ویکی شیعه:شیوه‌نامه/فهرست‌ها

از ویکی شیعه

از فهرست‌ها در ویکی‌شیعه برای مرتب کردن اطلاعات استفاده می‌شود. فهرست‌ها می‌توانند بخشی از یک مقاله باشند، یا خودشان یک مقالهٔ جدا باشند. این رهنمود توضیح می‌دهد که چه زمان و به چه شکل باید از فهرست‌های استفاده کرد. کاربرد فهرست‌ها باید بیشتر از رده‌ها باشد و الا می‌توان به رده مورد نظر اکتفا کرد.

انواع فهرست‌ها

فهرست‌ها می‌توانند بخشی از یک مقاله باشند، یا خودشان یک مقالهٔ جدا باشند.

مقاله‌های فهرست

مقاله‌های فهرست صفحه‌هایی در دانشنامه هستند که شامل یک بخش آغازین و پس از آن یک فهرست هستند (این فهرست می‌تواند شامل بخش‌هایی باشد). مواردی که در این فهرست هستند شامل پیوندهایی به مقاله‌های مرتبط با آن موضوع خاص هستد، و ممکن است که اطلاعات بیشتری راجع به آن مورد را هم شامل شوند. عنوان مقاله‌های فهرست معمولاً با عباراتی نظیر «فهرست ...» شروع می‌شود و پس از آن موضوع مقاله در عنوان می‌آید، نظیر: فهرست آثار شیخ مفید. موارد فهرست می‌توانند به صورت الفبایی، بر اساس طبقه‌بندی موضوعی و به صورت عرضی یا به شکل سلسله مراتبی مرتب شوند.

استفاده از بخش‌های حاوی فهرست‌های گلوله‌ای روش رایجی برای ایجاد مقاله‌های فهرست است. ویکی‌شیعه همچنین از ضمیمه‌ها و پانویس‌ها به صورت فهرست‌هایی در بخش‌های «جستارهای وابسته»، «منابع»، و «پیوند به بیرون» استفاده می‌کند و از الگوهای ناوبری نیز بهره می‌برد.

فهرست‌های توکار

فهرست توکار فهرستی است که به عنوان بخشی از یک مقاله آورده می‌شود و اطلاعاتی را نمایش می‌دهد که مکمل محتوای مقاله است.

هدف از ایجاد فهرست‌ها

فهرست‌ها در ویکی‌شیعه با سه هدف ساخته می‌شوند:

اطلاع رسانی

فهرست‌ها منبع خوبی برای اطلاعات می‌توانند باشند. به عنوان صفحهٔ فهرست آثار یک نویسنده، می‌تواند اطلاعات کلی مانند حجم فعالیت‌های علمی یک نویسنده، موضوعات تخصصی او و یا میزان تاثیرگذاری او در نظریه‌پردازی‌هایش را به مخاطب منتقل کند. یا فهرست وقایع، می‌تواند با مرتب شدن به ترتیب زمانی، به درک توالی رخدادها در ذهن خواننده کمک شایانی بکند.

ناوبری

فهرست‌ها کمک می‌کنند تا کاربران ویکی‌شیعه بتوانند به راحتی بین مقالات مرتبط به هم جابه‌جا شوند. به خصوص نقش آن‌ها زمانی پررنگ‌تر می‌شود که کاربری به دنبال یک موضوع خاص می‌گردد، اما نمی‌داند چه کلید واژه‌ای را برای جستجو در ویکی‌شیعه استفاده کند. با کمک ساختار درختی منطقی فهرست‌ها، چنین کاربری، به راحتی موضوع مورد نظر خود و مقالات مرتبط با آن را پیدا خواهد کرد.

توسعه

وقتی فهرستی از موضوعات مرتبط با هم، شامل چند پیوند قرمز (پیوند به مقالاتی که هنوز ساخته نشده‌اند) باشد، می‌تواند زمینه‌ای باشد تا کاربران علاقه‌مند، با الگو گرفتن از مقالاتی از این فهرست که ایجاد شده‌اند، مقالات ساخته نشده را ایجاد کنند. به این ترتیب، ساخت مقالات ساده‌تر و نظام‌مندتر می‌شود.

تفاوت مهمی که فهرست‌ها با رده‌ها دارند آن است که هر بار که مقاله‌ای به یک فهرست اضافه یا از آن حذف می‌شود، تمام کسانی که آن فهرست را تعقیب می‌کنند، متوجه این تغییر خواهند شد. به همین خاطر، امکان این که مقاله به اشتباه به یک فهرست اضافه یا از آن حذف شود، و کسی متوجه این اشتباه نشود، کمتر خواهد بود. این موضوع در رده‌ها چندان قابل دستیابی نیست.

نامگذاری و محتوای فهرست‌ها

اگر نام یک فهرست کاملاً نوع محتوایی را که در آن باید قرار بگیرد مشخص نمی‌کند، در ابتدای فهرست یک بخش آغازین (شناسه) اضافه کنید و توضیح لازم را بنویسید. توقع نداشته باشید که سایر ویرایشگران ویکی‌شیعه خودشان کاربرد یک فهرست را حدس بزنند.

