imported>Mahboobi |
imported>Mahboobi |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| بُراق، نام مرکب [[پیامبر اسلام]] در سفر شبانه آن حضرت از [[مسجدالحرام]] به [[مسجدالاقصی]] (دورترین <ref>مسجد</ref>) است، که در [[سوره اسراء]] <ref>آیه 1</ref> به آن اشاره شده است.
| | #تغییر_مسیر [[براق]] |
| | |
| ==در لغت==
| |
| | |
| بیشتر لغت شناسان نام براق را ـ که هم به صورت مذکر و هم به صورت مؤنث به کار رفته است ـ از ریشه «بَرَق » دانسته اند که به لحاظ سرعتِ فزون از حد یا سفیدی و درخشش فوق العاده رنگ بر این حیوان نهاده شده است <ref>ابن منظور، ذیل «برق »؛ دمیری ، ج 1، ص 165؛ ابن اثیر، ج 1، ص 120؛ حلبی ، ص 368</ref>. شاهدی بر کاربرد این کلمه در ادب عرب پیش از [[اسلام]] در دست نیست، و به ظن قوی، نخستین بار از زبان [[حضرت محمد(ص)]] شنیده شده و از آن پس در ادبیات عرب و فارسی کاربرد وسیعی یافته است. نظریه بلوشه، مبنی بر اشتقاق این کلمه از کلمه «بارَگ » (به معنای [[اسب]] در فارسی میانه) پذیرفته نشده است <ref>د.اسلام، ذیل واژه</ref> و نشانه های معرب بودن نیز در آن وجود ندارد<ref>سیوطی، المزهر، ج 1، ص 270</ref>.
| |
| | |
| براق در ادب فارسی، چه در معنای اصلی چه در معانی استعاری (اسب، مرکب تندرو، مرکبی برای سفرهای روحانی)، استعمال شایع دارد و ترکیبات کنایی براق جم، براق سلیمان (هر دو به معنای باد)، براق چهارمْ فلک (آفتاب) و براق برقْ تاز (اسب جَلد دونده) نیز از آن ساخته شده است <ref>دهخدا، ذیل «براق»</ref>.
| |
| | |
| ==راویان==
| |
| | |
| روایات مربوط به «[[اسراء]]» را، که همه [[مسلمانان]] در وقوع آن اتفاق نظر دارند، بیش از سی [[صحابی]] [[پیامبر]] و شماری از راویان شیعی از [[امامان]] خود نقل کرده اند<ref>سیوطی، الخصائص، ج 1، ص 152ـ179؛ مجلسی، ج 18، ص 282</ref>. در بیشتر این روایات، بُراق را مرکب پیامبر معرفی و اوصاف آن را نیز بیان کرده اند.
| |
| | |
| ==مرکب پیامبر در معراج==
| |
| | |
| در بیشتر روایات مربوط به سفر شبانه، [[محمد(ص)|حضرت رسول اکرم(ص)]] براق را مرکب آن حضرت از [[مکه]] تا [[بیت المقدس]] و برعکس و صعود به آسمان را از طریق «[[معراج]]» (نردبان؛ تعبیر «سُلَم » نیز در روایات دیده می شود) یا بر بال [[جبرئیل]] دانسته اند. در این روایات که غالباً از خود [[پیامبر(ص)]] نقل شده، آمده است که آن حضرت در [[بیت المَقْدِس]] از براق فرود آمد، افسار آن را به حلقه ای که پیامبران افسار مرکب خود را بدان می بستند بست؛ آنگاه داخل [[مسجد الاقصی|مسجد]] شد و، پس از گزاردن نماز، گردش آسمانی را به مصاحبت [[جبرئیل]] آغاز کرد<ref>قرطبی، ج 10، ص 205ـ206؛ سیوطی، الخصائص، ج 1، ص 152، 158، 167؛ حلبی، ج 1، ص 371ـ 375</ref>. براق را [[جبرئیل]] (و بنابر برخی روایات ، با مشارکت دو فرشته دیگر) در شب اسراء برای [[حضرت محمد(ص)]] آورد و مرکب پس از شناختن راکب خود (یا بعداز حصول اطمینان به آنکه در [[قیامت]] نیز مرکب پیامبر خواهد بود) سرکشی وانهاد و رام شد<ref>قرطبی، ج 10، ص 207؛ سیوطی، الخصائص، ج 1، ص 179؛ مجلسی، ج 18، ص 291ـ410؛ حلبی، ج 1، ص 369</ref>.
| |
| | |
| ===گرایش به توجیه عرفانی===
| |
| | |
| گرایش به توجیه عرفانی واژه «براق» ـ همچنانکه درباره [[معراج]] ـ و [[تفسیر]] آن به عنوان تمثیلی از مفاهیم غیرمادی، در نوشته های فلسفی و عرفانی دیده می شود [[ابن سینا، ص 103ـ104]]؛ هرچند ناقلان و شارحان احادیث (و حتی برخی از حکما) این روش را نپذیرفته اند.
