حرم حضرت زینب(س): تفاوت میان نسخه‌ها

در مورد محل دفن حضرت زینب سه دیدگاه وجود دارد. بر اساس نظریه مشهور مدفن ایشان در [[شام]] و در جنوب شهر [[دمشق]] است.<ref>شریف القرشی، السیده زینب رائده الجهاد فی الاسلام عرض وتحليل، بیروت، ۱۴۲۲ق/۲۰۰۱م، ص۲۹۸-۳۰۳؛السابقی، آرامگاه عقیله بنی هاشم؛ پژوهشی تحلیلی-تاریخی، مترجم حسین طه‌نیا، ۱۳۹۴ش.</ref> برخی از مورخین مقبره وی را در [[مصر]] دانسته‌اند که اکنون این محل در منطقه سیدة الزینب [[قاهره]] با عنوان [[مقام حضرت زینب (مصر)|مقام السیدة زینب]] مشهور است.<ref>[http://www.fahimco.com/ShowArticle.aspx?ID=3803 بررسی تحلیلی سیر مقتل نگاری عاشورا]</ref> دیدگاه سومی نیز وجود دارد که [[بقیع|قبرستان بقیع]] در [[مدینه]] را محل دفن حضرت زینب (س) می‌داند. [[سید محسن امین]] این دیدگاه را پذیرفته و دلائلی را در رد دو قول نخست ارائه کرده است.<ref>امین، اعیان الشیعة، ج۷، ص۱۴۰-۱۴۱.</ref>

بر اساس پژوهش‎های انجام شده تا قرن پنجم هجری منبعی وجود ندارد که نشان دهد در محل دفن [[حضرت زینب(س)]] مقبره و گنبدی ایجاد شده باشد. تنها منبعی  به وجود زیارتگاه در محل کنونی در قرن دوم هجری اشاره داشته‎اند. بر اساس این گزارش یکی از زنان منسوب به خاندان علوی به نام [[سیده نفیسه]] بنت حسن الانور از نوادگان [[علی بن ابیطالب (ع)]] در سال ۱۹۳ق در منطقه راویه دمشق به زیارتگاه [[حضرت زینب]] رفته است.<ref>احمد فهمی محمد، کریمة الدارین الشریفه الطاهره السیده نفیسه بنت الحسن الانور، ص۲۵.</ref><ref> توفيق أبو عَلَم،السيّدة نفيسة رضي الله عنها،تحقیق: شوقی محمّد، ص۱۱۴.</ref>  پس از این تاریخ گزارشی مربوط به سال ۵۰۰ق وجود دارد که در آن آمده است فردی از اهالی [[حلب]] در سال ۵۰۰ق در محل زیارتگاه حرم حضرت زینب مسجدی بنا کرده است.<ref>[http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13940213001149 تاريخچه مزار عقیله بنی‎هاشم]</ref>

اما از قرن هفتم به بعد در این زیارتگاه گنبد و بارگاه ساخته شده است. بر همین اساس ابن‌جبیر(متوفای ۶۱۴ق)٬ جهانگرد معروف جهان اسلام زمانی‌که به دمشق سفر کرده از منطقه راویه موقعیت فعلی حرم نیز عبور کرده است. وی در گزارش خود نام صاحب مزار را [[ام کلثوم دختر امام علی (ع)]] دانسته است.البته این احتمال وجود دارد که منظور ابن جبیر دختر دوم امام علی(ع) یعنی زینب صغری باشد نه حضرت زینب(س) که به زینب کبری معروف است.<ref>محمد بن أحمد بن جبير كنانی اندلسی، رحلة ابن جبیر، ص۲۲۸.</ref>

در محدوده حرم حضرت زینب (س) و قبرستان‌های اطراف آن، چند تن از علما و مشاهیر شیعه مدفونند. از جمله در راهروی ورودی غربی صحن آستانه، قبر [[سید محسن امین عاملی]] و نیز قبر [[سید حسین یوسف مكی عاملی]]، از علمای شیعه در [[شام]] قرار دارد. در قبرستان واقع در شمال حرم نیز قبر [[علی شریعتی]] و در قبرستان دیگری در جنوب حرم، مقبره سید مصطفی جمال‌الدین، شاعر معاصر عراقی قرار دارد.<ref>[http://hajj.ir/34/12142 حوزه نمایندگی ولی فقیه در حج و زیارت.]</ref>

با شروع بحران در [[سوریه]] و افزایش اقدامات گروه‌های تروریستی تکفیری در این کشور پس از سال ۲۰۱۲ میلادی، حرم حضرت زینب(س) بارها توسط این گروه‌ها مورد حمله انتحاری و خمپاره‌ای قرار گرفته است. حملات تروریستی از سال ۱۳۹۱ تا ۱۳۹۴ منجر به آسیب دیدگی بخش‎هایی از حرم از جمله گنبد، صحن و درهای اصلی حرم شده است. بخشی از این حملات نیز در مناطق اطراف حرم اتفاق افتاده است که منجر به شهادت برخی از زائران و ساکنان اطراف حرم شده است.<ref>[http://www.iribnews.ir/NewsBody.aspx?ID=33699 حمله خمپاره‌ای تروریست‌ها به حرم حضرت زینب(س)]</ref><ref>[http://daesh-news.com/16796 حمله خمپاره‌ای به حرم حضرت زینب در عاشورای ۱۳۹۴]</ref>

