کاربر ناشناس
چاووش‌خوانی (آیین): تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
imported>Mahboobi بدون خلاصۀ ویرایش |
imported>Mahboobi بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۴۹: | خط ۴۹: | ||
==کاربردهای دیگر== | ==کاربردهای دیگر== | ||
چاووشان گاه به اذان‌گویی، تعزیه‌خوانی یا مداحی اولیا در جشنهای غیردینی، مثل عروسی، نیز می‌پرداختند | چاووشان گاه به اذان‌گویی، تعزیه‌خوانی یا مداحی اولیا در جشنهای غیردینی، مثل عروسی، نیز می‌پرداختند <ref>عناصری، ص136ـ137؛ آل‌احمد،ص50</ref>. در جشنهای ختنه سوران در مصر نیز كسانی با عنوان چاووش/ شاویش دست اندركار بخشی از مراسم‌اند.<ref>لین، ص 511 ـ512</ref> | ||
غیر از اشعار مذهبی، چاووش‌خوانان به نوعی با اشعار خود به بیان وقایع و لوازم سفر و دشواریهای راه و سختگیریهای مرزبانان به هنگام ورود زوار به اراضی مقدّس نیز می‌پرداختند | غیر از اشعار مذهبی، چاووش‌خوانان به نوعی با اشعار خود به بیان وقایع و لوازم سفر و دشواریهای راه و سختگیریهای مرزبانان به هنگام ورود زوار به اراضی مقدّس نیز می‌پرداختند<ref>عناصری، ص153؛ فرهنگنامه ادبی فارسی، ذیل «چاوشی»</ref>. در قطعه‌ای چاووشی، كه به روایت محمدعلی رجاء زفره‌ای (متوفی 1361؛ ص 405ـ406) به دست ما رسیده است، از بیش از هفتاد وسیله و لوازم سفر زائران نام برده شده است. در این چاووشی‌نامه، كه به هنگام شبگیر كردن (سحرخیزی) و آمادگی حركت از منزلی به منزل دیگر خوانده می‌شد، با ذكر نام وسایل به مسافران هشدار داده می‌شد كه چیزی را جا نگذارند. ذكر نام قوطی گوگرد، ذره‌بین، مگس‌پران، وافور و قوطی تریاك در این مجموعه جالب توجه است. | ||
==نوع دیگری از چاووشی‌خوانی مذهبی== | ==نوع دیگری از چاووشی‌خوانی مذهبی== | ||
در برخی مناطق ایران، از جمله در استان سمنان و خراسان، گونه دیگری از چاووشی‌خوانی مذهبی ملاحظه می‌شود كه با سنّت زیارت ارتباط مستقیمی ندارد، اما به گونه‌ای رمزی و استعاری با مفهوم حركت كاروان امام حسین(ع) به كربلا مرتبط می‌شود، چنان‌كه در بیرجند به مناسبت سالروز ورود اهل بیت امام حسین به كربلا، چاووش‌خوانی می‌كنند و از نزدیك شدن ایام‌عزاداری محرّم و رسم عَلَم‌بندان خبر می‌دهند و در حین بستن علم نیز اسفند دود می‌كنند و چاووشی می‌خوانند و طبق معمول، مردم نیز در پایان هریك از ابیات چاووشی صلوات می‌فرستند | در برخی مناطق ایران، از جمله در استان سمنان و خراسان، گونه دیگری از چاووشی‌خوانی مذهبی ملاحظه می‌شود كه با سنّت زیارت ارتباط مستقیمی ندارد، اما به گونه‌ای رمزی و استعاری با مفهوم حركت كاروان امام حسین(ع) به كربلا مرتبط می‌شود، چنان‌كه در بیرجند به مناسبت سالروز ورود اهل بیت امام حسین به كربلا، چاووش‌خوانی می‌كنند و از نزدیك شدن ایام‌عزاداری محرّم و رسم عَلَم‌بندان خبر می‌دهند و در حین بستن علم نیز اسفند دود می‌كنند و چاووشی می‌خوانند و طبق معمول، مردم نیز در پایان هریك از ابیات چاووشی صلوات می‌فرستند<ref>مردم‌نگاری مراسم عزاداری ماه محرم در شهرستان بیرجند، ص 47ـ 48</ref>. در بیرجند و میبد، چاووشخوان درون نخلی كه بر دوش مردم حمل می‌شود، می‌نشیند و چاووشی می‌خواند<ref>بلوكباشی ص 71ـ72</ref>. در مراسم آیینی «شمع و چراغ» در شبهای شهادت امام حسن و امام حسین(ع) در تكیه بیدآبادِ شاهرود، پس از خواندن خطبه و دعا، چاووش اشعار (دوازده‌بند) محتشم كاشانی را در باره واقعه كربلا و رثای شهدای آن می‌خواند و حضار در پایان هر مصراع صلوات می‌فرستند.شغل چاووشی در تكیه بیدآباد شاهرود موروثی است<ref>شریعت‌زاده، ج 2، ص 409ـ413</ref>. در نوش‌آباد كاشان نیز كسی با عنوان «چاووشخوان» در روز عاشورا سوار بر اسب پیشاپیش تعزیه‌خوانان، چاووشی می‌خوانده است. | ||
چاووش‌خوانی به هر دو معنای اشاره شده در این مقاله هنوز در بسیاری از استانهای ایران، به‌ویژه در مناطق روستایی، رواج دارد. | چاووش‌خوانی به هر دو معنای اشاره شده در این مقاله هنوز در بسیاری از استانهای ایران، به‌ویژه در مناطق روستایی، رواج دارد. | ||