| |
| | |
| ==اوصاف==
| |
| | |
| به دلیل ناهماهنگی در برخی از اوصاف، نمی توان تصویر روشنی از این مرکب ارائه کرد. بنابراین روایات، براق از چهارپایان [[بهشت]] و بسیار تندرو است و در هر گام به اندازه میدان دید خود پیش می رود. در صعود از بلندیها دودستش کوتاهتر از دوپایش می شود و در موقع فرود، عکس آن روی می دهد تا سوار همواره در حالت افقی بماند. در بیشتر روایات آمده که براق جثّه ای کشیده و بزرگتر از درازگوش و کوچکتر از [[استر]] دارد، یال آن پرمو و رنگ پوستش سفید است و در میان حیوانات بهترین رنگ را دارد. این مرکب را [[اسب]] نیز خوانده اند <ref>قرطبی، ج 10، ص 205، 207؛ دمیری، ج 1، ص 165؛ طبری، ج 8، ص 3ـ13؛ سیوطی، الخصائص، ج 1، ص 152؛ مجلسی ، ج 18، ص 291ـ410</ref>. از بعضی روایات نیز برمی آید که براق صورتی چون صورت انسان داشته و مانند انسان آنچه را می شنیده می فهمیده است <ref>قرطبی، ج 10، ص 207؛ مجلسی، ج 9، ص 291، ج 18، ص 316؛ حلبی، ج 1، ص 370</ref>.
| |
| | |
| ==مرکب سایر پیامبران==
| |
| | |
| براق را، علاوه بر سفر شبانه [[پیامبر]]، مرکب پیامبران دیگر نیز، خصوصاً [[حضرت ابراهیم(ع)]] در ماجرای انتقال [[هاجر]] و [[حضرت اسماعیل|اسماعیل]] از [[فلسطین]] به [[مکه]] (و بنابر بعضی روایات، در همه سفرهای او به [[مکه]]) معرفی کرده اند <ref>دمیری، ج 1، ص 165ـ166؛ طبری، ج 8، ص 5؛ سیوطی، الخصائص، ج 1، ص 167؛ مجلسی، ج 12، ص 97؛ حلبی، ج 1، ص 370</ref> عجّاج، شاعر عهد [[اموی]]، نیز در یکی از رجزهای خود به براق لگام شده [[حضرت ابراهیم|ابراهیم]] اشاره کرده است<ref>ص 295</ref>.
| |
| | |
| ==مرکب پیامبر در روز قیامت==
| |
| | |
| براساس چندین روایت از [[پیامبراکرم]]، براق در روز [[قیامت]] مرکب آن حضرت خواهد بود <ref>مجلسی، ج 7، ص 230ـ237</ref>.
| |
| | |
| == پانویس ==
| |
| {{پانویس|2}}
| |
| | |
| == منابع ==
| |
| | |
| * قرآن.
| |
| * ابن اثیر، النهایة فی غریب الحدیث والاثر ، چاپ طاهر احمد زاوی و محمود محمد طناحی، قاهره 1383ـ1385/ 1963ـ1965.
| |
| * ابن بلخی، فارس نامه، چاپ گی لسترنج و رینولد آلن نیکلسون، لندن 1921، چاپ افست تهران 1363 ش.
| |
| * ابن سینا، معراج نامه ابوعلی سینا، چاپ نجیب مایل هروی، مشهد 1364 ش.
| |
| * ابن کثیر، السیرة النبویة، چاپ مصطفی عبدالواحد، بیروت، بی تا.
| |
| * ابن منظور، لسان العرب ، بیروت ( تاریخ مقدمه 1300).
| |
| * علی بن ابراهیم حلبی، السیرة الحلبیّه، بیروت، بی تا.
| |
| * محمدبن موسی دمیری ، حیاة الحیوان الکبری ، چاپ افست قم 1364 ش.
| |
| * علی اکبر دهخدا، لغت نامه، زیرنظر محمد معین، تهران 1325ـ1361 ش.
| |
| * محمودبن عمر زمخشری، الکشّاف عن حقائق غوامض التنزیل ، بیروت، بی تا.
| |
| * عبدالرحمن بن ابی بکر سیوطی، الخصائص الکبری، بیروت، بی تا.
| |
| * عبدالرحمن بن ابی بکر سیوطی، چاپ محمد چادمولی، علی محمد بجاوی ، و محمد ابوالفضل ابراهیم ، قاهره بی تا.
| |
| * محمدحسین طباطبائی، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت 1390ـ1394/1971ـ1974.
| |
| * محمدبن جریر طبری ، جامع البیان فی تفسیرالقرآن، بیروت، بی تا.
| |
| * عبدالله بن روبه عجاج ، دیوان العجاج ، روایة عبدالملک بن قریب اصمعی و شرحُهُ، چاپ عزة حسن ، بیروت، 1971
| |
| * محمدبن احمد قرطبی ، الجامع لاحکام القرآن، قاهره 1387، چاپ افست تهران 1364 ش.
| |
| * محمدباقربن محمدتقی مجلسی، بحارالانوار، بیروت 1403/1983.
| |
| | |
| === منبع انگلیسی ===
| |
| | |
| {{چپ‌چین}}
| |
| | |
| * EI , s.v. "al-Bura ¦ k ¤ ", (by R. Paret)
| |
| * The New Encyclopaedia Britanica, Micropaedia, Chicago 1985, s.v. "Bura ¦ q al-Bura ¦ k".
| |
| | |
| {{پایان چپ‌چین}}
| |
