ابن ابی‌سمال
اِبْن‌ِ اَبى سَمّال عنوان دو تن از محدثان شیعی، به نامهای ابراهیم و اسماعیل، فرزندان ابوبکر محمد بن ربیع بن سِمْعان بن هُبَیره بن مُساحق‌ِ اَزْدی‌ِ اسدی است که در قرن دوم هجری قمری می‌زیسته‌اند.
محتویات
اصل و نسب خاندان
سلسله نسب این دو و خاندان آن‌ها، به قبیله بنى اسد مى‌رسد. [۱] این خاندان در کوفه از کهن‌ترین خاندان‌های شیعی بوده و در قرنهای نخستین اسلامى راویان و مؤلفان چندی از آن برخاسته‌اند. [۲]
وجه تسمیه به سمال
سمعان، نیای ابراهیم و اسماعیل به ابوسمّال معروف بود و به نظر مى‌رسد که به همین دلیل، آن دو به ابن ابى سّمال شهرت یافته‌اند. یعقوبی، نام ابوسمّال را، شِمعان آورده است. [۳] بعضى از منابع کهن ابوسمّال را ابوسمّاک نوشته‌اند [۴] [۵] [۶] که احتمالاً درست نیست.
زندگی نامه ابوسمّال
ابوسمّال در روزگار امام على(ع) در کوفه مى‌زیست و احتمالاً از یاران و شیعیان آن حضرت بوده است. از برخى روایات تاریخى، چنین برمى‌آید که او چندان پای بندِ مسائل دینى نبوده است. گفته شده است که سمعان یک بار در ماه رمضان به روزه خواری و باده‌گساری مشغول بود و هنگامى که على (ع) وی را فراخواند، گریخت. [۷]
ابوسمّال، ادیب و شاعر بود. [۸] و تا آنجا در این فن، شهرت یافت که یعقوبی او را از شاعران به شمار آورده است.[۹]
ابراهیم و اسماعیل
ابراهیم و اسماعیل ـ نوادگان ابوسمّال ـ در روزگار امام کاظم (ع) مى‌زیسته و از وی احادیثی نقل کرده‌اند.
از دیدگاه عالمان رجال
ابراهیم، به وسیله رجال شناسان شیعى توثیق شده است، [۱۰] اما رجال شناسان شیعى در وثاقت اسماعیل تردید کرده‌اند. [۱۱] منابع رجالى قدیم، غالباً آن دو را واقفى دانسته‌اند، [۱۲] ولى چنین نسبتى، قطعى به نظر نمى‌رسد. [۱۳]
راویان روایات ابراهیم
افرادی که از ابراهیم حدیث نقل کرده‌اند، عبارتند از:
- عُثیم [۱۴]
- على بن فضّال [۱۵]
- محمد بن حَسّان [۱۶]
- ابوالقاسم معاویه
- موسى بن قاسم
- معاویه بن عمار
- عبدالله بن حماد
- على بن مُعَلّى [۱۷]
آثار ابراهیم
گفته‌اند که ابراهیم دارای کتابى نیز بوده است، که نام و موضوع آن دقیقاً روشن نیست. ولى ابن بابویه و نجاشی عنوان آن را «نوادر» ذکر کرده‌اند. [۱۸]
پانویس
- ↑ ابن حزم، جمهرة انساب العرب، ص۱۹۵- ۱۹۴.
- ↑ بحرالعلوم، رجال، ج۲، ص۳۲.
- ↑ یعقوبى، تاریخ، ج۱، ص۲۶۸.
- ↑ طوسى، الفهرست، ص۹
- ↑ ابن قتیبه، عیون الاخبار، ج۲، ص۳۸۲
- ↑ علاّمه حِلّى، ایضاح الاشتباه فى اسماء الرواة، ص۲
- ↑ ابن قتیبه، الشعر والشعرا، ج۱، ص۲۴۷-۲۴۶.
- ↑ ابن ماکولا، الاکمال، ج۴، ص۳۵۴.
- ↑ یعقوبى، تاریخ، ج۱، ص۲۶۸.
- ↑ نجاشى، رجال، ص۲۱.
- ↑ مامقانى، تتقیح المقال، ج۱ ص۱۲۹.
- ↑ نجاشى، رجال، ۲۱.
- ↑ مامقانى، تتقیح المقال، ج۱، ص۱۰.
- ↑ ابن بابویه، من لایحضره الفقیه، ج۴، ص۶۴.
- ↑ طوسى، الفهرست، ص۹.
- ↑ کاظمى، هدایة المَحدثّین، ص۹.
- ↑ اردبیلى، جامع الرواة، ج۱، ص۷۱
- ↑ ابن بابویه، من لایحضره الفقیه، ج۶، ص۴۶؛ نجاشى، رجال، ص۲۱.
منابع
پیوند به بیرون
- منبع مقاله: دائرة المعارف بزرگ اسلامی
