کاربر:Alikhani/صفحه تمرین

تائیه دعبل

ابوالفرج اصفهانی تائیه دعبل را از بهترین شعرها و فاخرترین مدیحه‌ها درباره اهل بیت(ع) دانسته است.

دعبل پس از سرودن تائیه، با خود عهد بسته بود، آن شعر را پیش از امام رضا(ع) بر فرد دیگری نخواند؛ ازاین‌رو به مرو رفت و آن را برای امام(ع) خواند.

امام رضا(ع) دو بیت زیر را به ابیات دعبل اضافه کرد: وَ قَبْرٌ بِطُوسٍ يَا لَهَا مِنْ مُصِيبَةٍ تَوَقَّدُ فِي الْأَحْشَاءِ بِالْحُرُقَاتِ‏ إِلَى الْحَشْرِ حَتَّى يَبْعَثَ اللَّهُ قَائِماً يُفَرِّجُ عَنَّا الْهَمَّ وَ الْكُرُبَات‏ امام(ع) پس از خواندن این دو بیت شعر، از دفن شدن خود در طوس خبر داد که محل دفنش محل رفت و آمد شیعیان قرار خواهد گرفت و فرمود: هر کس مرا در طوس زیارت کند، روز قیامت بخشیده شده و در درجه من خواهد بود.

مطابق حدیثی از امام رضا(ع) دو بیت تائیه زیر را روح القدس بر زبان دعبل جاری کرده است: خُرُوجُ إِمَامٍ لَا مَحَالَةَ خَارِجٌ يَقُومُ عَلَى اسْمِ اللَّهِ وَ الْبَرَكَات‏ يمَيِّزُ فِينَا كُلَّ حَقٍّ وَ بَاطِلٍ وَ يُجْزِي عَلَى النَّعْمَاءِ وَ النَّقِمَات‏‏

اهل قم از دعبل خواستند آن پیراهن را به سی‌هزار درهم به آنها بفروشد، اما او قبول نکرد و تنها آستینی از لباس را به آنها داد و وصیت کرد باقیمانده لباس را در کفنش قرار دهند.

دعبل تائیه را بر پارچه‌ای نوشت و در آن پارچه احرام بست و وصیت کرد آن پارچه را در کفنش قرار دهند.

دعبل به سبب هجوهایی که از خلیفه‌ها می‌کرد، همیشه در حال فرار بود.

هنگامی که دعبل تائیه را برای امام رضا(ع) خواند، امام بسیار گریه کرد و از حال رفت. امام از دعبل خواست تائیه را دوباره و سه‌باره برای او بخواند و دعبل به درخواست امام عمل کرد. امام رضا(ع) برای شعر تائیه، ده هزار درهمی که به نامش ضرب شده بود (و یا صد دینار‏) و نیز پیراهنش را به او هدیه داد. شیعیان هر یک از درهم‌هایی را که امام به دعبل داده بود، به ده درهم از دعبل خریدند؛ از‌این‌رو دعبل صد هزار درهم به دست آورد.

مطابق گزارش‌های مختلف، تعداد بیت‌های این شعر ۱۲۰ بیت است. یاقوت حموی نسخه‌های این شعر را مختلف دانسته و احتمال داده برخی شیعیان ابیاتی را به آن اضافه کرده باشند. با این حال علامه امینی احتمال یاقوت حموی را ناصحیح دانسته است.

شعر تائیه به «مدارس آیات» مشهور است.

تائیه دعبل از سوی افراد متعددی شرح داده شده است. از جمله این شرح‌ها می‌توان به «شرح قصیدة دعبل التائیة» تألیف محمد بن محمد بن فسوی (داماد علامه مجلسی) اشاره کرد.

منابع

ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، الأغانی، بیروت، دار الحیاء التراث العربی، ۱۴۱۵ق. امینی، عبدالحسین، الغدیر فی الکتاب و السنة و الأدب، قم، مرکز الغدیر للدراسات الاسلامیه، ۱۴۱۶ق. حصری، ابراهیم بن علی، زهر الآداب و ثمر الالباب، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۷ق. حموی، یاقوت، معجم الادباء ارشاد الاریب الی معرفة الادیب، بیروت، دار الغرب الاسلامی، ۱۴۱۴ق. حُمْر، عبدالله، «مقدمه»، در شرح قصیدة دعبل التائیة، تألیف محمد بن محمد فسوی، بیروت، مؤسسة البلاغ، ۱۴۳۶ق. فسوی، محمد بن محمد، شرح قصیدة دعبل التائیة، تحقیق عبدالله حُمْر، بیروت، مؤسسة البلاغ، ۱۴۳۶ق.