ویکی شیعه:تعارض منافع
 | این صفحه یک پیشنویس از سیاست‌های ویکی‌شیعه فارسی شمرده می‌شود. این سیاست هنوز الزامی نشده است. |
| این صفحه در یک نگاه: ویکی شیعه را به سود خودتان یا کسانی که بیرون از ویکی شیعه با آنها رابطه دارید ویرایش نکنید. |
هدف اصلی ویکی شیعه، تولید دانشنامه‌ای بی‌طرف است. تضاد منافع یا ناسازگاری اهداف در ویکی شیعه زمانی رخ می‌دهد که بین هدف اصلی ویکی شیعه و اهداف یک یا چند ویرایشگر تضاد منافع ایجاد شود. تضاد منافع یعنی مشارکت در ویکی شیعه درباره ویرایشگر، خانواده، دوستان، مشتریان، کارفرمایان، یا روابط مالی و سایر روابط ویرایشگر است. هر رابطه خارجی می تواند باعث تضاد منافع شود.
ویرایش در هنگام وجود تضاد منافع بسیار مذموم است. زمانی که چنین ویرایش‌هایی سبب اخلال در دانشنامه به سبب زیرپاگذاشتن سیاست‌هایی مانند لحن بی‌طرفانه، ویکی شیعه چه چیزی نیست، سرشناسی شود ممکن است به قطع دسترسی کاربر منتهی شود.
به منظور اجرای سیاست دیدگاه بی‌طرف در ویکی شیعه، ویرایش‌هایی که در آنها تعارض منافع دیده شود یا از لحن آنها چنین برداشتی شود، قابل برخورد هستند. یکی از موارد مهم، تعارض منافع سازمانی است. هرگونه کوتاهی در پیروی از رهنمودهای این صفحه، می‌تواند ویرایشگران یا طرف‌های آنها را در موقعیت‌های بدی قرار دهد.
نکته: باید بکوشید تا در موارد زیر بسیار مراقب باشید تا دچار تعارض منافع با ویکی شیعه نشوید:
- ۱. ویرایش مقاله‌هایی که به شما، سازمان شما یا رقبای آن مربوط هستند. این مورد پروژه‌هایی را که شما درگیر آنها هستید را نیز شامل می‌شوند.
- ۲. شرکت در بحث‌هایی که برای رای‌گیری پیرامون حذف مقاله‌هایی هستند که مربوط به سازمان شما یا رقبای آن باشند.
- ۳. پیونددهی به مقاله‌های ویکی شیعه یا وبگاه سازمانی خود در دیگر مقاله‌ها.
- ۴. همچنین از هرگونه نقض قوانین و رهنمودها، به ویژه قانون دیدگاه بی‌طرفانه، انتساب و خودزندگینامه خودداری کنید.
نکته: حساب‌های کاربری که تنها برای سوءاستفاده از ویکی شیعه استفاده می‌شوند تا ابد بسته می‌شوند. خودستایی پرسروصدا، خرابکاری تلقی می‌شود.
تعارض منافع چیست؟
ویکی شیعه یک دانشنامه است و جایگاه تبلیغات یا ناشری سوداگر (vanity press) نیست. ما اعتماد رقبا و منتقدین و عموم را تنها زمانی به دست می‌آوریم که منافع دانشنامه را در نظر بگیریم. ویرایشگری که اولویت را به منافع خارج از ویکی شیعه بدهد، دچار تعارض منافع با این دانشنامه شده‌است. معیار روشنی برای تشخیص وجود یا عدم وجود تعارض منافع در ویکی شیعه وجود ندارد ولی هشدارهای مفیدی در این مورد وجود دارند.
در مطالب
افزودن مطالبی که نشانهٔ تبلیغ برای منافع نویسندهٔ مقاله، اعضای خانواده، کارمندان یا وابستگان وی باشند، می‌تواند باعث تعارض منافع شود. غالباً می‌توان با خواندن مطالب ویرایشگرانی که در جهت منافع خود می‌نویسند به قصد آنها پی برد؛ زیرا ویرایش‌های آنها معمولاً ربطی به چیزی که خواننده از مقاله (به عنوان یک اثر مرجع) می‌خواهد، ندارند. تعارض منافع به خودی خود، باعث حذف یک مقاله نمی‌شود بلکه این عدم سرشناسی است که اینگونه مقاله‌ها را به سوی حذف می‌برد.
در بیشتر موارد، هدف اصلی نویسنده را می‌توان از روی لحن مقاله تشخیص داد. اگر مقاله‌ای پیرامون مطلبی می‌نویسید که زیاد شناخته شده نیست یا شخصاً درگیر آن هستید، بکوشید تا آن را با لحنی غیرجانب‌دارانه نوشته و منابع چاپ‌شده و قابل اعتمادی برای آن ذکر کنید.
در منابع
در مورد منابع افزوده شده به مقالات نیز ممکن است شکلی از تعارض منافع خود را نمایان کند. اگر شما در چاپ یا نشر منبعی درگیر هستید یا اینکه به نوعی حامی این فرآیند هستید، تعارض منافع رخ می‌دهد. زمانی که شما کارمند یا طرف قرارداد برای اجرا، فروش، بازاریابی، توزیع، تعمیر و نگهداری، به روزرسانی، نشر دیجیتالی یا مدیریت محتوا هستید، نمونه‌هایی از وقوع این پدیده است. در کل اگر مسألهٔ وجود یا عدم وجود یادکرد یا پیوند از ویکی شیعه به یک یا چند کتاب، نشریه یا وبگاه «خاص»، برایتان موضوعی بی‌اهمیت نیست، احتمالاً شما دچار تعارض منافع هستید. در این حالت از شما انتظار می‌رود که بر تزریق اینگونه یادکردها در مقالات مختلف اصرار نورزید و در صورت زدوده شدن و جایگزین شدن اینگونه یادکردها و پیوندها، از افزودن مجدد آنها بدون ورود به بحث و مذاکره پرهیز نمایید. مطالبی که ناقض سیاست‌های ویکی شیعه باشند نباید در مقاله‌ها باقی بمانند.