عنوان فهرست

عنوان فهرست باید تا حد امکان جامع و مانع باشد. از نام‌های کلی مانند «فهرست کتاب‌های شیعه» بهتر است استفاده نکنید. بهتر آن است که «فهرست کتاب‌های شیعه» فقط به عنوان یک مرحله در ساختار درختی مطرح باشد؛ به عنوان مثال، این فهرست، خود پیوندی به «فهرست کتاب‌های شیعه در قرن هشتم قمری»، «فهرست کتاب‌های حدیثی شیعه» و نظایر آن داشته باشد، و هر کدام از آن فهرست‌ها شامل پیوندی به مقالات مرتبط آن کتاب‌ها باشد. به این ترتیب، هم ساختار منطقی‌تری ایجاد شده‌است، و هم از ایجاد یک فهرست کلی و طولانی اجتناب شده‌است.

بخش آغازین

در ابتدای فهرست‌ها می‌توانید یک بند (پاراگراف) متن اضافه کنید که توضیح بدهد چه مقالاتی باید در آن فهرست گنجانده شوند. این حتی شامل فهرست‌هایی که عنوانشان کاملاً مشخص می‌کند که شامل چه مقالاتی هستند، نیز می‌شود. بهتر است در همان بند ابتدایی، شرایطی که یک مقاله باید داشته باشد تا به آن فهرست اضافه شود را توضیح دهید، یا پیوندی به صفحه‌ای که این شرایط را توضیح می‌دهد ایجاد کنید.

ذکر منبع

در تمام موارد، به خصوص در شرایطی که معیارهای ورود مقالات به یک فهرست از تعریفی که دیگران انجام داده‌اند اقتباس شده‌است، باید برای معیارهای ورود مقالات منابع موثقی ارائه شود. مثال سادهٔ این مطلب آن می‌شود که در ابتدای فهرست آثار شیخ مفید بگوییم «تنها آثاری که آقابزرگ آنها را از نوشته های مسلم وی دانسته است تلقی می‌شوند».

فهرست‌ها نباید سلیقه‌ای ایجاد شوند. عناوینی که درون یک فهرست قرار می‌گیرند، خود باید دارای سرشناسی کافی باشند، و تعلق‌پذیری آن‌ها به آن فهرست نیز باید با کمک منابع معتبر قابل اثبات باشد. می‌توانید برای فهرست‌ها هم، درست مثل مقالات، درخواست {{مدرک}} کنید.

محتوای فهرست‌ها

سیاست دیدگاه بی‌طرفانه در ویکی‌شیعه، در مورد فهرست‌ها هم کاملاً مصداق دارد. نام هیچ شخصی نباید به فهرست جنایت‌کاران اضافه شود، مگر آن که منابع مستقل و متعددی با دیدگاه بی‌طرفانه، وی را جزو جنایت‌کاران تلقی کرده باشند، و این دیدگاه عمومیت داشته باشد. پر واضح است که سیاست ممنوعیت تحقیق دست اول در ویکی‌شیعه، در مورد فهرست‌ها هم مصداق دارد.

رده‌بندی

می‌توانید هر فهرستی را که ایجاد می‌کنید با نوشتن [[رده:فهرست‌ها]] در انتهای فهرست، به ردهٔ فهرست‌ها اضافه کنید. با این حال، اگر این فهرست در یکی از زیر‌رده‌های ردهٔ یادشده می‌گنجد، بهتر است آن را به آن زیر رده اضافه کنید، نه به ردهٔ مادر.

نمایش فهرست‌ها

متداول‌ترین نحوهٔ نمایش فهرست‌ها در ویکی‌شیعه، نمایش آن‌ها به صورت فهرست گلوله‌ای است. به عنوان مثال در فهرستی که برای آثار شیخ صدوق ایجاد می‌کنید، استفاده از چنین دستوری:

* [[من لایحضره الفقیه]]
* [[الخصال شیخ صدوق]]
* [[صفات الشیعه شیخ صدوق]]

چنین نتیجه می‌دهد:

همان‌طور که بالاتر ذکر شد، در بند توضیحات اول یک فهرست، می‌توانید موضوع آن فهرست را توضیح دهید، که این کار با اضافه کردن پیوندی به مقالات مرتبط، یادکرد از منابع، و اضافه کردن تصاویر در صورت لزوم، می‌تواند بسیار کامل‌تر و پربارتر باشد.

فهرست‌های جدولی

توصیه می‌شود برای ساخت فهرست‌ها کمی هنر به خرج داده و از الگوی درج جدول استفاده کنید. اینطور می‌توان اطلاعات بیشتر، منظم‌تر و با قابلیت‌های مختلفی همچون رنگ‌آمیزی، استفاده از الگوهای جدولی و مرتب‌سازی بر اساس حروف الفبا در پارامترهای مختلف استفاده کنید. برای مثال، الگوی فهرست آثار شیخ صدوق در بالا می‌تواند به این صورت باشد:

فهرست آثار شیخ صدوق
ردیف نام کتاب موضوع کتاب
۱ من لایحضره الفقیه حدیث (فقه)
۲ الخصال شیخ صدوق حدیث (اخلاق)
۳ صفات الشیعه شیخ صدوق حدیث (اخلاق)