به دنبال تهدید تروریست های تکفیری به تخریب حرم‎های [[اهل‌بیت(ع)]] به ویژه حرم حضرت زینب، گروه‎های زیادی از [[شیعیان]] سوریه و کشورهای دیگر به ویژه [[ایران]]، [[عراق]]، [[لبنان]] و [[افغانستان]] برای دفاع از حرم‎های اهل بیت(ع) و اماکن زیارتی در برابر گروه‎های تکفیری عازم سوریه شدند. گردان ابوالفضل العباس که بعدها به تیپ ارتقا یافت شامل رزمندگان عراقی و لبنانی بود. تیپ فاطمیون که بعدها به لشکر ارتقا یافت متشکل از شیعیان افغانستان است که با هدف دفاع از اماکن مقدس به سوریه اعزام شدند.<ref>[http://www.mashreghnews.ir/fa/news/514104/%D9%81%D8%A7%D8%B7%D9%85%DB%8C%D9%88%D9%86-%D9%84%D8%B4%DA%A9%D8%B1-%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D8%AF%D8%B9%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%81%D8%B9-%D8%AD%D8%B1%D9%85 فاطمیون؛ لشکر سرداران بی‌ادعای مدافع حرم، پایگاه اینترنتی مشرق نیوز.]</ref> گروه‎های مختلفی نیز از ایران برای دفاع از حرم به سوریه اعزام شدند که در میان آنان فرماندهان نظامی نیز حضور داشتند.<ref>[http://www.tasnimnews.com/fa/news/1392/02/24/54884/%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%DB%8C-%DA%AF%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF-%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%B6%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D8%B9-%D8%B2%DB%8C%D9%86%D8%A8%DB%8C%D9%87-%D8%B2%DB%8C%D8%B1-%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D9%87-%D8%BA%DB%8C%D8%B1%D8%AA-%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87 معرفی گردان بزرگ ابوالفضل العباس(ع)]</ref>

بر اساس گزارش‌ها حرم حضرت زینب(س) نخستین بار در سال ۷۶۸ق توسعه و بازسازی شده است. این اقدام توسط سید حسین بن موسی موسوی حسینی، از [[سادات]] و اشراف [[دمشق]] و جدّ [[سادات آل مرتضی]] در [[شام]]، انجام گرفته است. در وقفنامه‌ای متعلق به همان سال ضمن تصریح به نام صاحب مزار یعنی زینب کبری دختر [[امام علی(ع)]]،آمده است. بر اساس این وقفنامه جد سادات آل مرتضی در شام بنای زیارتگاه را بازسازی و بسیاری از باغ‌ها و املاک خود را وقف آن كرده است. این وقفنامه توسط هفت تن از قضات شهر دمشق امضا شده است.<ref>سابقی، محمد حسنین، مرقد العقیلة زینب، ص ۱۴۵-۱۵۰.</ref>

در سده ۱۴ق حرم حضرت زینب(س) سه بار بازسازی و توسعه یافت. بر این اساس حرم در سال ۱۳۰۲ق توسط سلطان عبدالعزیزخان عثمانی با کمک تجار، تجدید بنا شده و توسعه یافت. همچنین در سال ۱۳۵۴ق هجری [[سادات آل نظام]]، حرم حضرت زینب(س) را بازسازی و برای رفاه زائران آن را توسعه دادند. آخرین توسعه و بازسازی حرم در قرن چهاردم در سال ۱۳۷۰ق توسط [[سیدمحسن امین]] و با کمک تجار انجام گرفت که در این مرحله بنای قدیمی تخریب شده و ساخت بنای جدید حرم با هدف توسعه صحن و رواق‌ها انجام گرفت.<ref>[http://hajj.ir/34/12142 حضرت زينب (سلام الله عليها)]</ref>

توسعه حرم حضرت زینب(س) در قرن ۱۵ هجری با ساخت بنای مصلی زینبیه ادامه یافت. این کار توسط [[سید احمد فهری زنجانی]] نماینده ولی فقیه در [[سوریه]] انجام گرفت. پس از ساخت مصلی در حرم، اقامه نماز جماعت، دعای کمیل و نماز جمعه در این مکان انجام می‌گیرد. صحن جدیدی نیز اخیراً در ضلع شمالی حرم حضرت زینب(س) ساخته شده است.<ref>[http://hajj.ir/34/12142#_edn2 پایگاه اینترنتی حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت]</ref>

به دنبال افزایش حملات انتحاری و خمپاره‌ای گروه‌های تکفیری به حرم حضرت زینب(س) بخش‌هایی از گنبد، صحن‌ها و درهای حرم آسیب دید. این مسأله موجب شد تا ستاد بازسازی [[عتبات عالیات]] طرح ترمیم و بازسازی گنبد و درهای حرم که آسیب بیشتری دیده بود را در دستور کار خود قرار داده و به اجرا گذارد. بر این اساس نقاط آسیب داده با طلاهایی که مردم [[خوزستان]] اهدا کرده بودند طلاکاری شده و ترمیم شد.<ref>[http://hajj.ir/14/59314 خبرگزاری حج و زیارت]</ref>