مَکارمُ الْآثار در احوال رجال دو قرن ۱۳ و ۱۴ هجری کتابی در شرح احوال چهرههای علمی دوره قاجار از عالمان، ادیبان، شاعران، عارفان و دیگر مشاهیر علوم مختلف از سالهای ۱۱۹۳ق تا ۱۳۴۴ق است. این کتاب به زبان فارسی توسط محمدعلی معلم حبیبآبادی (متوفای ۱۳۹۶ق) تألیف در مجموعه هشت جلدی منتشر شد.
اطلاعات کتاب | |
---|---|
نامهای دیگر | مکارم الآثار در احوال رجال دوره قاجار |
نویسنده | محمدعلی حبیبآبادی |
موضوع | مشاهیر دوره قاجار |
سبک | تاریخی |
زبان | فارسی |
به تصحیح | سید محمدعلی روضاتی |
تعداد جلد | ۶ جلد |
اطلاعات نشر | |
ناشر | نفائس مخطوطات اصفهان |
محل نشر | اصفهان |
نویسنده
میرزا محمدعلی معلم حبیبآبادی از عالمان شیعه قرن ۱۴ق در اصفهان که به دلیل سرودهها و کتابهای فراوانی که نگاشته، دارای شهرت است. وی از برخی استادان خویش، اجازه روایت داشت و مشهورترین اثرش، کتاب مکارم الآثار است.[۱] [۲]
کلیات
مکارم الآثار که با عنوان «مکارم الآثار در احوال رجال دوره قاجار» نیز معرفی میشود،[۳] اثر محمدعلی معلم حبیبآبادی، حاوی شرححال بسیاری از بزرگان، رجال سیاسی، عالمان، ادیبان، حکیمان، شاعران و برخی از مستشرقان است و از وقایع ۱۱۹۳ق تا پایان ۱۳۴۴ق را در برمیگیرد. از سیاق کتاب برمیآید که نویسنده، بیشتر در صدد شناساندن بزرگان دین و علما بوده و معرفی اعیان و اشراف، سیاستمداران، مستشرقان و صوفیان را در درجه بعدی قرار داده است.[۴]
مؤلف هم درباره کتاب خویش مینویسد که از سال ۱۱۹۳ق شروع نموده و بهترتیب تا عصر حاضر را در هر سال، هر یک از اعیان علمی و کسانی که در آن متولد شده یا وفات کرده، شرححالش را نوشته است. او مکارم الآثار را مهمترین اثر خود میشمارد.[۵]
محتوا
مکارم الآثار تاکنون در هشت جلد تنظیم شده و بیشتر مجلدات آن با مقدمهای از سید محمدعلی روضاتی آغاز گردیده است.
مجلدات ششگانه
- جلد اول: شرححال ۱۱۶ نفر از سال ۱۱۹۳ تا سال ۱۲۰۵ق.[۶]
- جلد دوم: شرححال ۱۲۵ نفر از ۱۲۰۶ تا ۱۲۱۶ق.[۷]
- جلد سوم: شرححال رجال از سال ۱۲۱۷ تا ۱۲۳۴ق.[۸]
- جلد چهارم: شرححال رجال از سال ۱۲۳۷ تا ۱۲۵۳ق.[۹]
- جلد پنجم: شرححال رجال از سال ۱۲۵۴ تا ۱۲۶۷ق.[۱۰]
- جلد ششم: شرححال رجال از سال ۱۲۶۸ تا اواسط ۱۲۷۹ق.[۱۱]
- جلد هفتم: شرححال رجال از سال ۱۲۷۹ تا پایان ۱۲۸۵ق.[۱۲]
- جلد هشتم: شرححال رجال از سال از سال ۱۲۸۶ تا ۱۲۹۰ق.[۱۳]
ویژگیها
کتاب در ابتدا «مختصر المکارم» نام داشت که مصحح آن سید محمدعلی روضاتی، پیش از چاپ نخست، نویسنده را متقاعد ساخت تا اسم کتاب را تغییر دهد و پس از آن، مکارم الآثار نام گرفت. روضاتی تحقیقات و دقتهای فراوانی در جایجای کتاب داشته و در تصحیح، توضیحاتی نظیر تذکر اشتباهات متن، مقایسه ترجمه ارائهشده با دیگر منابع، نشان دادن نسبتها و خویشاوندیها و ذکر جلد و صفحه منابع از قلمافتاده را متذکر شده است.[۱۴]
مؤلف در شرح کتاب، از منابعی مانند احسن التواریخ،[یادداشت ۱] انجمن آراء ناصری،[یادداشت ۲] بحارالانوار، اعیان الشیعه و... بهره برده[۱۵] و در پیشبرد کتاب به وفیات مندرج در روزنامهها و نشریات نیز توجه داشته است.[۱۶]
سخن مصحح کتاب
سید محمدعلی روضاتی در ابتدای کتاب مینویسد که پیش از ۱۲ سال از نزدیک، شاهد و ناظر زحمات نویسنده بوده و شهادت میدهد که معلم حبیبآبادی حدود ۴۰ سال، تتبع و تحقیق و جستجو در احوال دانشمندان اسلامی و بزرگان معاریف علم و ادب داشته و با نهایت دقت و احتیاط از میان هزاران کتب معتبر، مطالب خویش را جمعآوری کرده است.[۱۷]
پانویس
- ↑ رجایی، بیاد مرحوم علی معلم حبیبآبادی، ۱۳۵۵ش، ص۳۸۴.
