بلعم باعورا: تفاوت میان نسخه‌ها

داستان‌های مختلفی در مورد بلعم نقل شده که برخی مفسران آن‌ها را بر زمره اسرائیلیات غیر قابل اعتماد قرار داده‌اند.

بلعم<ref>کلینی، الكافی، ۱۴۰۷، ج۸، ص۲۹.</ref> یا بلعام<ref>بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج‏13، ص: 379</ref> که از پدرش با نام‌های «باعوراء»<ref>راوندی،‌قصص الأنبیاء، ۱۴۰۹ق، ص۱۷۳.</ref> «باعور»<ref>کلینی، الكافی، ۱۴۰۷، ج۸، ص۲۹.</ref>، و «أور» یاد کرده‌اند.<ref>تاریخ مدینة دمشق، ج‏10، ص: 396</ref> و نام همسرش را نیز «بسوس» دانسته‌اند.<ref>آلوسی،‌ روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، ۱۴۱۵ق، ج۵، ص۱۰۴.</ref>

بلعم شخصیت عالمی بوده و حتی حضرت موسى(ع) از وجود او به عنوان مبلغ استفاده می‌كرد.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ق، ج۷، ص۱۴.</ref>

برخی از مفسان تعبیر «آتَیْناهُ آیاتِنا» در سوره اعراف را در مورد بلعم دانسته‌اند.<ref>علی بن ابراهیم،‌ تفسیر القمی، ۱۴۰۴ق، ج۱،‌ ص۲۴۸.</ref> اما در اینکه مقصود از این کلام چیست،‌ میان مفسران اختلاف نظر وجود دارد:

و روایتی از امام رضا(ع) نیز همین مطلب را تایید می‌کند.<ref>علی بن ابراهیم،‌ تفسیر القمی، ۱۴۰۴ق، ج۱،‌ ص۲۴۸.</ref>

این نظریه مخالفانی نیز دارد. شیخ طوسی در تفسیر خود این نظریه را رد کرده است.<ref>التبیان فی تفسیر القرآن، ج‏5، ص: 32</ref>

* برخی معتقدند بلعم،‌ عالم به کتاب خداوند بوده است.<ref>فیض کاشانی، تفسیر الصافی،  ۱۴۱۵ق، ج۲، ص۲۵۳.</ref> و آگاهی از اسم اعظم نداشته است.<ref>شیخ طوسی،‌ التبیان فی تفسیر القرآن، ج‏۵، ص۳۲.</ref>

بلعم در نهایت به انحراف کشیده شد و مفسران آیه «فَانسَلَخَ مِنْهَا فَأَتْبَعَهُ الشَّیطَنُ فَكاَنَ مِنَ الْغَاوِین؛  ولى (سرانجام) خود را از آن تهى ساخت و شیطان در پى او افتاد، و از گمراهان شد»<ref>سوره اعراف،‌آیه ۱۷۵.</ref> را در مورد او دانسته‌اند.<ref>علی بن ابراهیم،‌ تفسیر القمی، ۱۴۰۴ق، ج۱،‌ ص۲۴۸.</ref>

* برخی از مورخان همچون مسعودی نقل کرده‌اند که بلعم به پادشاه کشورش که در نزاع و جنگ با حضرت یوشع و بنی‌اسرائیل بود،‌ کمک کرد.<ref>مسعودی،‌ اثبات الوصیة، ۱۳۸۴ش، ص ۶۵.</ref>

* به بلعم وعده سه دعای مستجاب داده شد. همسر او درخواست کرد که یک دعا را به او اختصاص دهد. بلعم نیز پذیرفت. همسرش از او خواست که او را زیباترین زن بنی‌اسرائیل کند. بلعم دعا کرد و او نیز چنین شد. همسرش وقتی دید که زیباتر از او در میان بنی‌اسرائیل نیست، از بلعم روی‌گردان شد. بلعم نیز دعا کرده و او را تبدیل به سگ کرد. فرزندان با اصرا از پدر خود خواستند که مادرشان را از آن حالت در بیاورد و او نیز چنین کرد. و این‌گونه هر سه دعای بلعم از بین رفت.<ref>ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۱۰، ص۳۹۹.</ref>

*‌ براساس برخی منابع زمانی که بلعم خواست برای نفرین حضرت موسی(ع) و قومش برود، الاغ او از حرکت باز ایستاد. بلعم او را کتک می‌زد و این سه مرتبه تکرار شد. در نهایت آن حیوان به اذن الهی به سخن آمده و به بلعم گفت که ملائکه را نمی‌بیند که جلوی او را می‌گیرند.<ref>ابن كثیر، تفسیر القرآن العظیم، ۱۴۱۹ق،‌ ج۳، ص۴۶۰.</ref>