تضاد منافع صرف جهت‌دار بودن نیست
تعیین این که شخصی تضاد منافع دارد «توصیف یک وضعیت است.» داوری‌ای درباره نوع اندیشه یا راست‌کرداری او نیست. تضاد منافع در فقدان جهت‌گیری هم می‌تواند رخ بدهد، و جهت‌گیری هم مداوماً در نبود تضاد منافع وجود دارد. باورها و آرزوها ممکن است منجر به ویرایش جهت‌دار بشود، ولی خود تضاد منافع نیستند. تضاد منافع از نقش‌ها و رابطه‌های کاربر برمی‌آید، و «گرایش به جهت‌گیری» وقتی به وجود می‌آید که آن نقش‌ها و رابطه‌ها در تضاد با هم قرار می‌گیرند. برای مثال، کاربری که از یک فرد، دل خوشی ندارد، بر علیه او می‌نویسد و این هم به نوعی تعارض منافع تلقی می‌شود.
سرچشمه‌های احتمالی تعارض منافع
مالی
اگر یکی از موارد زیر شامل حال شما می‌شود:
- ۱. شما نمایندهٔ یک سازمان هستید و به خاطر ویرایش ویکی شیعه از سازمان خود پول یا مزایا می‌گیرید (چه به طور مستقیم به عنوان کارمند آن سازمان یا به طور غیرمستقیم از طریق شرکت ثالثی که برای گسترش بخش روابط عمومی شرکت‌ها با آنها قرارداد می‌بندد)؛ یا اینکه
- ۲. انتظار دارید با ویرایش مقاله‌های مربوط به شرکتی که شما یکی از صاحبان آن یا یکی از سهامداران آن هستید، به پول یا مزایای بیشتر دست یابید.
در این صورت شدیداً به شما توصیه می‌کنیم از هر گونه ویرایش مقاله‌های ویکی شیعه در موقعیت‌هایی که باعث بروز تعارض منافع می‌شوند، خودداری کنید. سیاست دیدگاه بی‌طرفانه‌ی ویکی شیعه این‌طور بیان می‌دارد که تمامی مقاله‌ها باید دیدگاه‌ها را به طور منصفانه و به دور از تعصب بیان کنند و اینکه تعارض منافع به توانایی ویکی شیعه در برآورده کردن خواسته‌های دانش‌دوستان ضربه می‌زند. اگر ویرایش‌هایی که با انگیزهٔ مالی آنها را نوشته‌اید، بی‌طرفانه نیستند، آنها را به ویکی شیعه نفرستید.
طرفین دعوای حقوقی
رعایت عدم جانبداری در مقاله‌های مربوط به دعاوی حقوقی که شما یکی از طرفین دعوا یا یکی از نزدیکان طرفین هستید بسیار مشکل است. همچنین این مقاله‌ها می‌توانند شامل سازمان‌های حقوقی که شما با آنها درگیر هستید نیز باشند. در نتیجه از هرگونه ویرایش ویکی شیعه در این گونه موارد که می‌تواند باعث بروز مشکل بین ویکی شیعه با سازمان مربوطه یا حتی خود شما شود، خودداری کنید.
خودستایی
تعارض منافع غالباً خود را به شکل خودستایی همراه با پیوندهای تبلیغاتی، پیوند به وب‌گاه‌های شخصی، تصویرهای نیمه‌شخصی یا دیگر مطالبی که به شکل مخفیانه یا تجاری مبلّغ ویرایشگر یا وابستگان او هستند نشان می‌دهند.
نمونه‌هایی از اینگونه موارد عبارتند از:
- ۱. پیوندی که به نظر می‌رسد با اشاره به وب‌گاهی گمنام یا تجاری بی‌ربط در پی تبلیغ برای کالایی است. (پیوندهای تجاری)
- ۲. پیوندهایی که به وب‌گاه‌های شخصی داده شده‌اند و در پی تبلیغ برای افراد گمنام هستند.
- ۳. متون زندگی‌نامه‌ای که مطلب خاصی برای افزایش کیفیت یا وضوح مقاله ندارند.
خودزندگینامه
به شما توصیه می‌شود که مقاله‌ای پیرامون خود ننویسید. اگر سرشناس هستید، مطمئن باشید کسی پیدا می‌شود و مطلبی دربارهٔ شما می‌نویسد. گاهی اوقات کاربران ویکی شیعه مقاله‌هایی پیرامون خود می‌نویسند، در حالی که بهتر است آن را در صفحهٔ کاربری خود بنویسند. در این گونه موارد به جای حذف مقاله، آن را به صفحهٔ کاربری شخص بفرستید. اگر فکر می‌کنید که به اندازهٔ کافی سرشناس هستید، در یکی از صفحه‌های بحث مربوطه، مورد خود را بیان کنید، سپس بکوشید تا با دیگر اعضا بر سر سرشناسی و هرگونه خودزندگینامهٔ گفتگویی را به نتیجه برسانید.