کاربر ناشناس
تکیه: تفاوت میان نسخهها
جز
←پیشینه تکیه در ایران
imported>A.atashinsadaf جز (←در قلمرو ایران) |
imported>A.atashinsadaf |
||
خط ۱۱: | خط ۱۱: | ||
در ایران تکیه در معانی مختلف، کاربرد گستردهای داشته است.<ref>قس د. اسلام، چاپ دوم، ذیل «تکّه».</ref> عبدالرحیم ضرّابی در تاریخ [[کاشان]] <ref>ص ۳۳۸</ref> از احداث مراکز بسیاری برای اسکان و پذیرایی از فقیران و [[صوفیان]]، توسط امیر بهلول دُنبَلی (متوفی ۷۶۲)، یاد کرده و آن مکانها را تکایا نامیده است. میرحیدر تونی (متوفی ۸۳۰ق)، پیشوای [[حیدریه]]، شاخهای از سلسله [[قلندریه]]، در شهرها تکیه میساخت و درویشی از مریدان خود را در آنجا ساکن میکرد.<ref>ابن کربلائی، ج۱، ص۴۶۷.</ref> این گفته نصرآبادی<ref>ص ۴۳۰</ref> که [[شاه عباس]] عنوان «بابایی» تکیه حیدر را در [[اصفهان]] به بابا سلطان قمی، متخلص به لوایی، داده است، این گمان را تقویت میکند که میان لقب بابا (عنوان درویشان قلندریه و حیدریه) و تکیه ارتباطی وجود داشته و شاید در ایران به خانقاههای حیدری، قلندری و بکتاشی تکیه میگفتهاند. اشاره صریحی وجود دارد که تکیه، خانقاهِ سلسله [[خاکساریه]] است.<ref>چهاردهی، ص۱۸۵.</ref> | در ایران تکیه در معانی مختلف، کاربرد گستردهای داشته است.<ref>قس د. اسلام، چاپ دوم، ذیل «تکّه».</ref> عبدالرحیم ضرّابی در تاریخ [[کاشان]] <ref>ص ۳۳۸</ref> از احداث مراکز بسیاری برای اسکان و پذیرایی از فقیران و [[صوفیان]]، توسط امیر بهلول دُنبَلی (متوفی ۷۶۲)، یاد کرده و آن مکانها را تکایا نامیده است. میرحیدر تونی (متوفی ۸۳۰ق)، پیشوای [[حیدریه]]، شاخهای از سلسله [[قلندریه]]، در شهرها تکیه میساخت و درویشی از مریدان خود را در آنجا ساکن میکرد.<ref>ابن کربلائی، ج۱، ص۴۶۷.</ref> این گفته نصرآبادی<ref>ص ۴۳۰</ref> که [[شاه عباس]] عنوان «بابایی» تکیه حیدر را در [[اصفهان]] به بابا سلطان قمی، متخلص به لوایی، داده است، این گمان را تقویت میکند که میان لقب بابا (عنوان درویشان قلندریه و حیدریه) و تکیه ارتباطی وجود داشته و شاید در ایران به خانقاههای حیدری، قلندری و بکتاشی تکیه میگفتهاند. اشاره صریحی وجود دارد که تکیه، خانقاهِ سلسله [[خاکساریه]] است.<ref>چهاردهی، ص۱۸۵.</ref> | ||
با تحول بخشی از سلسلهها و شکل گیری [[آیین فتوت]]، در نحوه اداره و کاربری و فضای تکیهها تغییراتی رخ داد و چون ورزش کردن نیز به دیگر مراسم معمول در تکیهها افزوده شد، <ref>کیانی، ص۳۲۶.</ref> تکیهها وسیعتر گردیدند. در متون متعلق به آیین فتوت دادهها و تفاسیر خاص فتیان درباره تکیه بیان شده است. از جمله در فتوت نامه سلطانی فصل کوتاهی درباره تکیه و آداب ورود به آن و شرایط اداره آن آمده است.<ref>ر.ک:کاشفی، ص۲۲۰ـ ۲۲۵</ref> به نوشته کاشفی، تکیه علاوه بر محل گرد آمدن [[صوفیان]] و | با تحول بخشی از سلسلهها و شکل گیری [[آیین فتوت]]، در نحوه اداره و کاربری و فضای تکیهها تغییراتی رخ داد و چون ورزش کردن نیز به دیگر مراسم معمول در تکیهها افزوده شد، <ref>کیانی، ص۳۲۶.</ref> تکیهها وسیعتر گردیدند. در متون متعلق به آیین فتوت دادهها و تفاسیر خاص فتیان درباره تکیه بیان شده است. از جمله در فتوت نامه سلطانی فصل کوتاهی درباره تکیه و آداب ورود به آن و شرایط اداره آن آمده است.<ref>ر.ک:کاشفی، ص۲۲۰ـ ۲۲۵</ref> به نوشته کاشفی، تکیه علاوه بر محل گرد آمدن [[صوفیان]] و [[فتوت|فتیان]]، نوعی مهمانپذیر نیز بوده است که مسافران و البته بیشتر اهل [[طریقت]] در آن میآسودند. وی حتی، از واژه تکیه قرائتی صوفیانه دارد و حروف این کلمه را به ترتیب نشانه [[توکل]]، کَرَم، یکرنگی و هواداری از درویشان و مسافران میداند.<ref>ص ۲۲۱.</ref> | ||
===در دوره صفوی=== | ===در دوره صفوی=== | ||
در دوره [[صفوی]]، در اصفهان تکیه هایی کاملاً صوفیانه برقرار بود. به نوشته شاردن، ایرانیان دیر یا صومعه درویشان را تکیه میگفتهاند، <ref>ج ۱، ص۴۷۳</ref> اما گسترش [[شیعه|تشیع]]، منازعات فرقهای و جنگهای حیدری ـ نعمتی وگاه سیاستهای منفی شاهانِ صفوی نسبت به صوفیان، موجب ویرانی تکیهها و تبدیل این مراکز به محل رفت و آمد اوباش شد.<ref>کیانی، ص۲۶۴ـ۲۶۵</ref> | در دوره [[صفوی]]، در اصفهان تکیه هایی کاملاً صوفیانه برقرار بود. به نوشته شاردن، ایرانیان دیر یا صومعه درویشان را تکیه میگفتهاند، <ref>ج ۱، ص۴۷۳</ref> اما گسترش [[شیعه|تشیع]]، منازعات فرقهای و جنگهای حیدری ـ نعمتی وگاه سیاستهای منفی شاهانِ صفوی نسبت به صوفیان، موجب ویرانی تکیهها و تبدیل این مراکز به محل رفت و آمد اوباش شد.<ref>کیانی، ص۲۶۴ـ۲۶۵</ref> |