدان رسند در گردنه [[اسدآباد]] خبر فوت خان مغول منتشر شد و پس از وی [[تکودار احمد]]، برادر اباقاخان، ایلخان شد و جوینی مجدداً به حکومت [[بغداد]] گماشته شد و اربلی همچنان با او بود تا اینکه جوینی در 681 درگذشت.<ref>وصّاف حضره، ص 104ـ 105؛ بهاءالدین اربلی، ترجمه المناقب، ج 1، مقدمه شعرانی، ص 8 ـ 9</ref> در 687 [[سعدالدوله]] یهودی موصلی ـ وزیر [[ارغون خان]] ـ مسلمانان را آزار بسیار کرد، و اربلی نیز مدتی از کار برکنار شد تا اینکه سعدالدوله در 690 به قتل رسید.<ref>علی بن عیسی بهاءالدین اربلی،ترجمه المناقب، ج 1، مقدمه شعرانی، ص 6؛ ابن فوطی، الحوادث الجامعه و التجارب النافعه فی المائه السابعه، ص 454</ref> اربلی سالهای آخر عمر خود را خانه نشین شد و به تألیف پرداخت.<ref>علی بن عیسی بهاءالدین اربلی،ترجمه المناقب، ج 1، مقدمه شعرانی، ص 6، 13؛ فرّوخ، ج 3، ص 662</ref> | در 680 به سعایت دشمنان، [[اباقاخان]] مغول پسر [[هلاکو]] (حک : 663ـ680) به جوینی بدبین شد و دستور داد که جوینی و برخی همراهانش، از جمله اربلی، را به اردوی او در همدان ببرند، ولی پیش از آنکه آنان به همدان رسند در گردنه [[اسدآباد]] خبر فوت خان مغول منتشر شد و پس از وی [[تکودار احمد]]، برادر اباقاخان، ایلخان شد و جوینی مجدداً به حکومت [[بغداد]] گماشته شد و اربلی همچنان با او بود تا اینکه جوینی در 681 درگذشت.<ref>وصّاف حضره، ص 104ـ 105؛ بهاءالدین اربلی، ترجمه المناقب، ج 1، مقدمه شعرانی، ص 8 ـ 9</ref> در 687 [[سعدالدوله]] یهودی موصلی ـ وزیر [[ارغون خان]] ـ مسلمانان را آزار بسیار کرد، و اربلی نیز مدتی از کار برکنار شد تا اینکه سعدالدوله در 690 به قتل رسید.<ref>علی بن عیسی بهاءالدین اربلی،ترجمه المناقب، ج 1، مقدمه شعرانی، ص 6؛ ابن فوطی، الحوادث الجامعه و التجارب النافعه فی المائه السابعه، ص 454</ref> اربلی سالهای آخر عمر خود را خانه نشین شد و به تألیف پرداخت.<ref>علی بن عیسی بهاءالدین اربلی،ترجمه المناقب، ج 1، مقدمه شعرانی، ص 6، 13؛ فرّوخ، ج 3، ص 662</ref> | ||
| خط ۵۷: | خط ۵۷: | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
{{پانویس| | {{پانویس|5}} | ||
== منابع == | == منابع == | ||
{{ستون-شروع}} | |||
{{col-begin}} | |||
{{راست‌چین}} | |||
* محمد محسن آقابزرگ طهرانی، الذریعه الی تصانیف الشیعه، چاپ علی نقی منزوی، بیروت 1403/1983. | * محمد محسن آقابزرگ طهرانی، الذریعه الی تصانیف الشیعه، چاپ علی نقی منزوی، بیروت 1403/1983. | ||
* محمد محسن آقابزرگ طهرانی، طبقات اعلام الشیعه: الانوار الساطعه فی المائه السابعه، چاپ علی نقی منزوی ، بیروت 1392/1972. | * محمد محسن آقابزرگ طهرانی، طبقات اعلام الشیعه: الانوار الساطعه فی المائه السابعه، چاپ علی نقی منزوی ، بیروت 1392/1972. | ||
| خط ۹۱: | خط ۹۶: | ||
* محمدعلی مدرس تبریزی، ریحانه الادب، تهران 1369 ش. | * محمدعلی مدرس تبریزی، ریحانه الادب، تهران 1369 ش. | ||
* عبدالله بن فضل الله وصّاف حضره، تاریخ وصاف، چاپ سنگی بمبئی 1269. | * عبدالله بن فضل الله وصّاف حضره، تاریخ وصاف، چاپ سنگی بمبئی 1269. | ||
{{col-end}} | |||
{{پایان}} | |||
==پیوند به بیرون== | ==پیوند به بیرون== | ||
منبع مقاله: [http://www.encyclopaediaislamica.com/madkhal2.php?sid=2142 دانشنامه جهان اسلام] | |||
[[رده:محدثان شیعه قرن7(قمری)]] | [[رده:محدثان شیعه قرن7(قمری)]] | ||