کاربر:M.mansoorsamaei/صفحه تمرین
| مشخصات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | ام‌ذریح العبدیة |
| خویشاوندان | مسلم بن عبدالله |
| مشخصات دینی | |
| از یاران | امام علی(ع) |
اُمِّ‌ذُرَیح العَبدیَّة از قبیله عبدالقیس و از یاران امام علی(ع) و حاضران در جنگ جمل بود. اشعاری در هجو عائشه و نیز در مدح مسلم بن عبدالله، اولین شهید جنگ جمل سروده است. برخی او را مادر مسلم دانسته‌اند. برخی نیز احتمال داده اند ذریح بن عباد، فرزند او باشد.
حضور در جنگ جمل
شیخ مفید نقل کرده پس از بالاگرفتن جنگ و دشنام عائشه به اصحاب امام علی و خاک پاشیدن او به سمت ایشان و پاسخ حضرت علی(ع)، ام ذریح این شعر را سروده و تکرار میکرد:
عَائِشُ إِنْ جِئْتِ لِتَهْزِمِينَا *** وَ تَنْشُرِي الْبُرْدَ لِتَغْلِبِينَا
وَ تَقْذِفِي بِالْحَصَيَاتِ فِينَا *** تُصَادِفِي ضَرْباً وَ تُنْكِرِينَا
بِالْمِشْرَفِيَّاتِ إِذَا غُزِينَا *** نَسْفِكُ مِنْ دِمَائِكُمْ مَا شِينَا[یادداشت ۱][۱] ابن ابی الحدید نیز نقل کرده پیش از آغاز جنگ جمل، امام علی(ع)، ابتدا مصحفی را به دست جوانی به نام مسلم داد تا با لشکر دشمن سخن بگوید اما آنان او را به شهادت رساندند. در این هنگام، ام ذریح در مورد آن جوان چنین سرود: يا رب إنّ مُسْلِمـاً أتاهُـمُ *** بِـمُصْحَفٍ أرْسَلَهُ مولاهُمُ
للعدلِ والإيمانِ قد دَعاهُمُ *** يَتلو كـتابَ الله لا يخشاهُمُ
فَخَضبوا من دمهِ ظباهُـمُ *** و اُمـهم واقفـةٌ تـراهُمُ
تأمرهم بالغَيّ لا تنهاهم{{یاد|پروردگارا، مسلم با مصحفی که مولایشان برایشان فرستاده بود، به سراغ آنان رفت و آنان را به عدل و ایمان دعوت کرد و کتاب خدا را بر آنان خواند و از آنان نهراسید اما آنان آهویشان (این جوان زیبا) را با خونش رنگین کردند، در حالی که مادرشان (ام المومنین عائشه) ایستاده و نه تنها آنان را از این گمراهی باز نمیداشت بلکه تشویق هم میکرد!) [۲] طبری (م310)، ابن اعثم (م314)، مسعودی (م346) و ابن اثیر (م 630) شعر را با کمی تفاوت[یادداشت ۲] و شاعر ابیات را مادر مسلم معرفی کرده‌اند.[۳] محمدهادی امینی، از تراجم‌نگاران شیعه، نقل کرده وی در جنگ جمل به مداوای مجروحان می‌پرداخت.[۴]
نسب و مذهب
شیخ مفید ام ذریح را از شیعیان امام علی دانسته است.[۵] لقب عبدی، برای منسوبان به عبدالقیس، تیره‌ای از قبیله ربیعه به کار میرود. [۶] این قبیله مشهور به تشیع و وفاداری نسبت به اهل بیت(ع) هستند. [۷] در مورد این که فرزندی به نام ذریح داشته گزارشی در دست نیست، اما محمدهادی امینی، از تراجم‌نگاران شیعه، احتمال داده او مادر ذریح بن عباد، از شورش کنندگان بر ضد عثمان باشد.[۸] ابن ابی الحدید، ام ذریح را همان زنی دانسته که در مدح مسلم، اولین شهید جنگ جمل شعر سروده[۹] و طبری، ابن اعثم، مسعودی و ابن اثیر او را مادر مسلم معرفی کردند.[۱۰] مطابق این دو نقل، احتمالا ام ذریح، همان مادر مسلم باشد، اگرچه ممکن است مادر مسلم و ام ذریح هردو در مدح مسلم شعر سروده باشند.[۱۱] طبری نام جوان را مسلم بن عبدالله ذکر کرده،[۱۲] ابن اعثم، او را از قبیله مجاشع معرفی نموده[۱۳] و ابن شهر آشوب او را مسلم مجاشعی نامیده است؛[۱۴] مجاشع، تیره‌ای از طایفه دارِم از قبیله بزرگ تمیم است.[۱۵] اما شیخ مفید او را از قبیله عبد قیس دانسته است.[۱۶] اگر ام ذریح را مادر آن جوان بدانیم بدین معناست که ام ذریح با فردی از تیره مجاشع یا عبدقیس وصلت نموده است.
خطای یادکرد: برچسب <ref> برای گروهی به نام «یادداشت» وجود دارد، اما برچسب متناظر با <references group="یادداشت"/> یافت نشد.
- ↑ شیخ مفید، الجَمَل، 1413، ص348
- ↑ ابن أبي الحديد، شرح نهج البلاغة، ج9، ص112.
- ↑ طبری، تاریخ الاُمم، 1387، ج4،ص:511؛ طبری، تاريخ الاُمم، 1387،ج4،ص:529؛ ابن اعثم، فتوح، 1411،ج2، ص473؛ مسعودی، مروج الذهب، 1409، ج2، ص361؛ ابن اثیر، الكامل،1385، ج3،ص262.
- ↑ امینی، 1412، اصحاب امیرالمومنین، ج2، ص662.
- ↑ شیخ مفید، الجَمَل، 1413، ص348
- ↑ الأنساب،ج9،ص:190؛ اللباب، ج2، ص314.
- ↑ ؟؟
- ↑ امینی، 1412، اصحاب امیرالمومنین، ج2، ص662.
- ↑ ابن أبي الحديد، شرح نهج البلاغة، ج9، ص112.
- ↑ طبری، تاریخ الامم، 1387، ج4،ص:511؛ طبری، تاریخ الامم، 1387، ج4،ص:529 ؛ ابن اعثم، فتوح، 1411، ج2، ص473؛ مسعودی، مروج الذهب، 1409، ج2، ص361؛ ابن اثیر، الكامل،1385، ج3،ص262.
- ↑ اعیان الشیعه، ج3، ص478.
- ↑ طبری، تاریخ الامم، 1387، ج4،ص:529.
- ↑ ابن اعثم، فتوح، 1411، ج2، ص473
- ↑ ابن شهرآشوب، مناقب آل أبي طالب(ع)، 1421، ج3، ص155.
- ↑ سمعانی، انساب، ج12، ص86.
- ↑ شیخ مفید، الجَمَل، 1413، ص339