آیه ۲۳ سوره مریم

از ویکی شیعه
(تغییرمسیر از مریم آیه ۲۳)
آیه ۲۳ سوره مریم
مشخصات آیه
واقع در سورهمریم
شماره آیه۲۳
جزء۱۶
اطلاعات محتوایی
دربارهطلب مرگ کردن حضرت مریم


آیه ۲۳ سوره مریم اشاره دارد به طلب مرگ و آرزوی فراموش‌شدن از طرف حضرت مریم در ماجرای تولد حضرت عیسی [۱] و پناه بردن وی به تنه درخت خرما در اثر درد زایمان.[۲]

فَأَجَاءَهَا الْمَخَاضُ إِلَیٰ جِذْعِ النَّخْلَةِ قَالَتْ یَا لَیْتَنِی مِتُّ قَبْلَ هَٰذَا وَکُنْتُ نَسْیًا مَنْسِیًّا تا درد زایمان، او را به سوی تنه درخت خرمایی کشانید. گفت: «ای کاش، پیش از این مرده بودم و یکسر فراموش‌شده بودم.

بارداری حضرت مریم رویدادی اعجازگونه بود که بدون آمیزش با هیچ مردی، صورت گرفت.[۳] مریم برای اینکه هیچ فردی نزدیک او نباشد به مکانی دور رفت.[۴] به تعبیر قرآن درد زایمان (المَخَاضُ) او را به سوی تنه درخت خرمایی کشاند.[۵] تعبیر تنه درخت را اشاره به خشک بودن آن دانسته‌اند.[۶] بر اساس آیه مریم آرزو می‌کند که کاش پیش از این، مُرده و از یادها رفته بودم. تعبیر فراموش‌شدن را چنین معنا کرده‌اند که چیزی کوچک و رها شده بودم، نه یادی از من بود و نه کسی من را می‌شناخت.[۷]

علت گفتار مریم در طلب مرگ و فراموش‌شدن را شرم از مردم[۸] و ترس از ملامت آن‌ها[۹] دانسته‌اند. آیت‌الله مکارم شیرازی، مفسر و مجتهد شیعه، معتقد است علاوه بر ترس از مردم، مشکلات دیگری هم‌چون نبودن قابله، نبودن دوست و یاور در آن لحظات، نداشتن آب و غذا و مکانی برای استراحت و نبود وسیله‌ای برای نگه‌داری فرزند به شدت او را تحت تأثیر قرار داده بود.[۱۰] نویسنده تفسیر من هدی القرآن، می‌گوید مریم دنیا را ترک کرده و مشغول عبادت بود و با دشواری‌های زندگی آشنا نبود. و همین بود که نخستین رویارویی او با سختی‌های زندگی، ناآشنایی‌اش چگونگی رفتار در این وضعیت و تنهایی و بی‌یاوری در صحرا او را به آروزی مرگ کشاند.[۱۱]

برخی مفسران معتقدند تقاضای مرگ، عمل درستی نیست، ولی گاه در زندگی انسان حوادث سختی روی می‌دهد که حیات کاملا تلخ و ناگوار می‌شود به خصوص در موضوعات مرتبط با آبرو. مریم نیز در چنین شرایطی بوده است.[۱۲] محمدجواد مغنیه، عالم و مفسر شیعه، معتقد است انسان‌ها این نوع تعابیر که طلب مرگ را می‌رساند را در دوران‌های سخت به زبان می‌آورند و مادامی که موجب شک در دین نشود، اشکال ندارد.[۱۳] علامه طباطبایی نیز معتقد است گاه مشکلات سخت‌تر از مرگ است و به همین جهت گاه انسان برای فرار از مشکلات آرزوی مرگ می‌کند.[۱۴]

پانویس

  1. طیب، أطیب البیان، ۱۳۷۸ش، ج۸، ص۴۳۱.
  2. کاشانی، منهج الصادقين فى الزام المخالفین، ۱۳۳۶ش، ج۵، ص۳۹۵.
  3. ‏جعفری، کوثر، ۱۳۷۶ش، ج۲، ص۱۲۵.
  4. صادقی تهرانی، البلاغ، ۱۴۱۹ق، ص۳۰۶.
  5. سوره مریم، آیه۲۳.
  6. طباطبائی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱۴، ص۴۲.
  7. طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۶، ص۷۹۰.
  8. طباطبائی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱۴، ص۴۲.
  9. بیضاوی، أنوار التنزیل، ۱۴۱۸ق، ج۴، ص۸.
  10. مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱۳، ص۴۱.
  11. مدرسی، من هدی القرآن، ۱۴۱۹ق، ج۷، ص۳۲.
  12. مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱۳، ص۴۴.
  13. مغنیه، تفسیر الکاشف، ۱۴۲۴ق، ج۵، ص۱۷۷.
  14. طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ۱۴۱۷ق، ج۱۳، ص۳۲.

منابع

  • بیضاوی، عبدالله بن عمر، انوار التنزیل و اسرار التأویل، تحقیق: محمد عبدالرحمن المرعشلی‏، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ اول، ۱۴۱۸ق.
  • ‏جعفری، یعقوب، کوثر، قم، هجرت، چاپ اول، ۱۳۷۶ش.
  • صادقی تهرانی، محمد، البلاغ فی تفسیر القرآن بالقرآن، قم، چاپ اول، ۱۴۱۹ق.
  • طباطبائی، سید محمدحسین‏، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، دفتر انتشارات اسلامی‏، چاپ پنجم‏،۱۴۱۷ق.
  • طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، مقدمه: محمدجواد بلاغی‏، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، ۱۳۷۲ش.
  • طیب، سید عبدالحسین، اطیب البیان فی تفسیر القرآن، تهران، انتشارات اسلام، چاپ دوم، ۱۳۷۸ش.
  • فضل‌الله، سید محمدحسین، تفسیر من وحی القرآن، بیروت، دار الملاک للطباعة و النشر، چاپ دوم، ۱۴۱۹ق.
  • کاشانی، ملا فتح‌الله، تفسیر منهج الصادقین فی الزام المخالفین، تهران، کتابفروشی محمد حسن علم، ۱۳۳۶ش.
  • مغنیه، محمدجواد، تفسیر الکاشف، تهران، دارالکتب الإسلامیة، چاپ اول، ۱۴۲۴ق.
  • مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الإسلامیة، چاپ اول، ۱۳۷۴ش.