ابوعبید ثقفی
| اطلاعات شناسنامه‌ای | |
|---|---|
| نام کامل | اَبوعبید بن مسعود بن عمرو بن عُمَیر بن عوف |
| لقب | اَبوعُبید ثَقَفی |
| خویشاوندان سرشناس | مختار ثقفی |
| نحوه درگذشت/شهادت | در جنگ یوم الجسر |
| اطلاعات دینی | |
| حضور در جنگ‌ها | فرماندهی جنگ با سپاه ساسانی |
| فعالیت‌ها | |
اَبوعُبید ثَقَفی (درگذشت: ۱۳ق/۶۳۴م)، از سرداران مشهور عرب در جنگ با سپاه ساسانی در صدر اسلام بود. او پدر مختار ثقفی بود و در جنگ یوم الجسر کشته شد.
فرماندهی ابوعبید
ابوعبید بن مسعود از صحابه[۱] و از قبیله ثقیف است. او بیشتر با کنیه‌اش شناخته می‌شود. در برخی منابع از او با کنیه ابوجبر نیز یاد شده است.[۲] پدرش، مسعود ثقفی، از بزرگان حجاز بود و به وی لقب عَظیمُ‌القَرْیَتَیْن (بزرگ مکه و طائف) داده بودند.[۳]
پس از به‌خلافت رسیدن عمر بن خطاب و گزارش مثنی بن حارثه درباره پیشروی پارسیان، عمر مسلمانان را به جنگ فراخواند.[۴] ابوعبید داوطلب شد و عمر او را به فرماندهی سپاه برگزید[۵] و به مثنی بن حارثه دستور داد تا تحت فرمان او قرار گیرد.[۶]
ابوعبید در سه نبرد با سپاه ساسانی درگیر شد:
- نبرد نمارق: ابوعبید، سپاه ساسانی را شکست داد و جابان فرمانده آن را اسیر کرد.[۷]
- نبرد کسکر: ابوعبید، سپاه ساسانی به فرماندهی نرسی را شکست داد و غنایم بسیاری به دست آورد.[۸]
- نبرد باروسما: ابوعبید با جالینوس فرمانده سپاه ساسانی به صلح رسید و قرار شد افراد مناطق تسلیم‌شده فدیه دهند.[۹]
کشته‌شدن ابوعبید
رستم فرخزاد، بهمن جادویه (ذوالحاجب) را به کمک جالینوس فرستاد.[۱۰] ابوعبید در محلی به نام مَروَحه مستقر به سپاه ایران حمله کرد. او با شمشیر به خرطوم فیل زد، اما فیل او را لگدکوب کرد و کشت.[۱۱] این جنگ به نام‌های یوم الجسر، یوم قسّ الناظف، یوم المَروَحه و یوم الفیل معروف است[۱۲] و در سال ۱۴ق اتفاق افتاد.[۱۳]
پس از کشته شدن ابوعبید، فرزندانش وهب، مالک و جبر به ترتیب فرماندهی را بر عهده گرفتند، اما همه آن‌ها کشته شدند.[۱۴][۱۵] ابومحجن ثقفی نیز شعری در رثای ابوعبید سرود.[۱۶]
پانویس
- ↑ أسدالغابة، ج۴، ص۳۴۷.
- ↑ الإصابة، ج۷، ص۶۴.
- ↑ ابن‌قتیبه، المعارف، ۱۹۹۲م، ص۴۰۰.
- ↑ طبری، ج۳، ص۴۴۴؛ ابن اعثم، ج۱، ص۱۶۳، ۱۶۴.
- ↑ طبری، ج۳، ص۴۴۴؛ ابن اعثم، ج۱، ص۱۶۳، ۱۶۴؛ بلاذری، ۳۵۰
- ↑ بلاذری، ۳۵۰؛ دینوری، ۱۱۳
- ↑ طبری، ج۳، ص۴۴۸ ـ ۴۴۹؛ خلیفه، ج۱، ص۱۰۸؛ ذهبی، ج۲، ص۵
- ↑ طبری، ج۳، ص۴۵۱
- ↑ خلیفه، ج۱، ص۱۰۸؛؛ بلاذری، ۳۵۰، ۳۵۱
- ↑ بلاذری، ۳۵۱؛ طبری، ج۳، ص۴۵۴؛ ابن اثیر، ج۲، ص۴۳۸
- ↑ خلیفه، ج۱، ص۱۰۹ ـ ۱۱۰؛ ابن قتیبه، ۴۰۱؛ بلاذری، ۳۵۲
- ↑ بلاذری، ۳۵۱؛ ابن قتیبه، ۴۰۱؛ ابن اثیر، ج۲، ص۴۳۸
- ↑ الطبقاتالکبری، ج۳، ص:۳۴۰
- ↑ الفتوح، ج۱، ص:۱۳۴
- ↑ الإصابة، ج۱، ص:۵۶۱
- ↑ ابن عبدالبر، ج۴، ص۱۷۱۰؛ قس: بلاذری، ۳۵۲
منابع
- ابن اثیر، الکامل.
- ابن اعثم، احمد، کتاب الفتوح، حیدرآباد دکن، ۱۳۸۸ق/۱۹۶۸ م.
- ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، الإصابة فی تمییز الصحابة، تحقیق عادل احمد عبد الموجود و علی محمد معوض، بیروت، دارالکتب العلمیة، ط الأولی، ۱۴۱۵/۱۹۹۵.
- ابن عبدالبر، یوسف بن عبدالله، الاستیعاب، به کوشش علی محمد بجاوی، قاهره، ۱۳۸۰ ق.
- ابن قتیبه، عبدالله بن مسلم، المعارف، به کوشش ثروت عکاشه، قاهره، ۱۹۶۰ م.
- بلاذری، احمد بن یحیی، فتوح البلدان، به کوشش عبدالله و عمر انیس الطباع، بیروت، مؤسس‍ـه المعارف.
- خلیف‍ـه بن خیاط، تاریخ، به کوشش سهیل زکار، دمشق، ۱۹۶۸ م.
- دینوری احمد بن داوود، الاخبار الطوال، به کوشش عبدالمنعم عامر و جمال الدین شیال، بغداد، ۱۳۷۹ق/۱۹۵۹ م.
- ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، قاهره، ۱۳۶۸ ق.
- طبری، تاریخ.
پیوند به بیرون
- منبع مقاله :دایرة المعارف بزرگ اسلامی