- ↑ اصفهانی، معلم حبیبآبادی و اثر ماندگارش: مکارم الآثار، ۱۳۸۲ش.
- ↑ مکارم الآثار در احوال رجال دوره قاجار، سایت بنیاد محقق طباطبایی.
- ↑ مختاری، نگاهی به مکارم الآثار، ۱۳۷۵ش، ص۱۶۲.
- ↑ رجایی، بیاد مرحوم علی معلم حبیبآبادی، ۱۳۵۵ش.
- ↑ حبیبآبادی، مکارم الآثار، ۱۳۶۲ش، ج۱، ص۱.
- ↑ حبیبآبادی، مکارم الآثار، کتابخانههای عمومی اصفهان، ج۲، ص۲۹۷.
- ↑ حبیبآبادی، مکارم الآثار، کتابخانههای عمومی اصفهان، ج۳، ص۱.
- ↑ حبیبآبادی، مکارم الآثار، اداره کل فرهنگ و هنر استان اصفهان، ج۴، ص۱.
- ↑ حبیبآبادی، مکارم الآثار، ۱۳۶۴ش، مقدمه ج۵، ص۱.
- ↑ حبیبآبادی، مکارم الآثار، ج۶، ص۱.
- ↑ مکارم الآثار در احوال رجال دو قرن ۱۳ و ۱۴ هجری، کتابخانه آیتالله بروجردی.
- ↑ مکارم الآثار در احوال رجال دو ۱۳ و ۱۴، شبکه جامع کتاب گیسوم.
- ↑ اصفهانی، معلم حبیبآبادی و اثر ماندگارش: مکارم الآثار، ۱۳۸۲ش، ص۲۷.
- ↑ معرفی مکارم الآثار، سایت کتابناک.
- ↑ اصفهانی، معلم حبیبآبادی و اثر ماندگارش: مکارم الآثار، ۱۳۸۲ش، ص۲۷.
- ↑ اصفهانی، معلم حبیبآبادی و اثر ماندگارش: مکارم الآثار، ۱۳۸۲ش، ص۲۸.
یادداشت
- ↑ اثر فارسی نوشته حسن بیک روملو، (مورخ ایرانی عهد شاه طهماسب یکم صفوی )تاريخ عمومى و یکى از منابع معتبر و دست اول دوره صفوى در زمینه تاريخ ایران و عثمانى است كه در سال ۹۸۵ق. نوشته شده است.
- ↑ تألیف امیرالشعرا رضاقلیخان هدایت که در سال ۱۲۸۸ ه.ق تألیفش پایان یافتهاست .https://noorlib.ir/book/view/10932/
منابع
- حبیبآبادی، محمدعلی، مکارم الآثار در احوال رجال دوره قاجار، اصفهان، کمال، ۱۳۶۲ش.
- حبیبآبادی، محمدعلی، مکارم الآثار در احوال رجال دوره قاجار، اصفهان، نفایس مخطوطات اصفهان، ۱۳۶۴ش.
- حبیبآبادی، محمدعلی، مکارم الآثار در احوال رجال دوره قاجار، اصفهان، انجمن کتابخانههای عمومی اصفهان.
- حبیبآبادی، محمدعلی، مکارم الآثار در احوال رجال دوره قاجار، اصفهان، اداره کل فرهنگ و ارشاد استان اصفهان.
- اصفهانی، محمدرضا، معلم حبیبآبادی و اثر ماندگارش: مکارم الآثار، کتاب ماه دین، شماره ۶۸ و ۶۹، خرداد و تیر ۱۳۸۲ش.
- رجائی زفرهای، محمدحسن، بیاد مرحوم علی معلم حبیبآبادی، مجله وحید، شماره ۱۹۵، شهریور ۱۳۵۵ش.
- مختاری، علی، نگاهی به مکارم الآثار، آینه پژوهش، دوره ۷، شماره ۳۸، تابستان ۱۳۷۵ش.
- مکارم الآثار در احوال رجال دوره قاجار، سایت بنیاد محقق طباطبایی، تاریخ بازدید: ۱۹ آبان ۱۳۹۹ش.
- معرفی مکارم الآثار، کتابخانه آیتالله بروجردی، تاریخ بازدید: ۱۹ آبان ۱۳۹۹ش.
- معرفی مکارم الآثار، شبکه جامع کتاب گیسوم، تاریخ بازدید: ۱۹ آبان ۱۳۹۹ش.
- معرفی مکارم الآثار، سایت کتابناک، تاریخ بازدید: ۱۹ آبان ۱۳۹۹ش.