حمیم: تفاوت میان نسخه‌ها

'''حَمیم''' به معنای حرارت شدید است که در [[قرآن]] به معنای آب جوشانی که به [[جهنم|جهنمیان]] خورانده می‌شود و نیز شخص نزدیک به انسان، به‌کار رفته است. این واژه بیست مرتبه در قرآن به‌کار رفته است.  

حمیم بيست مرتبه در قرآن به‌كار رفته است.<ref>قرشی، قاموس قرآن، ۱۳۷۱ش، ج۲، ص۱۸۴.</ref> [[مفسران]] و قرآن‌پژوهان بر این باورند که حمیم در قرآن دو معنا دارد:  

* آب داغ و جوشان<ref>راغب اصفهانی، المفردات، ۱۴۱۲ق، ص۲۵۴؛طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۱۰، ص۶۴۳ و ج۴، ص۴۹۲؛ شیخ طوسی، التبیان، بی‌تا، ج۱۰، ص۲۴۴؛ طبری، جامع البیان، ۱۴۱۲ق، ج۳۰، ص۹؛ مراغی، تفسیر المراغی، بی‌تا، ج۳۰، ص۱۳؛ زمخشری، الکشاف، ۱۴۰۷ق، ج۳، ص۱۵۰.</ref> که به اهل جهنم خورانده می‌شود.<ref>جرجانی، جلاء الاذهان، ۱۳۷۷ش، ج۸، ص۱۵۴.</ref> آیه ۵۷ [[سوره ص]] (هَذَا فَلْیَذُوقُوهُ حَمِیمٌ وَ غَساقٌ)<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱۹، ص۳۲۰.</ref> و آیه ۴ [[سوره یونس]] (وَ الَّذِينَ كَفَرُوا لَهُمْ شَرَابٌ مِنْ حَمِيمٍ وَ عَذَابٌ أَلِيمٌ بِمَا كَانُوا يَكْفُرُونَ)<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۸، ص۲۲۱.</ref> بر این معنا دلالت دارند. [[فخر رازی]] در مفاتیح الغیب از برخی نقل کرده است که مقصود از حمیم در این آیات، مس ذوب‌شده است.<ref> رازی، مفاتیح الغیب، ۱۴۲۰ق، ج۳۱، ص۱۷.</ref>  

*شخصی که به انسان نزدیک است (قریب). آیه ۱۰۱ [[سوره شعراء]] (وَ لَا صَدِيقٍ حَمِيمٍ)<ref>ابن جوزی، زاد المسیر، ۱۴۲۲ق، ج۳، ص۳۴۳.</ref> و آیه ۱۰ [[سوره معارج]] (وَ لَا يَسْأَلُ حَمِيمٌ حَمِيمًا)<ref>طبری، جامع البیان، ۱۴۱۲ق، ج۲۹، ص۴۶.</ref> بر این معنا دلالت دارند. مفسران، حمیم را در این آیات، به معنای قریب،<ref>طبری، جامع البیان، ۱۴۱۲ق، ج۱۹، ص۵۶؛ ابن هائم، التبیان، ۱۴۲۳ق، ص۳۲۲؛ زمخشری، الکشاف، ۱۴۰۷ق، ج۱۰، ص۳۷؛ شبّر، تفسیر القرآن العظیم، ۱۴۱۲ق، ص۵۳۲.</ref> قریب دلسوز و مهربان،<ref>راغب اصفهانی، المفردات، ۱۴۱۲ق، ص۲۵۵؛ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۱۰، ص۵۳۱؛ سیوطی، الدر المنثور، ۱۴۰۴ق، ج۵، ص۹۱؛ آلوسی، روح المعانی، ۱۴۱۵ق، ج۱۲، ص۳۱۳.</ref> قریبی که پیگیر مسائل و مشکلات انسان است<ref>اندلسی، المحرّر الوجیز، ۱۴۲۲ق، ج۴، ص۲۳۶؛ اندلسی، البحر المحیط، ۱۴۲۰ق، ج۸، ص۱۳۸؛ طبرسی، جوامع الجامع، ۱۳۷۷ش، ج۳، ص۱۶۳.</ref> و قریب حمایت‌گر<ref>شیخ طوسی، التبیان، بی‌تا، ج۸، ص۳۷ و ج۱۰، ص۱۱۷؛ آلوسی، روح المعانی، ۱۴۱۵ق، ج۱۲، ص۳۱۳.</ref>دانسته‌اند.

به گفته [[حسن مصطفوی]] نویسنده کتاب [[التحقیق فی کلمات القرآن الکریم (کتاب)|التحقیق فی کلمات القرآن الکریم]]، حمیم چند معنا دارد: حرارت شدید، سیاه شدن، نزدیکی و حضور، نوعی صدا و قصد که همه این معانی به حرارت شدید بر می‌گردند. به عنوان مثال اگر به برخی چشمه‌ها حمیم می‌گویند به دلیل وجود آبِ دارای حرارت، در آن چشمه‌ها است و اگر به کسی که به انسان نزدیک است حمیم گفته می‌گردد، به خاطر محبت و علاقه شدید به اوست. همچنین اگر درباره ذغال به کار برده می‌شود، به سبب آن است که چوب با حرارت شدید و آتش سیاه شده و تبدیل به ذغال شده است.<ref> مصطفوی، التحقيق في كلمات القرآن ‌الكريم، ۱۳۶۰ش، ج۲، ص۲۸۷.</ref> بنابراین حمیم به معنای چیز داغ و با حرارت است، چه حرارت مادی مثل آب جوش و چه حرارت معنوی (در مثل دوست و ولیّ انسان).<ref>مصطفوی، التحقيق، ۱۳۶۰ش، ج۲، ص۲۸۸.</ref>