آیه سأل سائل: تفاوت میان نسخه‌ها

'''آیه عذاب'''، [[آیه|آیات]] اول [[سوره معارج]] که در مورد [[عذاب]] [[کافر|کافران]] است. برخی این سوره را [[سوره‌های مکی|مکی]] دانسته‌اند اما برخی از [[مفسران]] [[شیعه]] به دلیل [[شأن نزول]] آیات اولیه این سوره، آن را نپذیرفته‌اند. بر اساس [[روایات]]، شأن نزول این آیه در مورد عذاب یکی از منکران ولایت و خلافت [[امام علی(ع)]] می‌باشد.  

به نظر بسیاری از [[مفسران]] این آیه در مورد [[عذاب]]  شخصی به نام «نعمان بن حارث فهری» است.<ref>مکارم شیرازی،‌ تفسیر نمونه،‌ ج۲۵، ص۶.</ref> بسیاری عنوان کرده‌اند که وقتی خبر منصوب شدن [[حضرت علی(ع)]] به خلافت توسط [[پیامبر(ص)]] در [[غدیر خم|غدیرخم]] به این شخص رسید، عصبانی شد و خدمت پیامبر(ص) رفت. نعمان به پیامبر(ص) گفت که تو به ما دستور دادى شهادت به یگانگى خدا و اینکه تو فرستاده او هستى دهیم و ما هم شهادت دادیم، سپس دستور به [[جهاد]]، [[حج]]، [[روزه]]، [[نماز]] و [[زکات]] دادى، ما همه اینها را نیز پذیرفتیم، اما با اینها راضى نشدى تا اینکه این جوان (حضرت علی(ع)) را به جانشینى خود منصوب کردى.<ref>آلوسی، روح‌المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، ۱۴۱۵ق، ج۱۵، ص۶۲؛ مکارم شیرازی،‌ تفسیر نمونه،‌ ج۲۵، ص۶؛ طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۲۰، ص۱۱؛ شريف لاهيجى، تفسير شريف لاهيجى، ۱۳۷۳ش، ج۴، ص۵۷۴؛ قمی کاشانی، منهج الصادقین، ۱۳۳۰ش، ج۱۰، ص۴؛ طبرسی، مجمع‌البیان، ۱۳۷۲ش، ج۱۰، ص۵۲۹.</ref>

برخی از [[مفسران]] [[شأن نزول]] دیگری را نیز برای این آیه گزارش کرده‌اند، بر اساس این گزارش، نضر بن حارث بن کلده که از جمله مکذبان [[قرآن]] و معاندان [[پیامبر(ص)]] بود در [[مسجد الحرام]] با حالتی تمسخر آمیز و استهزاء خطاب به پیامبر(ص) گفت: « خدایا اگر محمّد بر حقست و آنچه می‌گوید از نزد تو است پس تو سنگى بر ما ببار یا ما را بعذاب الیم گرفتار کن»<ref>سوره انفال، آیه ۳۲.</ref> این آیه بعد از این سخن حارث بر پیامبر(ص) نازل شد.<ref>ابن کثیر، تفسیر القرآن العظیم، ۱۴۱۹ق، ج۸، ص۲۳۵؛ قمی کاشانی، منهج الصادقین، ۱۳۳۰ش، ج۱۰، ص۳.</ref> برخی عنوان کرده‌اند که او بعد از [[جنگ بدر]] اسیر و سپس کشته شد.<ref>ماتریدی، تاویلات اهل السنه، ۱۴۲۶ق، ج۱۰، ص۱۹۴.</ref>

به گزارش برخی از [[مفسران]] کلمه سوال در این آیه به دو معنای طلب و دعا یا اهتمام و اعتنا تفسیر شده است.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۲۰، ص۶؛ آلوسی، روح‌المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، ۱۴۱۵ق، ج۱۵، ص۶۲؛ طوسی، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت، ج۱۰، ص۱۱۳.</ref> به نظر برخی این آیه از درخواست عذاب توسط بعضی از [[کفار]] حکایت می‌کند. درخواستی که با نوعی تهحکم و تحقیر برای اجابت همراه است. بر این اساس، معنای آیه اینگونه می‌شود که سائلی از کفار عذابی که مخصوص کافران بودن را از خداوند درخواست کرد که آن عذاب به او رسید. عذابی که مخصوص کافران است و آنها هیچ دفع کننده‌ای برای آن ندارند.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۲۰، ص۶.</ref>

برخی نیز عنوان کرده‌اند که معنای آیه این است که کسی از [[پیامبر(ص)]] در مورد عذاب سوال کرد؛ این عذابی که شما از آن سخن می‌گویید برای چه کسانی است و پیامبر پاسخ داد برای کافران.<ref>ابوحیان اندلسی، البحر المحیط فی التفسیر، ۱۴۲۰، ج۱۰، ص۲۷۲؛ مظهری، تفسیر المظهری، ۱۴۱۲ق، ج۱۰، ص۶۰؛ مکارم شیرازی،‌ تفسیر نمونه،‌ ج۲۵، ص۹؛ طوسی، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت، ج۱۰، ص۱۱۳..</ref> معنای دیگری که برای محتوای این آیه مطرح شده است این است که پیامبر(ص) برای برخی از کافران درخواست عذاب کرد و عذاب بر آنها نازل شد.<ref>ابوحیان اندلسی، البحر المحیط فی التفسیر، ۱۴۲۰، ج۱۰، ص۲۷۲؛ مکارم شیرازی،‌ تفسیر نمونه،‌ ج۲۵، ص۹؛ طوسی، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت، ج۱۰، ص۱۱۳.</ref>

برخی از [[مفسران]] شیعه [[سوره‌های مکی|مکی بودن]] همه آیات این سوره را نپذیرفته‌اند آنها معتقدند که سیاق و معنای [[آیات]] این سوره نشان می‌دهد که حداقل برخی از آیات این سوره در [[مدینه]] نازل شده‌اند. <ref> آلوسی، روح‌المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، ۱۴۱۵ق، ج۱۵، ص۶۳؛ طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۲۰، ص۶؛ مکارم شیرازی،‌ تفسیر نمونه،‌ ج۲۵، ص۱۱.</ref>

* قمی کاشانی، ملا فتح الله، منهج الصادقین، تهران، چاپخانه محمد حسن علمی، ۱۳۳۰ش.